Πώς θα επιβιώσει η Ευρώπη το χειμώνα από τη διακοπή του φυσικού αερίου της Ρωσίας;

του David Meyer

Καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να βρει λύσεις για την ταχέως διογκούμενη ενεργειακή της κρίση – η οποία απειλεί να προκαλέσει μαζικές χρεοκοπίες και κοινωνικές αναταραχές τον ερχόμενο χειμώνα – η γερμανική κυβέρνηση αποφάσισε ότι είναι απαραίτητο να στοχεύσει τα κέρδη των εταιρειών ενέργειας.

Την Κυριακή, το Βερολίνο αποκάλυψε ένα τεράστιο πακέτο στήριξης 65 δισεκατομμυρίων ευρώ για νοικοκυριά και εταιρείες έντασης ενέργειας, για να τις βοηθήσει να αντιμετωπίσουν το αυξανόμενο κόστος της ενέργειας και να περιορίσει τον πληθωρισμό. Αυτό είναι υπερδιπλάσιο από το ποσό της βοήθειας που έχει ήδη προσφερθεί από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στα τέλη Φεβρουαρίου, η οποία πυροδότησε την κρίση.

Για να χρηματοδοτήσει αυτή τη διάσωση των καταναλωτών και της βιομηχανίας, η κυβέρνηση θα επιβάλει εισφορά στα κέρδη των παραγωγών ενέργειας που χρησιμοποιούν άλλες πηγές εκτός του φυσικού αερίου.

Η τιμή του φυσικού αερίου είναι το μεγάλο πρόβλημα στη Γερμανία, και μάλιστα στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης – οι τιμές χονδρικής στην ενέργεια καθορίζονται από την πιο ακριβή πηγή που απαιτείται για την κάλυψη της ζήτησης εκείνη την εποχή, και με τη Ρωσία να έχει «στραγγαλίσει» τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη, η ραγδαία άνοδος των τιμών του φυσικού αερίου σημαίνει υψηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για όλους, ακόμη και αν η υφιστάμενη παραγωγή χρησιμοποιεί φθηνότερες πηγές όπως η αιολική ή η πυρηνική ενέργεια.

Έτσι, η γερμανική κυβέρνηση θα στοχεύσει στα κέρδη των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας «που δεν έχουν τόσο υψηλό κόστος παραγωγής και θα τα επιστρέψει στους πολίτες», δήλωσε την Κυριακή ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς, υποσχόμενος «πολλά, πολλά δισεκατομμύρια» ευρώ σε πρόσθετα έσοδα.

Απαντώντας τη Δευτέρα, η ένωση γερμανικών βιομηχανιών ενέργειας BDEW προειδοποίησε για πιθανές επιπτώσεις  στη στροφή της χώρας από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

«Οι επενδύσεις στην ενεργειακή μετάβαση δεν πρέπει να μειωθούν από τον υπερβολικό φόρο επί των κερδών», δήλωσε η πρόεδρος του BDEW, Kerstin Andreae.

«Η ελάφρυνση που έχει αποφασιστεί θα μπορέσει να περιορίσει τις τεράστιες αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας που προκλήθηκαν από τον ρωσικό επιθετικό πόλεμο», πρόσθεσε. «Ωστόσο, είναι επίσης ξεκάθαρο ότι η εξοικονόμηση ενέργειας σε νοικοκυριά και εταιρείες εξακολουθεί να είναι καθημερινή διαδικασία, ώστε να μπορέσουμε να βγάλουμε τον χειμώνα».

Ο γερμανικός ενεργειακός κολοσσός E.ON (# 112 στη λίστα Global 500 του Fortune), ο οποίος εστιάζει στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αυτές τις μέρες, είπε στο Fortune Monday ότι ήταν πολύ νωρίς για να «κρίνουμε λεπτομερώς» τις επιπτώσεις της πρότασης της κυβέρνησης.

«Η έκκληση για επιβολή εισφοράς στα έκτακτα κέρδη των παραγωγών ενέργειας δεν είναι καινούργια και είναι επίσης κατανοητή κατ’ αρχήν – ειδικά εάν πρέπει να χρηματοδοτηθούν εκτεταμένα κυβερνητικά μέτρα βοήθειας σε μια κατάσταση κρίσης όπως η τρέχουσα», δήλωσε ο εκπρόσωπος Leif Erichsen.

