Πώς θα σκάσει η «μητέρα όλων των φουσκών» – Ποντάρετε ενάντια στον αμερικανικό εξαιρετισμό
Αφού μίλησε για τη «μητέρα όλων των φουσκών», ήρθε η ώρα να «μιλήσει» και το πώς θα σκάσει.
Ο λόγος για τον πρόεδρο της Rockefeller International, Ruchir Sharma, πέρασε στο επόμενο επίπεδο. «Αφού χαρακτήρισα το δυσανάλογα μεγάλο μερίδιο της Αμερικής στις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές αγορές ως τη μητέρα όλων των φουσκών, η κύρια αντίδραση που έλαβα, ακόμη και από τους λίγους που συμμερίζονται την άποψή μου, ήταν ότι δεν υπάρχει κανένα σημάδι πως αυτή η φούσκα θα ξεφουσκώσει σύντομα. Σχεδόν κανείς δεν προβλέπει έκρηξη σύντομα. Πρακτικά κάθε αναλυτής της Wall Street προβλέπει ότι οι αμερικανικές μετοχές θα συνεχίσουν να ξεπερνούν σε απόδοση τον υπόλοιπο κόσμο το 2025».
Σύμφωνα με τον Sharma, όλος αυτός ο ενθουσιασμός τείνει να επιβεβαιώνει ότι η φούσκα βρίσκεται σε πολύ προχωρημένο στάδιο. Αν η συναίνεση για τoν «αμερικανικό εξαιρετισμό» είναι τόσο συντριπτική, ποιος έχει απομείνει να ανέβει στο «τρένο» και να την φουσκώσει έτι περαιτέρω; Η βεβαιότητα της Wall Street έχει διαχυθεί στα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης, τα οποία συχνά υιοθετούν τις τάσεις της αγοράς μόνο όταν αυτές είναι ήδη καλά εδραιωμένες και κοντά στο τέλος τους.
Η υπερβολική προβολή της αμερικανικής υπεροχής είναι πλέον το Νο 1 θέμα της τηλεόρασης, του ραδιοφώνου, των podcast, των εφημερίδων και των εξωφύλλων περιοδικών, τα οποία έχουν ιστορικό να δείχνουν προς τη λάθος κατεύθυνση όσον αφορά τις μελλοντικές τάσεις. Οι αισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι η Αμερική μπορεί να παραμείνει κυρίαρχη, χάρη στα εντυπωσιακά κέρδη των εταιρειών της χώρας. Αλλά η ανάπτυξη των κερδών στις ΗΠΑ δεν θα φαινόταν τόσο εξαιρετική αν δεν υπήρχαν τα υπερφυσιολογικά κέρδη των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών της και οι τεράστιες κρατικές δαπάνες.
«Με την πάροδο του χρόνου, τα υπερφυσιολογικά κέρδη θα εξαλειφθούν λόγω του ανταγωνισμού. Η ανάπτυξη και τα κέρδη λαμβάνουν επίσης μια τεχνητή ώθηση από τις δαπάνες που οδηγούν στη μεγαλύτερη αύξηση ελλείμματος που έχει καταγραφεί ποτέ σε αυτό το στάδιο ενός οικονομικού κύκλου, μακράν» σημειώνει ο Sharma.
Η συναίνεση
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι, παρ’ όλα αυτά, υποστηρίζουν ότι, με τους ισολογισμούς των αμερικανικών νοικοκυριών και εταιρειών σε καλή κατάσταση, η οικονομική άνθηση θα συνεχιστεί. Οι λίγοι που ανησυχούν για τα σχέδια του νεοεκλεγέντος προέδρου Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με δασμούς ή τη μετανάστευση τείνουν να πιστεύουν ότι θα πλήξουν περισσότερο τις ξένες οικονομίες παρά τις ΗΠΑ.
«Αλλά κάθε ήρωας έχει μια μοιραία αδυναμία. Η αδυναμία της Αμερικής είναι η αυξανόμενη εξάρτησή της από το δημόσιο χρέος. Οι υπολογισμοί μου δείχνουν ότι πλέον χρειάζονται σχεδόν 2 δολάρια νέου δημόσιου χρέους για να παραχθεί 1 επιπλέον δολάριο ανάπτυξης του ΑΕΠ στις ΗΠΑ — μια αύξηση 50% σε σχέση με μόλις πέντε χρόνια πριν» σημειώνει ο Sharma και προσθέτει: «Αν οποιαδήποτε άλλη χώρα ξόδευε με αυτόν τον τρόπο, οι επενδυτές θα την εγκατέλειπαν. Αλλά προς το παρόν, θεωρούν ότι η Αμερική μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, ως ηγέτιδα οικονομία του κόσμου και εκδότης του αποθεματικού νομίσματος».
