Πως ΗΠΑ και Κίνα οδηγήθηκαν σε εμπορικό πόλεμο
Όλα έδειχναν ιδανικά και υπό έλεγχο. Έπειτα από αρκετούς γύρους δύσκολων διαπραγματεύσεων, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα έμοιαζαν να βρίσκονται ένα βήμα πριν από μια μεγάλη εμπορική συμφωνία.
Ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ άλλωστε είχε κάνει «σημαία» της προεκλογικής του εκστρατείας τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της χώρας του. Και συγκεκριμένα, το μεγάλο εμπορικό της έλλειμμα στις διμερείς συναλλαγές με τον ασιατικό «γίγαντα». Η Αμερικανική κυβέρνηση μάλιστα στις 6 Ιουλίου 2018 επέβαλλε δασμούς 25% σε 818 κατηγορίες αγαθών εισαγόμενων από την Κίνα αξίας 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων, προκαλώντας ανησυχία στις διεθνείς αγορές. Η Κίνα, φυσικά απάντησε με τους δικούς της δασμούς σε αμερικανικά αγαθά.
Από τότε, η διεθνής οικονομία παρακολουθεί ένα ιδιαίτερο ταγκό μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων, με το κάθε απότομο «βήμα», να έχει παγκόσμιες συνέπειες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, είτε πίεζαν προκειμένου η Κίνα να αλλάξει την οικονομική της πολιτική και… κυρίως μέσω twitter απειλούσαν, είτε δήλωναν την συγκρατημένη αισιοδοξία τους. Η Κίνα από την πλευρά της, ανακοίνωνε πρωτοβουλίες, ή αντίμετρα.
Με κορύφωση την εβδομάδα που διανύουμε. Έπειτα από εκτεταμένες, και «ευεπίφορες» διμερείς διαπραγματεύσεις μεταξύ των ανώτερων κλιμακίων των δύο χωρών στο Πεκίνο, μεγάλη κινεζική αντιπροσωπεία, άνω των 100 ατόμων, αναμένονταν στην Ουάσινγκτον την Πέμπτη προκειμένου, σύμφωνα με δημοσιεύματα, να οριστικοποιηθεί συμφωνία που θα «κλείδωνε» μια νέα εμπορική συνθήκη μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας.
Τρείς ημέρες πριν όμως, την Δευτέρα, ο Αμερικανός πρόεδρος μέσω twitter ανακοίνωσε πως την Παρασκευή θα επιβληθούν δασμοί ύψους 25% σε κινεζικά αγαθά αξίας 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Την Τρίτη, ο Robert Lighthizer, ο εμπορικός αντιπρόσωπος των ΗΠΑ, και ο Steven Mnuchin, Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, κατηγόρησαν την ομάδα του αντιπροέδρου της Κίνας κ. Liu, ότι δεν τήρησε δεσμεύσεις στις οποίες είχε συμφωνήσει σε προηγούμενους γύρους διαπραγματεύσεων. Υπήρξε όντως τόσο ραγδαία αλλαγή στις διαπραγματεύσεις, ή απλά αποτελεί μια διαπραγματευτική τακτική της ομάδας Τραμπ; Ένα ερώτημα που μπορεί να απαντηθεί καλύτερα εξετάζοντας το χρονικό της εμπορικής σύγκρουσης Αμερικής και Κίνας.
Από την μπριζόλα στο Μπουένος Άιρες στην Ουάσινγκτον
Όλα ξεκίνησαν την πρώτη Δεκεμβρίου 2018 με ένα δείπνο που περιελάμβανε μπριζόλα στο ξενοδοχείο Park Hyatt στο Μπουένος Άιρες, όταν οι κ. Trump και ο Κινέζος Πρόεδρος Xi συμφώνησαν να επιδιώξουν την επίλυση της πολύμηνης εμπορικής σύγκρουσης. Στο Air Force One εκείνο το βράδυ, καθώς επέστρεφε στην Ουάσινγκτον, ο κ. Trump προανήγγειλε μια «απίστευτη» συμφωνία, με μια μυριάδα επερχόμενων κινεζικών παραχωρήσεων.
