Πώς η “οπορτουνιστική” αύξηση τιμών στην αγορά τροφοδότησε τον πληθωρισμό

Υπάρχει μια συναρπαστική συζήτηση σχετικά με τις αγορές, τις τιμές και τον πληθωρισμό. Οι εταιρείες αυξάνουν τις τιμές επειδή πρέπει, προκειμένου να συμβαδίσουν με τον πληθωρισμό; Ή, διαισθανόμενες μια ευκαιρία να σημειώσουν υψηλότερα κέρδη, εκμεταλλεύονται ένα πληθωριστικό περιβάλλον για να αυξήσουν τις τιμές, τροφοδοτώντας έτσι τον πληθωρισμό;

Νέα έρευνα δείχνει, τουλάχιστον αυτή τη φορά, ότι μπορεί να έχει διαδραματιστεί το τελευταίο σενάριο.

«Τα κέρδη βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο από τότε που έχουμε τα δεδομένα για να τα μετρήσουμε με επίσημο τρόπο – τη δεκαετία του 1950», λέει ο Mike Konczal, διευθυντής του προγράμματος μακροοικονομικής ανάλυσης στο Ινστιτούτο Ρούσβελτ, μια αριστερή δεξαμενή σκέψης με έδρα τη Νέα Υόρκη. Είναι συν-συγγραφέας της έκθεσης “Prices, profits, and power” (Τιμές, κέρδη και εξουσία). Ένα εύρημα: τα καθαρά περιθώρια κέρδους αυξήθηκαν από ετήσιο μέσο όρο 5,5% από το 1960 έως το 1980 σε μέσο όρο 6% κατά τη δεκαετία του 2010, και στη συνέχεια σε 9,5% το 2021.

Τα υψηλότερα markups (προσαυξήσεις) δεν μεταφράζονται απαραίτητα σε υψηλότερα περιθώρια κέρδους (λειτουργικά ή καθαρά περιθώρια), αλλά το 2021 αυτό συνέβη. Τα markups το 2021 ήταν «στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί και συνιστούν και τη μεγαλύτερη αύξηση ενός έτους», αναφέρει η έκθεση. Τα ευρήματα βασίζονται σε δεδομένα όπως οι καταθέσεις εγγράφων των εταιρειών στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και οι εκθέσεις των μετόχων που συλλέχθηκαν από την Compustat για τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες μεταξύ 1955 και 2021. «Αυτό μας δίνει αρχικά 586.504 παρατηρήσεις σε επίπεδο επιχείρησης, με 11.490 παρατηρήσεις από επιχειρήσεις το 2021», σύμφωνα με την έκθεση.

Η έκθεση εξηγεί πως η προσφορά και η ζήτηση συνέβαλαν ασφαλώς στον πληθωρισμό και τις αυξήσεις σε όλους τους κλάδους το 2021. Αλλά οι ερευνητές ανέλυσαν επίσης τις τάσεις των ανατιμήσεων πριν από την πανδημία. «Οι επιχειρήσεις που βρίσκονταν ήδη στην κορυφή της κατανομής το 2019 αύξησαν ακόμη περισσότερο τα markups τους», λέει ο Konczal. «Θα μπορούσατε να το θεωρήσετε ως το ότι οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι. Οι επιχειρήσεις που ήταν ήδη πολύ κερδοφόρες επωφελήθηκαν ακόμη περισσότερο».

Ο ίδιος συνεχίζει: «Νομίζω ότι είναι ένα μικρό μέρος της ιστορίας, αλλά είναι πραγματικά σημαντικό ότι οι εταιρείες αύξησαν καιροσκοπικά τις τιμές το 2021», λέει ο Konczal. «Είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε τι συνέβη, ως γεγονός. Υπάρχουν επίσης ανησυχίες για τα ίδια κεφάλαια ότι αυτά τα κέρδη δεν πρόκειται να επενδυθούν αλλά απλώς θα δοθούν σε μπόνους στους μετόχους».

Και συνεχίζει: «Τώρα, ορισμένοι οικονομολόγοι μπορεί να διαφωνούν ότι οι επιχειρήσεις με υψηλά markups το 2019 είχαν αναγκαστικά ισχύ στην αγορά ή βρίσκονταν σε θέση ισχύος στην οικονομία, και αυτή είναι μια πολύ μεγάλη συζήτηση. Αλλά κάτι συμβαίνει με τις επιχειρήσεις με πολύ υψηλά markups ακριβώς πριν από την κρίση, ό,τι κι αν ήταν αυτό που τους επέτρεψε να αυξήσουν περισσότερο. Θα ήθελα να δω περισσότερες έρευνες σε αυτό το θέμα».