Πώς το TikTok μεταφέρει τα προσωπικά δεδομένα των Ελλήνων στην Κίνα

Το σκρολάρισμα στο TikTok έχει αποδειχθεί εθιστικό, καθώς η εφαρμογή προσαρμόζει αδιάκοπα το περιεχόμενο στις προτιμήσεις και τις ανάγκες κάθε χρήστη. Ο αλγόριθμος της εφαρμογής μπορεί να εντοπίσει αν κάποιος είναι single, αν σκοπεύει να ψηφίσει ακροδεξιό κόμμα ή αν ενδιαφέρεται για την κηπουρική, ακόμα κι αν παρέμεινε για λίγα δευτερόλεπτα σε ένα βίντεο. Αυτές οι πληροφορίες, εμπλουτισμένες με προσωπικά δεδομένα, δεν παραμένουν μόνο στον αλγόριθμο, αλλά φτάνουν και στα χέρια των κινεζικών αρχών επιβολής του νόμου.

Ένας Έλληνας χρήστης του TikTok προχώρησε σε ένα “αίτημα πρόσβασης”, ζητώντας να μάθει σε ποιες χώρες διαβιβάζονται τα προσωπικά του δεδομένα. Η πλατφόρμα απάντησε γενικόλογα, αποφεύγοντας συγκεκριμένες αναφορές. Στις αρχές του 2025, η ΜΚΟ nyob (None of Your Business) γνωστή για τη νομική της δράση υπέρ της προστασίας δεδομένων και της ιδιωτικότητας στην ΕΕ, αποφάσισε -με τη συγκατάθεση του χρήστη- να υποβάλει καταγγελία κατά της ByteDance, στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) για τον διαμοιρασμό προσωπικών δεδομένων του Έλληνα χρήστη με τις κινεζικές αρχές. Το NEWS 24/7 παρουσιάζει τον φάκελο της υπόθεσης.

Πώς το TikTok χτίζει το προφίλ του χρήστη

Οι πληροφορίες που φαινομενικά γνωρίζει το TikTok για έναν χρήστη εκτός από τα δημογραφικά στοιχεία του, είναι ο χρόνος που περνάει στην εφαρμογή, το περιεχόμενο με το οποίο αλληλεπιδρά, τα βίντεο που έχει καταχωρήσει, οι followers, τα μηνύματα, ακόμα και τα τραπεζικά του στοιχεία αν έχουν καταχωρηθεί για επιχειρηματικές δραστηριότητες μέσω της εφαρμογής. Η λίστα είναι ενδεικτική και σίγουρα δεν εξαντλείται στα παραπάνω, γιατί το TikTok συλλέγει δεδομένα τόσο εντός, όσο και εκτός της εφαρμογής.

“Γνωρίζουμε ότι το TikTok συλλέγει στοιχεία και από εφαρμογές που χρησιμοποιούμε στο κινητό μας τηλέφωνο και τα αποθηκεύει” εξήγησε στο NEWS 24/7 η Κλεάνθη Σαρδέλη, δικηγόρος της nyob με εξειδίκευση στην προστασία προσωπικών δεδομένων. “Πρόκειται για εφαρμογές ηλεκτρονικού εμπορίου, επικοινωνίας, κοινωνικά δίκτυα, ακόμη και εφαρμογές γνωριμιών. Μιλάμε για ένα πολύ μεγάλο φάσμα εφαρμογών και όλες αυτές οι πληροφορίες καταλήγουν σε μια πηγή: στο TikTok” ανέφερε η ίδια.

Οι διασταυρωμένες προσωπικές πληροφορίες κάθε χρήστη, συγκεντρωμένες από διαφορετικές εφαρμογές, μπορούν να συνθέσουν ένα ψηφιδωτό δεδομένων που σχηματίζει ένα ολοκληρωμένο προφίλ. Σύμφωνα με το TikTok, στην Ελλάδα υπάρχουν πάνω από 3,5 εκατομμύρια χρήστες της πλατφόρμας, ενώ πανευρωπαϊκά υπολογίζονται σε 150 εκατομμύρια και οι κινεζικές αρχές έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν αυτό το ψηφιδωτό δεδομένων για κάθε ένα από αυτά.

Η παράνομη μεταφορά δεδομένων

“Το TikTok λέει στην πολιτική απορρήτου του ότι μεταφέρει δεδομένα σε τρίτες χώρες, στις οποίες περιλαμβάνεται και η Κίνα. Άρα, αυτό που ισχυρίζεται ο υπεύθυνος επεξεργασίας, δηλαδή το TikTok, στη συγκεκριμένη περίπτωση, πρέπει να το πάρουμε ως δεδομένο. Εφόσον το παραδέχεται η ίδια η εταιρεία εξαρχής, σημαίνει ότι συμβαίνει” σημείωσε η Κλεάνθη Σαρδέλη.