Όμως, μια εβδομάδα μετά οι προοπτικές συμφωνίας είχαν ήδη εξανεμιστεί. Η Meng Wanzhou, η επικεφαλής οικονομικός διευθυντής της Huawei, συνελήφθη στο αεροδρόμιο του Βανκούβερ έπειτα από αίτημα έκδοσης των ΗΠΑ.
Μετά τα αρχικά λάθη, χρειάστηκε περισσότερο από ένα μήνα από το δείπνο στο Μπουένος Άιρες για να μπορέσουν οι ΗΠΑ και η Κίνα να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις πρόσωπο με πρόσωπο. Ο κ. Lighthizer απέστειλε τον Jeff Gerrish, τον αναπληρωτή του, στο Πεκίνο, μαζί με μια ευρύτερη αντιπροσωπεία αξιωματούχων των ΗΠΑ. Και οι δύο πλευρές επιδίωξαν να αντιμετωπίσουν την κράτηση της Meng ως θέμα για το οποία τα απαραίτητα θα πράξει η δικαιοσύνη – απόδειξη πως οι Xi και Trump ήθελαν να επιτύχουν συμφωνία.
Στις 31 Ιανουαρίου ο Liu ταξίδεψε στην Ουάσινγκτον δίδοντας στον Τραμπ επιστολή του Προέδρου Xi στην οποία τον παίνευε καθώς και υποσχέσεις πως η Κίνα θα αγοράζει περισσότερη σόγια από την Ουάσινγκτον. Στις 22 Φεβρουαρίου, ο αντιπρόεδρος Liu επέστρεψε στην Ουάσινγκτον, και η ατμόσφαιρα έγινε τεταμένη. Ο Larry Kudlow, διευθυντής του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου, δήλωσε ότι ο κ. Lighthizer «τα έψαλε» στον Liu για την απροθυμία της Κίνας να προχωρήσει σε βασικά ζητήματα, με το Πεκίνο να «μαλακώνει» λίγο τις θέσεις του για να επεκτείνει τις διαπραγματεύσεις.
Η αναβολή
Στις 24 Φεβρουαρίου 2019, παρά το γεγονός πως αρχικά είχαν δοθεί ως περιθώριο τρεις μήνες από τη σύνοδο κορυφής του Μπουένος Άιρες προκειμένου οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Κίνας να αναπτύξουν το «ειρηνευτικό» τους σχέδιο, ήταν σαφές ότι αυτό το χρονοδιάγραμμα ήταν πολύ στενό. Σε μια σειρά tweets, ο Τραμπ ανέβαλε επ αόριστον τις αυξήσεις των τιμολογίων, οι οποίες είχαν προγραμματιστεί να ισχύσουν από την πρώτη Μαρτίου.
Στην συνέχεια, η αίσθηση του επείγοντος στις συνομιλίες υποχώρησε αφού η απειλή των υψηλότερων δασμών υποχώρησε και η πραγματικότητα της μετατροπής των γενικών διακηρύξεων σε ένα στιβαρό νομικό κείμενο σήμανε ότι ο αριθμός των σημείων που οι δύο πλευρές διαφωνούν, εκτοξεύθηκε.
Η παγωμάρα
Η «παγωμάρα» στις συνομιλίες συνεχίστηκε καθώς ο κ. Trump προειδοποίησε ότι οι δασμοί θα μπορούσαν να παραμείνουν σε ισχύ ακόμη και μετά την επίτευξη συμφωνίας, φαινομενικά αντικρούοντας το κύριο αίτημα της Κίνας, την ταχεία κατάργηση των δασμών στις εισαγωγές της. Από την πλευρά τους οι ΗΠΑ θεωρούσαν πως η Κίνα ήδη υποχωρούσε σε ορισμένες από τις δεσμεύσεις της.
