Πώς το Brexit μπορεί να ταρακουνήσει τις παγκόσμιες αγορές

Αν οι Βρετανοί ψηφίσουν για να φύγει η χώρα τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 23 Ιουνίου, καμιά γωνιά του συμπλέγματος των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών αγορών δεν θα μείνει αλώβητη.

Το αόρατο νήμα που συνδέει στοιχεία τόσο διαφορετικά όπως ο χρυσός, τα τραπεζικά αποθέματα, το ιαπωνικό γιεν και τα κρατικά ομόλογα θα τεντωθεί απότομα από ένα Brexit, ένα γεγονός που η Τράπεζα της Αγγλίας δήλωσε την Πέμπτη ότι μπορεί να επιφυλάσσει «αρνητικές δευτερογενείς συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία».

Με τα παγκόσμια επιτόκια και τις αποδόσεις των ομολόγων σε ιστορικό χαμηλό, τις κεντρικές τράπεζες να βλέπουν τα εργαλεία τους κατά της κρίσης να εξαντλούνται, και την μετά το 2008 οικονομική ανάκαμψη να περιορίζεται, το νήμα αυτό θα μπορούσε γρήγορα να σπάσει, με σοβαρές συνέπειες για όλες τις αγορές.

Γιατί, λοιπόν, μπορεί η επιθυμία ενός λαού όπως αυτή εκφραστεί σε ένα δημοψήφισμα να έχει μια τέτοια βαθιά επίδραση στις παγκόσμιες αγορές;

Η απάντηση βρίσκεται στο πόσο διασυνδεδεμένες είναι οι παγκόσμιες αγορές, αλλά και στο συγκεκριμένο timing – ο παγκόσμιος οικονομικός κύκλος αρχίζει να χρονίζει και οι κεντρικές τράπεζες έχουν πολύ λιγότερες επιλογές στη διάθεσή τους μετά από σχεδόν μια δεκαετία έκτακτης στήριξης.

ΕΠΙΤΟΚΙΑ, ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ

Τα παγκόσμια επιτόκια βρίσκονται σε ιστορικό χαμηλό 5.000 ετών, σύμφωνα με την Bank of America, αλλά οι κεντρικές τράπεζες θα μπορούσαν να τα μειώσουν περαιτέρω. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Ιαπωνίας θα ωθήσουν τα επιτόκια βαθύτερα σε αρνητικό έδαφος.

Τα χαμηλότερα επιτόκια θα μειώσουν και τις αποδόσεις των ομολόγων ακόμη περισσότερο, πιέζοντας τις κεντρικές και τις εμπορικές τράπεζες.

Πάνω από 8 τρισεκατομμύρια δολάρια σε κρατικά ομόλογα φέρουν ήδη αρνητική απόδοση, σύμφωνα με την JPMorgan. Αυτό σημαίνει ότι οι κάτοχοι ιαπωνικού, γερμανικού και ελβετικού χρέους πληρώνουν αυτές τις κυβερνήσεις για το προνόμιο να δανείζουν σ’ αυτές, σε ορισμένες περιπτώσεις για έως και 20 έτη.

Είναι πρόθυμοι να δεχτούν ότι δεν θα πάρουν όλα τα χρήματά τους πίσω. Ακόμη πιο βαθιά αρνητικές αποδόσεις θα αυξήσουν αυτές τις απώλειες, διογκώνοντας περαιτέρω τις αμφιβολίες ότι αυτά τα περιουσιακά στοιχεία είναι πραγματικά ένα «ασφαλές καταφύγιο».

Όμως, η άμεση οικονομική και πολιτική αβεβαιότητα μετά από μια ψήφο υπέρ του Brexit πιθανότατα θα είναι τόσο μεγάλη που η ζήτηση για αυτά τα ομόλογα θα αυξηθεί ούτως ή άλλως, ωθώντας τις αποδόσεις ακόμη χαμηλότερα. Οι καμπύλες απόδοσης – η διαφορά μεταξύ του κόστους δανεισμού βραχυπρόθεσμων και πιο μακροπρόθεσμων ομολόγων – θα δουν την κλίση τους να μειώνεται.

Και είναι εδώ και χρόνια επίπεδες σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο, που σημαίνει ότι το premium που οι επενδυτές αναμένουν για τη διατήρηση πιο μακροπρόθεσμων ομολόγων συρρικνώνεται. Αυτό είναι συχνά ένα δυσοίωνο σημάδι χαμηλού πληθωρισμού ή αποπληθωρισμού, και επιβράδυνσης της οικονομικής ανάπτυξης ή ενδεχομένως ύφεσης.

