Πώς οι αμυντικές δαπάνες επηρεάζουν τις φοροελαφρύνσεις – Το «βαρόμετρο» της ρήτρας διαφυγής
Η κυβέρνηση αναμένεται να ανακοινώσει τον Σεπτέμβριο, στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ), νέο πακέτο φορολογικών ελαφρύνσεων και εισοδηματικών ενισχύσεων. Ωστόσο, το μέγεθος αυτών των παρεμβάσεων θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις διαπραγματεύσεις για τη «ρήτρα διαφυγής» των αμυντικών δαπανών.
Η ελληνική πλευρά επιδιώκει την ίση μεταχείριση μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διεκδικώντας τη δυνατότητα να εξαιρούνται από τους δημοσιονομικούς περιορισμούς οι επιπλέον αμυντικές δαπάνες, όπως μεταδίδει η ΕΡΤ. Σήμερα, η Ελλάδα δαπανά σχεδόν το 3% του ΑΕΠ της για την άμυνα, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στο ΝΑΤΟ.
Η πρόταση της Αθήνας στηρίζεται στον υπολογισμό των επιπλέον δαπανών με βάση τον μέσο όρο των αμυντικών δαπανών στην Ευρώπη, λαμβάνοντας ως αφετηρία το 2021, πριν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Η ρήτρα διαφυγής, αν εγκριθεί, θα έχει τετραετή διάρκεια, ενώ το περιθώριο αύξησης των αμυντικών δαπανών υπολογίζεται στο 0,5%-1% ετησίως.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του κρατικού προϋπολογισμού, η Ελλάδα θα αυξήσει τις εξοπλιστικές της δαπάνες κατά 900 εκατ. ευρώ το 2025, 500 εκατ. ευρώ το 2026 και 150 εκατ. ευρώ το 2027, με το συνολικό κονδύλι να αγγίζει τα 2 δισ. ευρώ. Η έκβαση των διαπραγματεύσεων θα κρίνει το περιθώριο που θα έχει η κυβέρνηση για επιπλέον μειώσεις φόρων και στοχευμένες εισοδηματικές ενισχύσεις.
Ο χάρτης των αμυντικών δαπανών στην Ευρώπη
Με βάση ανάλυση της Alpha Bank, η Ελλάδα κατατάσσεται πέμπτη στο ΝΑΤΟ σε ποσοστό αμυντικών δαπανών ως προς το ΑΕΠ (3,08% το 2024, από 2,22% το 2014). Οι ΗΠΑ και η Πολωνία βρίσκονται στην κορυφή της λίστας, ενώ οι μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία) κινούνται κοντά στο 2% του ΑΕΠ τους.
Το 55,9% των ελληνικών αμυντικών δαπανών κατευθύνεται σε λειτουργικά κόστη (μισθοδοσία και συντάξεις), το 36,1% σε εξοπλιστικά προγράμματα και Έρευνα & Ανάπτυξη (R&D), το 7,7% σε συντήρηση, ενώ μόλις το 0,3% αφορά στρατιωτικές υποδομές.
Πώς οι αμυντικές δαπάνες συνδέονται με τη φορολογική πολιτική
Η κυβέρνηση έχει καταστήσει σαφές ότι το περιθώριο μείωσης των φορολογικών συντελεστών εξαρτάται από τις αποφάσεις της ΕΕ για τη «ρήτρα διαφυγής». Όπως επισημαίνουν στελέχη του υπουργείου Οικονομικών, όσο πιο γενναία είναι η εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς περιορισμούς, τόσο μεγαλύτερος θα είναι ο διαθέσιμος χώρος για ελαφρύνσεις, με έμφαση στη μεσαία τάξη.
Οι τελικές αποφάσεις αναμένονται το καλοκαίρι, πριν από τις ανακοινώσεις στη ΔΕΘ, καθώς η κυβέρνηση επιδιώκει να εξισορροπήσει τις αυξημένες αμυντικές δαπάνες με τις ανάγκες της οικονομίας και των φορολογούμενων.
