Πώς το ευρώ θα διασωθεί και μαζί του και η Ευρώπη

«Έρχεται μια νέα “εποχή της οργής”, κατά την οποία οι ανισότητες θα ξεπερνούν εκείνες της «χρυσής εποχής» του καπιταλισμού, τον 19ο αιώνα.

Κριστίν Λαγκάρντ

Τα σενάρια διάλυσης της Ευρωζώνης κυρίως, αλλά και της Ε.Ε. εμφανίζονται όλα αυτά τα χρόνια της συνεχιζόμενης κρίσης. Και κορυφώνονται από την εμπορική και φορολογική πολιτική των ΗΠΑ αλλά και την άνοδο των δυνάμεων του εθνικισμού. Η αιτία της κρίσης ήταν το χρηματοοικονομικό κραχ του 2007, που μετανάστευσε στον τραπεζικό τομέα, στην πραγματική οικονομία και στην κρίση δημόσιου χρέους στην Ε.Ε.

Τα «πλοκάμια» της στραγγαλίζουν  την πολιτική ζωή με τη μορφή του λαϊκισμού, της απομόνωσης και την μετανάστευση. Και όσο συνεχίζεται η κυριαρχία της «σκιώδους τραπεζικής» και των επενδύσεων στην προσοδοφόρα σε λίγους, αλλά μη παραγωγική, οικονομία του χρήματος, τόσο η συγκέντρωση πλούτου στα χέρια όλο και λιγότερων θα προκαλεί την πολιτική αστάθεια με την ενίσχυση ακραίων κοινωνικών δυνάμεων. Αλλά ας τα αφήσουμε αυτά για την ώρα και ας δούμε μια πτυχή της Ευρωζώνης που έχει να κάνει με την ενέργεια και το ευρώ ενόψει της κρίσιμης συνόδου κορυφής της Ε.Ε. στις 13 Δεκεμβρίου.

Το τελευταίο Eurogroup έδωσε κάποια δείγματα προόδου στο ζήτημα της ενδυνάμωσης της Ευρωζώνης. Την μετεξέλιξη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) σε προληπτικό μηχανισμό τελευταίου δανειστή, τύπου ΔΝΤ και τη δημιουργία προϋπολογισμού για την ευρωζώνη. Αντίθετα ο τρίτος πυλώνας της Τραπεζικής Ένωσης, η ευρωπαϊκή εγγύηση καταθέσεων κάτω από 100.000 ευρώ, αντιμετωπίζεται αρνητικά από πολλά κράτη μέλη. Η αντιρρήσεις στηρίζονται στην υπερβολική έκθεση των τραπεζών -κυρίως του Νότου- σε κρατικά ομόλογα.

Δεν θα σταθούμε όμως στους μηχανισμούς, περιμένοντας τα αποτελέσματα του συμβουλίου Κορυφής, αλλά θα υπογραμμίσουμε μια νέα ιδέα που κυκλοφορεί εδώ και καιρό, αλλά με εξαίρεση μια αναφορά του κ. Γιούνκερ, εμφανίζεται για πρώτη φορά επίσημα με Σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το διεθνή ρόλο του ευρώ στο πεδίο της ενέργειας. Μια ιδέα που, αν υλοποιηθεί, θα προκαλέσει πολιτικό σεισμό στις δοκιμαζόμενες σχέσεις ΗΠΑ-Ε.Ε. Από την επιθετική πολιτική της πρώτης με τον εμπορικό πόλεμο και  την απαξίωση των πολυμερών εμπορικών και όχι μόνο συμφωνιών από τον Πρόεδρο Τραμπ.

