Πόσο έτοιμες είναι οι επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της πανδημίας;

Ενόψει της αυξανόμενης εξάπλωσης του COVID-19, πολλές επιχειρήσεις διαμορφώνουν σχέδια δράσης για τον μετριασμό του δυνητικού αντίκτυπου στις επιχειρηματικές δραστηριότητες τους, ενώ παράλληλα προσπαθούν να ικανοποιούν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (προσωπικό, πελάτες, προμηθευτές, τράπεζες, κράτος, εποπτικές αρχές).

Σε αυτό το πλαίσιο και ανεξάρτητα από το πώς εξελίσσεται η κατάσταση, ποια ερωτήματα θα χρειαστεί να λάβετε υπόψη για να αξιολογήσετε με ακρίβεια την ετοιμότητα της επιχείρησής σας απέναντι στις επιπτώσεις της πανδημίας;

Η Grant Thornton σχεδίασε ένα αναλυτικό checklist, το οποίο επικεντρώνεται στη διαχείριση των βασικών πυλώνων κάθε επιχείρησης, έτσι ώστε να μετριαστεί η διαταραχή της σταθερότητας κατά τη διάρκεια αυτής της αβέβαιης περιόδου.

Στρατηγική – Φήμη – Διακυβέρνηση

-Έχετε αναπτύξει σχέδιο έκτακτης ανάγκης και ομάδα διαχείρισης κρίσης για όσους δύνανται να νοσήσουν στο χώρο εργασίας σας; Έχετε ενεργοποιήσει τη δική σας διαδικασία διαδοχής διαχείρισης;

-Στην περίπτωση που κρίσιμες θέσεις με ρόλους εξουσιοδότησης και έγκρισης νοσήσουν, οι διάδοχοί τους είναι έτοιμοι να αναλάβουν αυτούς τους ρόλους και να έχουν την κατάλληλη εξουσία;

-Ποιοι είναι οι άνθρωποι-κλειδιά που μπορούν να αποφασίσουν για τη συνέχιση των δραστηριοτήτων της επιχείρησης;

-Εξασφαλίστε ότι το διοικητικό συμβούλιο λαμβάνει έγκαιρες και σχετικές πληροφορίες με την τρέχουσα κατάσταση.

-Τεκμηριώνονται οι τακτικές συνεδριάσεις του διοικητικού συμβουλίου με σχετικά πρακτικά αναφορικά με τις αποφάσεις τους;

-Έχουν υπάρξει αλλαγές στο προφίλ κινδύνων που δύναται να εκτεθεί η επιχείρησή σας; Έχετε προβεί σε επαναξιολόγηση και επιμέτρηση των κινδύνων; Έχετε εκπονήσει σχέδιο δράσης για την καταγραφή, επιμέτρηση, αντιμετώπιση, μετριασμό και διαχείριση του κινδύνου που προκάλεσε ο COVID-19;

-Ενθαρρύνετε τη συνεργασία σε ολόκληρη την επιχείρηση ώστε να αναπτυχθεί μια στρατηγική βασισμένη μεν στις επιχειρησιακές αξίες προσαρμοσμένη δε στις εξελισσόμενες συνθήκες, λαμβάνοντας υπόψιν νομικούς κινδύνους, κίνδυνους συμμόρφωσης και κινδύνους φήμης;

-Έχετε αναγνωρίσει ποια είναι τα βασικά ενδιαφερόμενα μέρη (stakeholders) που επηρεάζονται και πρέπει να ενημερωθούν; Πώς κοινοποιείτε την ανταπόκριση της επιχείρησής σας στα ενδιαφερόμενα μέρη; Έχετε αναπτύξει σαφείς, συνεπείς, έγκαιρες και αποτελεσματικές επικοινωνίες;

-Διασφαλίστε ότι υπάρχει μια πλατφόρμα ή ένα κανάλι επικοινωνίας (π.χ. τηλεφωνική γραμμή ή δικτυακός τόπος) για την έγκαιρη επικοινωνία πληροφοριών σχετικά με το COVID-19 μέσα και έξω από την επιχείρηση.

