Πώς η διατροφή για το «διαζύγιο» του Brexit έφτασε να είναι διαπραγματευτικό όπλο για Λονδίνο και Βρυξέλλες

Μπορεί μεγάλο μέρος των δημοσιευμάτων για το Brexit να καταπιάνονται με αέναους συλλογισμούς για την «κατάσταση του ευρωπαϊκού project» αλλά, όπως συνήθως, το υλικό υπόστρωμα, οι αριθμοί προϋπολογισμών, παίζει αντίστοιχο, αν και όχι μεγαλύτερο ρόλο στις εξελίξεις. Κατά τις πολύμηνες διαπραγματεύσεις μεταξύ Βρυξελλών και Ηνωμένου Βασιλείου, ορίσθηκε πως το ποσό που το τελευταίο πρέπει να καταβάλει προκειμένου να αποχωρήσει αγγίζει τα 44,2 δις ευρώ, ή 39 δις λίρες. Το συγκεκριμένο ποσό θα καταβληθεί ως αποζημίωση και κάλυψη των εναπομεινάντων πληρωμών που η Γηραιά Αλβιώνα καταβάλει κάθε χρόνο στον προϋπολογισμό της ΕΕ.

Όμως, έπειτα από την παραίτηση Μέι και την διεκδίκηση του χρίσματος των Συντηρητικών, και κατ’ επέκταση της πρωθυπουργίας από τον Μπόρις Τζόνσον, η συγκεκριμένη πληρωμή τέθηκε υπό αίρεση. Ο σκληροπυρηνικός υπέρ του Μπρέξιτ πρώην Υπουργός Εξωτερικών, δήλωσε πως αν δεν εξασφαλίσει καλύτερη κατ’ αυτόν συμφωνία αποχώρησης, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν πρόκειται να καταβάλει το υποσχεθέν ποσό. Προξενώντας την οργή του Παρισιού, με πηγές από το Προεδρικό Μέγαρο να διαρρέουν πως η Γαλλία θα θεωρήσει μια τέτοια εξέλιξη ως στάση πληρωμών.

Όμως, πόσο σημαντικό είναι το ποσό που η Βρετανία συμφώνησε να καταβάλει και τι θα σημαίνει μια άρνηση πληρωμής του;

Οικονομικό μέγεθος

Το Ηνωμένο Βασίλειο καταβάλει την τρίτη ή τέταρτη μεγαλύτερη «συνδρομή» στον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάθε κράτος μέλος της ΕΕ πρέπει να συνεισφέρει ετησίως χρήματα στον προϋπολογισμό της ΕΕ αλλά επίσης κάθε κράτος μέλος λαμβάνει χρηματοδότηση που δαπανάται στη χώρα του για διάφορα είδη έργων.

Οι πληρωμές στην ΕΕ είναι τριών τύπων. Η μεγαλύτερη βασίζεται στο μέγεθος της οικονομίας κάθε χώρας, και ονομάζεται συμβολή με βάση το ΑΕΕ (ακαθάριστο εθνικό εισόδημα). Οι χώρες πληρώνουν επίσης χρήματα βάσει του ποσού που εισπράττουν από τον ΦΠΑ και των τελωνειακών δασμών στις εισαγωγές τους από χώρες εκτός της τελωνειακής ένωσης.

Το Ηνωμένο Βασίλειο, ως μία από τις μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ, πληρώνει περισσότερα από τα περισσότερα μέλη. Μόνο η Γερμανία και η Γαλλία συνεισφέρουν σταθερά περισσότερα, ενώ η Ιταλία πληρώνει περίπου το ίδιο ποσό. Όμως, το Λονδίνο επίσης λαμβάνει μια ετήσια έκπτωση. Για το 2017, έπρεπε να καταβάλλει 18.6 δις λίρες, όμως έπειτα από έκπτωση, το λεγόμενο rebate, 5.6 δισεκατομμυρίων, το Λονδίνο τελικά πλήρωσε 13 δις.

Είναι έκδηλο πως η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου αποτελεί σημαντικό οικονομικό γεγονός για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία θα βρεθεί με μια αρκετά μεγάλη «τρύπα» στον προϋπολογισμό της. Που για κάποια έτη τουλάχιστον θα μπορεί να καλύψει με τα «έξοδα διαζυγίου» που συμφώνησε με το Λονδίνο, μιας και ουσιαστικά αποτελούν τις συνδρομές για τρία με τέσσερα έτη.

Στάση πληρωμών

Σε περίπτωση που ο επόμενος πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, όποιος και αν είναι αυτός, αρνηθεί να καταβάλει τον «λογαριασμό διαζυγίου», είναι βέβαιο πως ιδιαίτερα το Παρίσι, θα αντιδράσει σφοδρά. Το αν θα θεωρηθεί και επίσημα «στάση πληρωμών», είναι ένα ερώτημα το οποίο δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς είναι βέβαιο πως η στερλίνα θα δεχθεί ιδιαίτερα μεγάλες πιέσεις που θα την σπρώξουν σε περαιτέρω χαμηλά ιστορικά επίπεδα. Επίσης οι διεθνείς αγορές χρήματος είναι ιδιαίτερα πιθανό πως θα βάζουν οποιοδήποτε αίτημα βραχυχρόνιας χρηματοδότησης από Βρετανικές αλλά και Ευρωπαϊκές τράπεζες στο «μικροσκόπιο», αυξάνοντας το κόστος δανεισμού.

Κατάσταση που, λόγω των οικονομικών της συνεπειών, ίσως αποδειχθεί και καταλυτική ώστε να επιλυθεί εν τέλει ο «γόρδιος δεσμός» του Brexit, πιέζοντας και τις δύο πλευρές να επιτύχουν συμφωνία.