Πώς το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας απέκτησε… αθόρυβα τον έλεγχο της SVB στη χώρα

Του Will Daniel

Όλοι γνωρίζουν για την περιβόητη κατάρρευση της Silicon Valley Bank (SVB), αλλά λίγοι γνωρίζουν τον άνθρωπο που βοήθησε στην οικοδόμηση των θεμελίων της τράπεζας: τον Κεν Γουίλκοξ.

Ο Γουίλκοξ απέκτησε φήμη προωθώντας μια στρατηγική εστιασμένη στην τεχνολογία που εγκαινίασε μια εποχή ταχείας ανάπτυξης στην SVB Financial Group, τη μητρική της πλέον διαβόητης SVB. Πέρασε περισσότερα από 30 χρόνια στην τράπεζα συνολικά, συμπεριλαμβανομένης μιας δεκαετίας ως διευθύνων σύμβουλος που ξεκίνησε το 2001.

Το πιο πρόσφατο βιβλίο του βετεράνου τραπεζίτη — The China Business Conundrum: Ensure That “Win-Win” Doesn’t Mean Western Companies Lose Twice, [Ο γρίφος του επιχειρείν στην Κίνα: Πώς να διασφαλίσεις ότι η νικητήρια στρατηγική δε σημαίνει ότι οι Δυτικές εταιρείες είναι διπλά χαμένες] – περιγράφει λεπτομερώς τα διδάγματα και τα λάθη που έγιναν τα χρόνια αφότου άφησε το τιμόνι της SVB στον διάδοχό του, Γκρέγκορι Μπέκερ.

Ο Γουίλκοξ επικεντρώθηκε στην επέκταση του επιχειρηματικού μοντέλου της SVB στο εξωτερικό μετά την παραίτησή του από τον ρόλο του CEO το 2011, κατευθυνόμενος στην Κίνα για να ιδρύσει την SPD Silicon Valley Bank, μια κοινοπραξία μεταξύ της Shanghai Pudong Development Bank και της SVB Financial Group, γνωστή ως SSVB.

Υπηρέτησε ως πρόεδρος και αντιπρόεδρος της SSVB κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Κίνα, αλλά τα πράγματα δεν πήγαν ακριβώς όπως τα είχε προγραμματίσει, όπως υποδηλώνει ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου του. Ωστόσο, σε αντίθεση με τη μητρική εταιρεία των ΗΠΑ, η SSVB δεν κατέρρευσε λόγω κακής διαχείρισης και έλλειψης κατάλληλης ρυθμιστικής εποπτείας. Αντίθετα, την ανέλαβε το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) — και αυτό συνέβη σιγά-σιγά στην αρχή και μετά μονομιάς.

Η κινεζική πρεσβεία στις ΗΠΑ και η κινεζική κυβέρνηση δεν απάντησαν στα αιτήματα του Fortune για κάποιο σχόλιο.

Η SVB πήγε για πρώτη φορά στην Κίνα το 2000, όταν ο Γουίλκοξ ήταν ακόμη απλώς επικεφαλής τραπεζικής στην εταιρεία. Αρχικά, η τράπεζα επικεντρώθηκε απλώς στην οργάνωση συναντήσεων με οποιονδήποτε επιχειρηματία επιχειρηματικών κεφαλαίων ή ιδρυτή startup μπορούσαν να βρουν, ελπίζοντας να δημιουργήσουν μια κοινότητα startup που, τελικά, θα γίνονταν πελάτες.

«Οι venture capitalists φαίνονταν εξαιρετικά δυτικοί στον προσανατολισμό τους και έτσι υπήρχε η εικόνα ότι αυτό που συνέβαινε θα είχε διάρκεια και θα απέδιδε», είπε ο Γουίλκοξ, υπενθυμίζοντας την αισιοδοξία του εκείνη την εποχή.