Αν οι αποδόσεις των «βασικών» ομολόγων μειωθούν, πιθανότατα οι αποδόσεις των χαμηλότερης αξιολόγησης και πιο επικίνδυνων ομολόγων θα αυξηθούν, διευρύνοντας τη διαφορά μεταξύ των δύο. Αυτό θα αυξήσει τη χρηματοδοτική πίεση σε ένα ευρύ φάσμα επιχειρήσεων σε όλο τον κόσμο και σε κυβερνήσεις στην «περιφέρεια» της ζώνης του ευρώ όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ – ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ

Οι επίπεδες καμπύλες αποδόσεων είναι άσχημα νέα για τις τράπεζες, οι οποίες βγάζουν χρήματα δανειζόμενες βραχυπρόθεσμα με χαμηλότερο επιτόκιο και δανείζοντας μακροπρόθεσμα με υψηλότερο επιτόκιο. Οι χρηματοπιστωτικές μετοχές έχουν πληγεί σκληρά φέτος, καθώς η μείωση της κλίσης της καμπύλης έχει επιταχυνθεί.

Οι τράπεζες της ευρωζώνης κινούνται στο μείον 30% φέτος, οι ιαπωνικές τράπεζες στο μείον 35%, οι βρετανικές τράπεζες στο μείον 20%, και οι τράπεζες των ΗΠΑ στο μείον 10%.

Οι τράπεζες, επίσης, πιέζονται από τα αρνητικά επιτόκια καταθέσεων. Η ΕΚΤ, η Τράπεζα της Ιαπωνίας και η Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας χρεώνουν τις τράπεζες για την κατάθεση μετρητών.

Μπορεί ακόμη και να γίνει φθηνότερο για τις τράπεζες να βάζουν δισεκατομμύρια γιεν, ευρώ ή φράγκα των πελατών τους σε μετρητά σε θησαυροφυλάκια – μια δυνατότητα που εξετάζει η γερμανική Commerzbank.

Όσο για τις κεντρικές τράπεζες, οποιαδήποτε πρωτοβουλία μετακίνησης βαθύτερα προς τον αχαρτογράφητο κόσμο των αρνητικών επιτοκίων θα αναληφθεί απρόθυμα.

Στην περίπτωση της ΕΚΤ, η μείωση των αποδόσεων θα περικόψει περαιτέρω το ποσό των ομολόγων που είναι επιλέξιμα για αγορά στα πλαίσια του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης. Αυτό θα καταστήσει τον στόχο για πληθωρισμό λίγο κάτω από το 2% πολύ πιο δύσκολο να επιτευχθεί, θέτοντας έτσι την αξιοπιστία της υπό αμφισβήτηση.

ΜΕΤΟΧΕΣ

Οι παγκόσμιες μετοχές βρίσκονται στη μεγαλύτερη ανοδική τους τροχιά στην ιστορία, η οποία ξεκίνησε στις 9 Μαρτίου 2009. Αλλά η Wall Street έφτασε στην κορύφωσή της πάνω από ένα χρόνο πριν, η αύξηση των κερδών έχει υποχωρήσει, και οι εταιρείες διστάζουν να επανεπενδύσουν τους σωρούς-ρεκόρ των μετρητών τους.

Οι ευρωπαϊκές μετοχές έχουν υποχωρήσει κατά 13% φέτος, η Ιαπωνία βρίσκεται στο μείον 20%, και η Wall Street είναι αμετάβλητη. Θα είναι σε θέση να αντέξουν το πολιτικό, οικονομικό και επενδυτικό σοκ που θα φέρει πιθανότατα ένα Brexit, ειδικά με τη διάθεση ανάληψης κινδύνου να είναι τόσο εύθραυστη;

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ

Όπως και το 2008, μια ψήφος υπέρ του Brexit θα αυξήσει σχεδόν σίγουρα τη ζήτηση για το κατ’ εξοχήν νόμισμα του παγκόσμιου εμπορίου, των τραπεζών, και των χρηματοπιστωτικών αγορών: το δολάριο.

Η πίστη σε δολάρια σε τράπεζες εκτός ΗΠΑ ανέρχεται σε σχεδόν 10 τρισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διευθετήσεων, εκ των οποίων τα 3,3 τρισεκατομμύρια δολάρια είναι σε αναδυόμενες αγορές. Ένα ισχυρότερο δολάριο θα αυξήσει το συνολικό βάρος του χρέους για τις εταιρείες αυτές και για πολλές αναδυόμενες αγορές, οι οποίοι θα ήταν αναγκασμένες να εξαντλήσουν τα συναλλαγματικά τους αποθέματα για να αντιμετωπίσουν την αναμενόμενη εκροή κεφαλαίων και την πίεση για μείωση των νομισμάτων τους.

Το γιεν Ιαπωνίας, ένα άλλο νόμισμα – ασφαλές καταφύγιο, θα μπορούσε πιθανότατα να αυξηθεί επίσης, ίσως και κατά 14%, σύμφωνα με την Goldman Sachs. Αυτό δεν θα ήταν ευπρόσδεκτο στο Τόκιο, όπου οι πολιτικοί αγωνίζονται για να «σκοτώσουν» τον αποπληθωρισμό μια για πάντα, να ανατροφοδοτήσουν τον πληθωρισμό, να αναθερμάνουν την οικονομία και να θεραπεύσουν το τραπεζικό σύστημα. Μια υψηλότερη συναλλαγματική ισοτιμία θα είναι επιζήμια για όλα αυτά τα μέτωπα.