Πιθανότερο είναι, κάποια στιγμή την επόμενη χρονιά, οι επενδυτές να αντιδράσουν και να απαιτήσουν υψηλότερα επιτόκια ή δημοσιονομική πειθαρχία, πιθανώς λόγω ενός ακόμη μεγαλύτερου ελλείμματος ή ακόμη μεγαλύτερων δημοπρασιών ομολόγων του Δημοσίου.
Αυτές οι απαιτήσεις θα αναγκάσουν τις ΗΠΑ να μειώσουν την εξάρτησή τους από τις κρατικές δαπάνες, έστω και προσωρινά, και, με τη σειρά τους, θα υπονομεύσουν την οικονομική ανάπτυξη και τα εταιρικά κέρδη. Για να είμαστε σαφείς, αυτή είναι μια φούσκα σε σχέση με την απόδοση της Αμερικής σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο, όχι μια μανία τύπου δεκαετίας του 1990 στην αμερικανική αγορά.
Έτσι, μπορεί να ξεφουσκώσει με ήπιο τρόπο, αν οι εναλλακτικές αρχίσουν να φαίνονται πιο ελκυστικές. Ίσως η Γερμανία και η Γαλλία βάλουν σε τάξη τις οικονομίες τους, όπως έκαναν η Ελλάδα και η Ισπανία πριν από μια δεκαετία υπό πίεση. Ίσως το Πεκίνο, υπό την πίεση των δασμών του Τραμπ και της αδύναμης εγχώριας ζήτησης, ενισχύσει τελικά την κατανάλωση για να σταθεροποιήσει την οικονομία.
Ωστόσο, γοητευμένοι από τον «αμερικανικό εξαιρετισμό», οι αναλυτές μιλούν μόνο για το πώς οι ΗΠΑ υπήρξαν η κορυφαία αγορά του κόσμου για έναν αιώνα. Ξεχνούν ότι σε έξι από τις τελευταίες 11 δεκαετίες, η χρηματιστηριακή αγορά της χώρας υστερούσε σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο, πιο πρόσφατα τη δεκαετία του 2000, όταν απέφερε μηδενικές αποδόσεις και οι αναδυόμενες αγορές τριπλασίασαν την αξία τους.
«Πού αλλού θα πάνε τα χρήματα;»
«Καθώς η δεκαετία εκείνη έφτανε στο τέλος της, η στάση στις αναδυόμενες αγορές αντηχούσε τη βεβαιότητα που ακούω τώρα για τις ΗΠΑ: “Πού αλλού θα πάνε τα χρήματα;”. Η εκπληκτική υπεραπόδοση σε σχέση με άλλες χώρες θα μπορούσε να τερματιστεί αν η ανάπτυξη επιβραδυνθεί στις ΗΠΑ, αν επιταχυνθεί σε άλλες μεγάλες δυνάμεις ή για απρόβλεπτους λόγους. Συχνά έτσι τελειώνουν οι φούσκες: απροσδόκητα» σημειώνει ο Sharma.
Οι δύο πιο πρόσφατες μανίες στις παγκόσμιες αγορές ήταν η άνθηση των εμπορευμάτων, που άρχισε να καταρρέει το 2011 λόγω της ραγδαίας αύξησης της προσφοράς, και η φούσκα ανάπτυξης της Κίνας, που κατέρρευσε το 2021 εν μέσω κρατικής καταστολής στον τομέα των ακινήτων. Όσο περισσότερο διαρκεί μια τάση, τόσο πιο σίγουροι γίνονται οι επενδυτές και τόσο πιο αδιάκριτα συμμετέχουν στη μανία.
Στα τελικά στάδια μιας φούσκας, οι τιμές συνήθως ακολουθούν παραβολική πορεία, και τους τελευταίους έξι μήνες οι τιμές των αμερικανικών μετοχών ξεπέρασαν τις υπόλοιπες με τη μεγαλύτερη διαφορά που έχει καταγραφεί για οποιαδήποτε συγκρίσιμη περίοδο εδώ και τουλάχιστον ένα τέταρτο του αιώνα.
Όταν πετάς σε τόσο μεγάλα ύψη, δεν χρειάζεται πολύ για να σταματήσουν οι «κινητήρες». Όλα τα κλασικά σημάδια ακραίων τιμών, αποτιμήσεων και συναισθημάτων υποδηλώνουν ότι το τέλος είναι κοντά. Ήρθε η ώρα να ποντάρουμε ενάντια στον «αμερικανικό εξαιρετισμό» καταλήγει ο πρόεδρος της Rockefeller International.