Το 2004, η SVB οργάνωνε περιοδείες για venture capitalists από τη Silicon Valley για να δουν τα «κέντρα εμβρυϊκής καινοτομίας» που αναπτυσσόταν στην Κίνα εκείνη την εποχή. «Στήσαμε πραγματικά μια πρώτης τάξεως λίστα από venture capitalists. Δεν υπήρχε κάποιος διάσημος της εποχής που να μην ανήκε στη δική μας κοινότητα venture capital», είπε.

Τρία χρόνια αργότερα, το 2007, η SVB κατάφερε τελικά να δημιουργήσει ένα γραφείο στην Κίνα, αλλά από την αρχή κάτι δεν πήγαινε καλά. «Δεν ήταν σε θέση να κάνει καμία δουλειά επειδή δεν είχε άδειες», θυμάται ο Γουίλκοξ. «Έτσι αυτό που βασικά κάναμε ήταν να συναντάμε ανθρώπους».

Λόγω των αυστηρών κανονισμών που υπάρχουν γύρω από τις άδειες τραπεζών στην Κίνα, η μόνη πραγματική πηγή χρημάτων της SVB στη χώρα εκείνη την εποχή ήταν από την ενοικίαση χώρων γραφείων σε Αμερικανούς venture capitalists που έρχονταν να επισκεφθούν κινεζικές νεοφυείς επιχειρήσεις.

Το σημείο καμπής

Σε μια εκδήλωση του 2009 με Αμερικανούς και Κινέζους επιχειρηματικούς ηγέτες σε μια πολυτελή κρουαζιέρα στον ποταμό Χουανκπού, που διασχίζει τη Σαγκάη, ο Γουίλκοξ συνάντησε μια κρίσιμη επαφή που θα τον βοηθούσε να ιδρύσει την SSVB. Δεν είχε συνειδητοποιήσει τότε ότι αυτός θα ήταν επίσης το άτομο – η ταυτότητα του οποίου έχει αλλοιωθεί στο βιβλίο του Γουίλκοξ – που θα οδηγούσε τελικά την τράπεζα και το επιχειρηματικό της μοντέλο στα χέρια του ΚΚΚ.

«Θυμάμαι πολύ καθαρά, μπήκαμε στο πλοίο και αυτός ο τύπος που φαινόταν μεγάλος σαν αρκούδα ήρθε και μου έσφιξε αμέσως το χέρι. Μετά με άρπαξε και μου έδωσε μια μεγάλη αγκαλιά, κάτι που ήταν σοκαριστικό, γιατί οι Κινέζοι συνήθως δεν αγκαλιάζονται», θυμήθηκε. «Και από τότε, όποτε βρισκόμουν μαζί με αυτόν τον τύπο, με αγκάλιαζε και εν τέλει έγινε ο ‘καλύτερος φίλος’ μου στην Κίνα».

Ο Γουίλκοξ ανακάλυψε στη συνέχεια γιατί ο νέος του φίλος ήταν τόσο …φιλικός. Ήταν ο γραμματέας του ΚΚΚ για την περιοχή Γιανκπού της Σαγκάης και ήλπιζε να μετατρέψει την περιφέρειά του που βασιζόταν κυρίως στη μεταποίηση σε περιφέρεια βασισμένη στη τεχνολογία.

Βλέποντας έναν πιθανό σύμμαχο εντός της Κίνας, ο Γουίλκοξ και μερικά από τα ανώτερα στελέχη της SVB συνέχισαν να συναντώνται με αξιωματούχους του ΚΚΚ από την περιοχή Γιανκπού για περίπου ένα χρόνο καθώς τους είπαν ότι εάν εξηγούσαν επαρκώς το επιχειρηματικό τους μοντέλο, αυτοί οι περιφερειακοί αξιωματούχοι θα μπορούσαν να πείσουν τους σχετικούς ηγέτες του ΚΚΚ στο Πεκίνο ότι θα πρέπει να τους επιτραπεί να ξεκινήσουν μια κοινοπραξία με την SVB, που θα περιελάμβανε μια κινεζική τράπεζα εστιασμένη στην τεχνολογία.