Στις αρχές Απριλίου, μετά από άλλη μια επίσκεψη του κ. Lighthizer στο Πεκίνο, όπου η απροθυμία της Κίνας να ανοίξει την αγορά της στις αμερικανικές τεχνολογικές εταιρείες υπήρξε μεγάλο σημείο τριβής, ο κ. Liu επέστρεψε στην Ουάσινγκτον. Παρά τις έντονες εικασίες ότι επρόκειτο να συμφωνηθεί συνάντηση κορυφής μεταξύ του Τραμπ και του Xi, η συμφωνία καθυστέρησε μέχρι το Μάιο, οδηγώντας στον νέο γύρο διαπραγματεύσεων αυτής της εβδομάδας.
Τι επιζητούν οι ΗΠΑ
Οι διαφωνίες μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων περιλαμβάνουν βασικά θέματα, τα οποία άπτονται όχι μόνο του εμπορίου αλλά του συνολικού παραδείγματος πολιτικής που ακολουθούν οι δύο χώρες. Ο Τραμπ ουσιαστικά ζητά από την Κίνα να καταργήσει την πολιτική του Made in China 2025, η οποία επιδιώκει να φέρει τη χώρα της Ασίας στα ίδια επίπεδα με την Δύση σε 10 διαφορετικούς τομείς έως το 2025 και να κυριαρχήσει στην τεχνητή νοημοσύνη μέχρι το 2030. Δεν αποτελούν απλά θέματα εμπορικού ενδιαφέροντος. Αλλά την ίδια την στρατηγική εθνικής ασφάλειας που ο Κινέζος Πρόεδρος Xi Jinping ακολουθεί προκειμένου η χώρα του να αναπτυχθεί και να προβάλλει περαιτέρω την θέση της ως παγκόσμια υπερδύναμη.
Δείτε ακόμα: Πόσο κοστίζει σε όλο τον πλανήτη η εμπορική μάχη των ΗΠΑ με την Κίνα
Επίσης, θεωρείται πως η τελευταία έκρηξη μέσω twitter του Τραμπ προκλήθηκε από την άρση των υποσχέσεων της Κίνας για μείωση των κρατικών επιδοτήσεων στις επιχειρήσεις της. Κάτι που, σε περίπτωση που συμφωνούνταν, θα αποτελούσε παρέμβαση και αλλαγή της στρατηγικής πορείας της Κίνας.
Παρά το γεγονός πως τέτοιου είδους παρεμβάσεις δείχνουν απίθανες και πιθανότατα δεν θα άπτονται μιας εμπορικής συμφωνίας, ο Αμερικανός Πρόεδρος έχει δύο λόγους που τον διευκολύνουν να κλιμακώνει την πίεσηπου ασκεί στην Κίνα. Πρώτον, η ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας είναι σχετικά καλή, στο 3,2%, η ανεργία σε χαμηλότατα επίπεδα, ισχυρή και οι χρηματιστηριακές αγορές λειτουργούν ομαλά. Δεύτερον, και πολιτικά σημαντικότερο, ο Τραμπ έχει συνδέσει το πολιτικό του κεφάλαιο με την εξάλειψη του εμπορικού ελλείμματος με την Κίνα.
Αν οι διακηρύξεις του Τραμπ είναι οριστικές, ή ένα διαπραγματευτικό κόλπο προκειμένου να εξασφαλίσει περισσότερες παραχωρήσεις την ύστατη ώρα, μένει να αποδειχθεί. Ο Κινέζος αντιπρόεδρος Liu πάντως αναμένεται, εν τέλει, την Πέμπτη στην Ουάσινγκτον. Το μέγεθος της αντιπροσωπίας του, ίσως αποτελεί έναν καλό δείκτη για τις προοπτικές συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών.