«Είναι σημαντικό να μην ‘βάλουμε στο ίδιο τσουβάλι’ όλες τις ενεργειακές εταιρείες», πρόσθεσε. «Ακόμη κι αν οι παραγωγοί επωφελούνται αυτήν τη στιγμή από τις υψηλές τιμές, δεν είναι ολόκληρος ο κλάδος. Πολλές δημοτικές επιχειρήσεις κοινής ωφελείας και η E.ON είναι παραδείγματα: Η δραστηριότητά λιανικών πωλήσεών μας είναι δραστηριότητα καθαρού περιθωρίου κέρδους, πρέπει να μετακυλήσουμε τα υψηλότερα κόστη προμήθειας στους πελάτες μας κάποια στιγμή – όπως ακριβώς ο αρτοποιός που αγοράζει αλεύρι από τον χονδρέμπορο πρέπει να μετακυλήσει τη δεκαπλάσια αύξηση στην τιμή του αλευριού κάποια στιγμή.

«Για να το πω ωμά, τα πάμε καλά οικονομικά, αλλά δεν επωφελούμαστε από τις υψηλότερες τιμές της ενέργειας».

Η ευρύτερη απάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι επίσης πιθανό να περιλαμβάνει μια τέτοια εισφορά στα έκτακτα κέρδη των παραγωγών, ανέφερε το Politico τη Δευτέρα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν ήδη πρόθυμη για το μέτρο, αλλά η υποστήριξη της Γερμανίας απουσίαζε λόγω εσωτερικής διαμάχης μεταξύ των μελών του κυβερνητικού συνασπισμού της. Αυτό το αδιέξοδο έχει πλέον ξεπεραστεί, με τους Ελεύθερους Δημοκράτες – τον μικρότερο εταίρο που τάσσεται υπέρ των επιχειρήσεων και κατά της φορολογίας στον συνασπισμό, και κατέχει το υπουργείο Οικονομικών – να έχει υποχωρήσει.

Το να πλήξουν τις ενεργειακές εταιρείες με τον έκτακτο φόρο δεν είναι στην πραγματικότητα το πιο δραστικό μέτρο που θα μπορούσαν να λάβουν οι ηγέτες της Ευρώπης. Κάποιοι θα ήθελαν να δουν ριζικές μεταρρυθμίσεις στο σύστημα τιμολόγησης της ενέργειας που θα αποσυνέδεαν πρακτικά τις τιμές του φυσικού αερίου από το ευρύτερο μείγμα — το Politico ανέφερε ότι αυτή η επιλογή παραμένει στο τραπέζι.

Ωστόσο, η Deutsche Bank ανέφερε σε σημείωμα της Δευτέρας ότι «ένα τέτοιο σύστημα πιθανότατα θα χρειαζόταν χρόνια για να εφαρμοστεί».

Πέρυσι, η μέση τιμή spot για την ηλεκτρική ενέργεια στη Γερμανία ήταν περίπου 97 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Πριν από μια εβδομάδα, έφτασε σε υψηλά ρεκόρ άνω των 1.000 ευρώ/MWh, αν και στη συνέχεια μειώθηκε περισσότερο από το μισό όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή –το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ – δήλωσε ότι ετοιμαζόταν να παρέμβει.

Στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, η ρωσική Gazprom επιδείνωσε την κρίση λέγοντας ότι ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream 1 προς τη Γερμανία – ο οποίος έκλεισε για συντήρηση για μερικές ημέρες – θα παρέμενε εκτός λειτουργίας επ’ αόριστον.

Ο γίγαντας των ορυκτών καυσίμων ισχυρίστηκε την Παρασκευή ότι αυτό οφειλόταν σε διαρροή πετρελαίου σε έναν στρόβιλο που η γερμανική Siemens Energy δεν μπορούσε να επιδιορθώσει λόγω των κυρώσεων, αλλά η Siemens Energy απέρριψε τους ισχυρισμούς.

Το πρωί της Δευτέρας, εν μέσω ευρέως διαδεδομένων υποψιών ότι το κλείσιμο είχε πολιτικά κίνητρα, οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη εκτοξεύτηκαν έως και 30%. Αργότερα μέσα στην ημέρα, το Κρεμλίνο επιβεβαίωσε αυτές τις υποψίες λέγοντας ότι οι ροές του Nord Stream 1 δεν θα επαναληφθούν πλήρως όσο ισχύουν οι δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας.

Η Ευρώπη έχει κάνει καλή δουλειά με την πλήρωση των αποθεμάτων φυσικού αερίου της πριν από τον χειμώνα, με τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης να αγγίζουν τον στόχο του 80% πολύ πριν από τις αρχές Νοεμβρίου.

Ωστόσο, εξαντλούνται οι μη ρωσικές πηγές για την προμήθεια φυσικού αερίου και η επιβολή δελτίου στην κατανάλωση παραμένει μια πιθανότητα, ιδιαίτερα εάν ένας σκληρός χειμώνας απαιτήσει μεγάλη χρήση φυσικού αερίου για θέρμανση.