«Ήμασταν πρόθυμοι να το κάνουμε – στον ελάχιστο δυνατό βαθμό που θα μας επέτρεπε να πάρουμε την άδεια», γράφει ο Γουίλκοξ για αυτήν την περίοδο στο βιβλίο του.

Αυτή ήταν η πρώτη επαφή του Γουίλκοξ με κάτι που θα μάθαινε αργότερα ότι είναι ένα βασικό συστατικό της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Κίνα: το Guanxi. Ο όρος περιγράφει τις αμοιβαία επωφελείς επιχειρηματικές σχέσεις. Αλλά αυτοί οι επιχειρηματικοί δεσμοί συχνά εκλαμβάνονται ως φιλίες από τους Δυτικούς και συχνά καταλήγουν να είναι μονόπλευροι υπέρ του ΚΚΚ χωρίς επαρκή μόχλευση.

Χωρίς διασυνδέσεις, ειδικά με το ΚΚΚ, η επιχειρηματική δραστηριότητα στην Κίνα απλά δεν είναι δυνατή, ισχυρίζεται ο Γουίλκοξ, σημειώνοντας ότι η SVB σίγουρα δεν μπορούσε να λάβει τραπεζικές άδειες χωρίς επαφές με το ΚΚΚ.

«Βασικά, εκείνη τη στιγμή δεν καταλάβαινα το Guanxi. Δεν καταλάβαινα ότι όλα αφορούσαν το αμοιβαίο όφελος. Και στην πραγματικότητα, όταν λένε αμοιβαίο, μπορεί να εννοούν το δικό τους», εξηγεί. «Δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι επρόκειτο να μας εξαπατήσει στον βαθμό που το έκανε».

Λίγο μετά τις συναντήσεις της SVB με αξιωματούχους του ΚΚΚ, ο Γουίλκοξ ανακάλυψε ότι ο υποτιθέμενος καλύτερος «φίλος» του ξεκινούσε μια ανταγωνιστική τράπεζα, χρησιμοποιώντας το επιχειρηματικό της μοντέλο.

«Έμαθα ότι ο οικονομικός του διευθυντής στην περιοχή Γιανκπού άφησε την ομάδα του και εντάχθηκε σε μια τράπεζα που ονομάζεται Shanghai Rural Commercial Bank και δημιούργησε ένα τμήμα τεχνολογικού δανεισμού χρησιμοποιώντας το επιχειρηματικό μας μοντέλο. Και τότε συνειδητοποίησα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά εδώ – ήταν ανειλικρινής», λέει ο Γουίλκοξ.

Δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για να λάβει ο Γουίλκοξ επιβεβαίωση ότι ο «καλύτερος φίλος» του δεν ήταν αυτό που φαινόταν.

Στα τέλη του 2009, καθώς το επιχειρηματικό μοντέλο της SVB αντιγραφόταν από το ΚΚΚ και εφαρμοζόταν εν μέρει από ορισμένες κινεζικές τράπεζες, ο Γουίλκοξ -τότε ο διευθύνων σύμβουλος της SVB- κλήθηκε σε μια γιορτή στο Crowne Plaza, ένα ξενοδοχείο πέντε αστέρων στην περιοχή Γιανκπού της Σαγκάης, από τον καλύτερο φίλο του.

«Ήταν επείγον, έπρεπε να έρθω», εξηγεί. «Παίρνω λοιπόν ένα αεροπλάνο, πετάω και πηγαίνω στο ξενοδοχείο. Υπάρχει μια τεράστια αίθουσα συσκέψεων με περίπου 200 κυβερνητικούς αξιωματούχους σε αυτήν, και ανακαλύπτω ότι βρίσκομαι στην απονομή βραβείων σε συμβούλους καινοτομίας. Με ανεβάζουν στη σκηνή μαζί με κάποιον από τη Siemens και πέντε ή έξι άλλους ανθρώπους και με βραβεύουν με ένα βραβείο συμβούλου καινοτομίας».