Παρά το γεγονός πως το TikTok δηλώνει ρητά στην Πολιτική Απορρήτου του πως μεταφέρονται τα δεδομένα των Ελλήνων χρηστών -άρα και των Ευρωπαίων χρηστών – στην Κίνα, αυτός ο διαμοιρασμός παραμένει προβληματικός. Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (GDPR), για να μεταφέρονται δεδομένα σε μια τρίτη χώρα εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει το νομικό πλαίσιο να είναι ισοδύναμο με αυτό της ΕΕ. Αυτό στην πράξη, σημαίνει τα άτομα να έχουν θεμελιώδη δικαιώματα στην προστασίας της ιδιωτικότητάς τους, να υπάρχει μια αρχή στην οποία να μπορούν να απευθυνθούν και δικαστήρια τα οποία να είναι αρμόδια για να εφαρμόσουν μια απόφαση.

“Κανένα από αυτά δεν ισχύει στην Κίνα” ανέφερε η δικηγόρος της nyob και εξήγησε πως το Σύνταγμα της χώρας περιορίζει τα δικαιώματα μόνο για τους Κινέζους πολίτες, ενώ ταυτόχρονα έχει μία ιδιαίτερα δαιδαλώδη νομοθεσία που δεν καθιστά σαφές ποια δικαιώματα έχουν στη χώρα οι ξένοι υπήκοοι. “Για όλους αυτούς τους λόγους, η Ευρώπη δεν έχει πάρει κάποια απόφαση επάρκειας. Αυτή η απόφαση επιτρέπει τη συνεχή διαβίβαση δεδομένων από την Ευρώπη σε μία τρίτη χώρα, όπως η Κίνα, αν η ΕΕ θεωρεί ότι η τρίτη χώρα έχει ισοδύναμο θεσμικό πλαίσιο. Εφόσον δεν έχει ληφθεί αυτή η απόφαση, δεν μπορεί καμία εταιρεία να μεταφέρει εκεί τα προσωπικά δεδομένα των Ελλήνων και των Ευρωπαίων και γι’ αυτό τον λόγο είναι παράνομο” κατέληξε η ίδια.

Οι κινεζικές αρχές επιβολής του νόμου

Κάθε Κινέζος πολίτης και κάθε κινεζική εταιρεία έχει την υποχρέωση να προφυλάσσει την εθνική ασφάλεια, η οποία υπερισχύει των ατομικών δικαιωμάτων. Αυτό σημαίνει ότι οι κινεζικές αρχές μπορούν να ζητήσουν δεδομένα Ευρωπαίων χρηστών από το TikTok και να τα λάβουν χωρίς κάποιο όριο. Δεν υπάρχει κάποιος κανόνας που να περιορίζει την πρόσβαση των κινεζικών αρχών στα δεδομένα των χρηστών, ούτε χρειάζεται κάποια δικαστική απόφαση. Με αυτόν τον τρόπο, οι κινεζικές αρχές διαθέτουν μια δεξαμενή πληροφοριών, από την οποία μπορούν να δημιουργούν προφίλ για οποιονδήποτε πολίτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης – για έναν Έλληνα πολίτη στην προκειμένη περίπτωση της καταγγελίας στην ΑΠΔΠΧ.

H nyob εξέφρασε ανησυχίες για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει μία τέτοια προοπτική στο ανώτατο επίπεδο ηγεσιών και κρατών. “Σε μία πιθανή διαπραγμάτευση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κίνας, η ΕΕ φέρεται να είναι σε αδύναμη θέση, ακόμη και λόγω του γεγονότος ότι μπορεί η Κίνα να έχει πρόσβαση στα δεδομένα των Ευρωπαίων ηγετών. Επομένως, αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο άπτεται πρώτα απ’ όλα σε ζητήματα εθνικής ασφάλειας αλλά και προστασίας των προσωπικών δεδομένων του κάθε πολίτη ξεχωριστά” τόνισε η κ. Σαρδέλη.

Ο ρόλος της ΑΠΔΠΧ

Η καταγγελία της ΜΚΟ noyb έχει υποβληθεί στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ). Ένας αρμόδιος χειριστής θα διερευνήσει την υπόθεση και θα διαβιβάσει την καταγγελία στην ByteDance, τη μητρική εταιρεία του TikTok.

Παρότι η καταγγελία αφορά μία συγκεκριμένη χώρα και εξετάζεται από μία εθνική αρχή προστασίας δεδομένων, μια ενδεχόμενη απόφαση κατά του TikTok θα μπορούσε να έχει ευρύτερο αντίκτυπο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς οι κανόνες που ισχύουν στην Ελλάδα εφαρμόζονται σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• To Βusiness Monitor στη HORECA: Το μεγάλο αφιέρωμα στον κλάδο του ενός εκατ. εργαζόμενων
• 2024: Η χρονιά που η Τεχνητή Νοημοσύνη έφερε «έκρηξη» στις απάτες cryptos
• «Αναβαθμίζω το Σπίτι μου»: Σε εξέλιξη οι αιτήσεις για άτοκα δάνεια έως 25.000 ευρώ