Η ιδέα είναι απλή και εκφράζεται με μια απορία στο κείμενο του Αντιπροέδρου. Πώς είναι δυνατόν να διατηρήσουμε την ισχύ που προκύπτει από το γεγονός ότι το ευρώ στα μόλις είκοσι χρόνια ύπαρξής του έγινε το δεύτερο αποθετικό νόμισμα μετά το δολάριο, τη στιγμή που στο σημαντικότερο εισαγωγικό προϊόν  -το πετρέλαιο και φυσικό αέριο- συναλλάσσεται σε δολάρια

Ας δούμε μερικά στατιστικά στοιχεία, στα οποία στηρίζεται η εύλογη «απορία».

• Το ευρώ είναι το δεύτερο αποθετικό νόμισμα. 36% του παγκόσμιου εμπορίου πραγματοποιείται σε Ευρώ και το 20% των αποθεμάτων των Κεντρικών Τραπεζών είναι σε ευρώ.
• Σε 40 τρισ. ευρώ αποτιμάται το ετήσιο παγκόσμιο εμπόριο πετρελαιοειδών, ενώ το 90% των συναλλαγών πραγματοποιείται σε άλλα νομίσματα.
• Η Ε.Ε. είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ενέργειας, εισάγοντας το 90% του πετρελαίου που χρειάζεται και το 70% του φυσικού αερίου.

Φυσικά, μια τέτοια στροφή εξαρτάται από τα συμβαλλόμενα μέρη. Δηλαδή από τους προμηθευτές και τους αγοραστές. Γι’ αυτό και δεν προτείνεται μια δεσμευτική οδηγία. Η Ε. Επιτροπή παροτρύνει τις ευρωπαϊκές εταιρείες να συνάψουν διμερείς συμφωνίες, προσφέρει τα νομικά επιχειρήματα και εισηγείται έναν μηχανισμό παροχής νομικής ή άλλης υποστήριξης στο πλαίσιο της Ε.Ε. Παράλληλα, ένας μηχανισμός θα παρακολουθεί τις εξελίξεις και θα ενημερώνει επιχειρήσεις και κράτη – μέλη.

Βέβαια για να πετύχει το στόχο της η Ε.Ε. είναι υποχρεωμένη να προχωρήσει γρήγορα στην ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων ολοκλήρωσης της Τραπεζικής Ένωσης – και τις υπόλοιπες που θα συζητηθούν στο κρίσιμο προσεχές Συμβούλιο Κορυφής. Τώρα που έληξε η εκκρεμότητα της Γερμανίας με την εκλογή της διαδόχου της κ. Μέρκελ, είναι ευκολότερο να βρεθούν συμβιβαστικές λύσεις. Σε αυτό συνηγορούν όλες οι δημοσκοπήσεις που δείχνουν ισχυρότερη υποστήριξη στο ενιαίο νόμισμα, ως αποτέλεσμα ίσως της βρετανικής περιπέτειας, τις συνεχείς απόπειρες ταπείνωσης της Ε.Ε. από τον Πρόεδρο Τραμπ και την εμπλοκή του πρώην συμβούλου το, κ. Μπάνον, στα ευρωπαϊκά πολιτικά πράγματα. Η απροσχημάτιστη υποστήριξη ακροδεξιών κομμάτων λειτουργεί ως καμπανάκι κινδύνου  για τους λαούς και τις δημοκρατικές ηγεσίες του.

Η ανάγκη για ισχυρό και αποθετικό ευρώ είναι συνυφασμένη με το μέλλον μιας Ευρώπης  που μπορεί να αποτελέσει τον τρίτο πόλο οικονομικής ισχύος στον διαμορφούμενο τριπολικό κόσμο. Αργά ή γρήγορα, λοιπόν, οι πολιτικές ηγεσίες μας θα υποχρεωθούν να βρουν λύσεις. Καλύτερα γρήγορα βέβαια, ώστε να επικεντρωθούν στην προσπάθεια να καλύψουν την υστέρησή της Ευρώπης απέναντι στις ΗΠΑ και την Κίνα στην προσαρμογή στην της στην Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση. Καμία χώρα Ευρωπαϊκή είναι σε θέση να υπάρξει ισότιμα στον ανατρεπτικό κόσμο του αύριο.