«Και μετά κατάλαβα», προσθέτει ο Γουίλκοξ, αναλογιζόμενος την εμπειρία. «Αυτός ήταν ο τρόπος τους να με κάνουν να νιώσω καλά για το γεγονός ότι μόλις είχαν κλέψει το επιχειρηματικό μου μοντέλο».

Αφού πέρασε πολλά χρόνια στην Κίνα και εξοικειώθηκε τόσο με τη γλώσσα όσο και με την κουλτούρα, ο Γουίλκοξ βρήκε ένα ενδιαφέρον ψευδώνυμο για το «βραβείο συμβούλου καινοτομίας» του – και που αντανακλά τις εμπειρίες πολλών δυτικών επιχειρήσεων στην Κίνα. Για να το καταλάβετε, απλά πρέπει να ξέρετε ότι όταν ένας άντρας φοράει πράσινο καπέλο στην Κίνα, είναι σύμβολο ότι η γυναίκα του έχει εξωσυζυγική σχέση.

«Το ονόμασα το ‘Βραβείο του Πράσινου Καπέλου’, γιατί ήταν σαν να είχαν σχέση με τη γυναίκα μου και μου έδιναν μια ανταμοιβή που την είχα επιλέξει», καταλήγει ο Γουίλκοξ γελώντας ειρωνικά.

Μετά από μια τέτοια εμπειρία, το πιθανότερο είναι να σκεφτόσασταν δύο και τρεις φορές το κατά πόσο θα συνεχίζατε το εγχείρημά σας στην Κίνα, αλλά ο Γουίλκοξ δεν αποθαρρύνθηκε. Το 2011, καθώς πλησίαζε στη συνταξιοδότηση, ο Γουίλκοξ αποφάσισε ότι ήθελε να αναλάβει μια ακόμη πρόκληση. Πήγε στην Κίνα για να ηγηθεί της νέας κοινοπραξίας της SVB, SSVB, φοβούμενος ότι οι δυτικοί ανταγωνιστές ή οι νέοι κινέζοι αντιγραφείς μπορεί να ήταν πρόθυμοι να εξυπηρετήσουν τους πελάτες της εταιρείας και άρα να την ξεπεράσουν στον τομέα της στη χώρα.

Τα διδάγματα από την Κίνα

Αφού εξαπατήθηκε από τον «καλύτερο φίλο του», ο Γουίλκοξ λέει ότι άρχισε να δρα πολύ διαφορετικά στην Κίνα. Κατάλαβε ότι η μόχλευση κυριαρχεί στη χώρα και για το ΚΚΚ οι συμβάσεις έχουν νόημα μόνο εάν ο αντισυμβαλλόμενος μπορεί να τους επιβάλει. Έμαθε ότι δεν υπάρχει «καμία ουσιαστική διαφορά» μεταξύ ιδιωτικών και κρατικών εταιρειών, παρά μόνο μια μικρή νομική διάκριση. Και ίσως το πιο σημαντικό, διδάχθηκε «πάντα να αμφισβητεί τα κίνητρα των άλλων».

«Δεν ενδιαφέρονται να σε δουν να κερδίζεις χρήματα, έχουν κάποιον δικό τους στόχο και ο στόχος είναι συνήθως να μάθουν κάτι. Είτε μαθαίνουν το επιχειρηματικό σου μοντέλο είτε ιδιοποιούνται την τεχνολογία σου».

Δυστυχώς, αυτή η γνώση δεν εμπόδισε την εξαγορά της SSVB. Η SVB δεν συμφώνησε ποτέ να μοιραστεί οποιαδήποτε από την πνευματική της ιδιοκτησία και ο Γουίλκοξ ήταν αποφασισμένος να μετατρέψει την SSVB σε μια κερδοφόρα ιστορία επιτυχίας στην Κίνα – αλλά ανεξάρτητα από το τι έκανε, υπήρχε ένα σταθερό brain drain.

Στο νέο του βιβλίο, ο Γουίλκοξ περιγράφει μερικά βασικά γεγονότα που δίνουν μια εικόνα της εμπειρίας του. Υπήρξε ένα σημείο όταν ο πρόεδρος της Shanghai Pudong Development Bank και πρόεδρος της SSVB εκείνη την εποχή κάλεσε τον Γουίλκοξ σε μια συνάντηση μόνο και μόνο για να τον επιπλήξει επειδή δεν μοιράστηκε τον ιδιόκτητο αλγόριθμο της SVB για τον προσδιορισμό των καλύτερων υποψηφίων δανείων. Το μόνο πρόβλημα ήταν ότι δεν υπήρχε αλγόριθμος. Το στέλεχος βρισκόταν σε αυτό που ο Wilcox αποκαλεί «αποστολή ψαρέματος» για να βρει πληροφορίες για να τις μοιραστεί με το ΚΚΚ ή να τις χρησιμοποιήσει για τον εαυτό του.

Ο βετεράνος τραπεζίτης ενημερώθηκε τελικά από τους Κινέζους εταίρους του ότι το ΚΚΚ θα δημιουργούσε κάτι με την επωνυμία «Κομματική Επιτροπή» για να επιβλέπει την SSVB – και αυτό δεν ήταν αντικείμενο συζήτησης. Το υποτιθέμενο καθήκον αυτού του συμβουλίου ήταν να μελετήσει τις πρόσφατες δηλώσεις του ΚΚΚ και τον τρόπο εφαρμογής τους. Αλλά ο Γουίλκοξ ενημερώθηκε κατ’ ιδίαν ότι επρόκειτο για ένα «μυστικό διοικητικό συμβούλιο πίσω από το διοικητικό συμβούλιο» από αξιωματούχους του ΚΚΚ και δεν θα του επιτρεπόταν να μάθει την ταυτότητα των μελών του.

Τα επόμενα χρόνια, ο Γουίλκοξ κατάφερε να πάρει μια τραπεζική άδεια και να κάνει κάποιες μικρές συμφωνίες, πριν φύγει από την SSVB στα τέλη του 2014. Η προσπάθειά του να αναπτύξει έναν ανταγωνιστικό κλώνο της SVB στην Κίνα δεν στέφθηκε με επιτυχία.

Η SSVB ονομάζεται πλέον Shanghai Innovation Bank. Είναι μια μονάδα εξ ολοκλήρου ιδιοκτησίας της Shanghai Pudong Development Bank – η οποία ανήκει στη Δημοτική Διοίκηση της Σαγκάης που υπάγεται στο Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Η τράπεζα δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό.

Αλλά ο Γουίλκοξ παραμένει προκλητικά αισιόδοξος. Ακόμη και έχοντας χάσει το επιχειρηματικό του μοντέλο, εξακολουθεί να πιστεύει ότι οι επιχειρήσεις των ΗΠΑ δεν μπορούν να αποφύγουν τη χώρα.

Παρά τις επιχειρηματικές εντάσεις μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ, ο Γουίλκοξ υποστηρίζει ότι οι δύο χώρες δεν μπορούν να «αποσυνδεθούν» οικονομικά, όπως πολλοί ισχυρίζονται. Η Κίνα θα είναι πάντα ένας κρίσιμος εμπορικός εταίρος και θα αποτελεί πάντα μια ευκαιρία για τις αμερικανικές επιχειρήσεις που αναζητούν νέες αγορές.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• «Ασφαλή καταφύγια» τα ελληνικά ομόλογα – Γιατί η Αθήνα δανείζεται φθηνότερα από μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες
• Νάγκελ (Bundesbank): Η ΕΚΤ δεν πρέπει να βιαστεί με τις μειώσεις επιτοκίων
• Power of Innovation 2024: Μια βραδιά γεμάτη καινοτομία, τεχνολογία και νέες επιχειρηματικές ιδέες