-Επανεξετάστε τα έργα σε εξέλιξη που επηρεάζονται και προετοιμαστείτε για νέες ευκαιρίες στην αγορά (Ευκαιρίες συγχωνεύσεων και εξαγορών, ανάπτυξη online αγοράς κ.λπ.)

– Αξιολογήστε εάν η διοίκηση διαθέτει επαρκείς πόρους εσωτερικά ή εξωτερικά για να βοηθήσει στην εκτίμηση και τον μετριασμό του κινδύνου.

Βασικό στοιχείο της στρατηγικής της επιχείρησης θα πρέπει να είναι η ταχεία μελέτη, σε συνεργασία με τους συμβούλους της, των επιλογών που προσφέρουν οι Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου που έχουν τεθεί σε ισχύ (αναστολή πληρωμής φόρων και ασφαλιστικών εισφορών ή έκπτωση φόρου κατά 25% υπό προϋποθέσεις, αναστολή συμβάσεων εργασίας με καταβολή αποζημίωσης ειδικού σκοπού 800 Ευρώ, μείωση μισθωμάτων κατά 40%, λήψη ή μη κρατικής ενίσχυσης προς επιχειρήσεις με έως 500 εργαζομένους).

Ανθρώπινο Δυναμικό – Υγεία & Ασφάλεια

-Δώστε προτεραιότητα στην υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων.

-Προβείτε σε εκπόνηση σχεδίου τακτικής επικοινωνίας με το προσωπικό και ενημέρωσης για καίρια ζητήματα.

-Παρακολουθείτε τον ιστότοπο των αρμόδιων φορέων διαχείρισης της επιδημίας καθώς και τις σχετικές συνεντεύξεις ώστε να ενημερώνετε άμεσα το προσωπικό.

-Ελέγξτε και επαναξιολογήσετε τις πολιτικές ανθρώπινου δυναμικού και τις δυνατότητες απομακρυσμένης και ευέλικτης εργασίας.

-Έχετε εντοπίσει συγκεκριμένες θέσεις εργασίας που δεν είναι εφικτό να εκτελέσουν τις αρμοδιότητες από απόσταση;

-Έχετε σχεδιάσει εναλλακτικές ρυθμίσεις εργασίας που είναι ανάλογες με το επίπεδο έκθεσης σε κίνδυνο: βασικός κορμός εργατικού δυναμικού, εργασία από το σπίτι, εργασία εκ περιτροπής, αλλαγή βάρδιας, εναλλακτικά γραφεία και εγκαταστάσεις, πλήρες κλείσιμο εργασιών;

-Έχετε προβεί σε σενάρια στην περίπτωση που η απουσία εργαζομένων ή μεγάλου αριθμού εργαζομένων επηρεάσουν τις προοπτικές της επιχείρησης να επιτύχει την επιχειρησιακή της λειτουργία;

-Εάν η επιχείρησή σας μπορεί να λειτουργήσει εξ αποστάσεως, υπάρχουν οι κατάλληλες διαδικασίες για να διασφαλιστεί η διατήρηση της ποιότητας, η παρακολούθηση της απόδοσης και η συνέχιση της λειτουργίας;

-Εάν το προσωπικό σας απαιτείται να ταξιδέψει ή να κάνει κάποιες συναντήσεις, μπορούν αυτές οι εργασίες να αντιμετωπιστούν μέσω εναλλακτικών μέσων όπως η τηλεδιάσκεψη;

-Υιοθετήστε διαδικασίες ανταπόκρισης, αντιμετώπισης, παρακολούθησης και διαχείρισης σε τυχόν συμπτώματα COVID-19 η άλλων μεταδιδόμενων ασθενειών που εμφανίσουν οι εργαζόμενοι.

-Πως η επιχείρηση έχει προσαρμόσει τις ήδη υπάρχουσες πολιτικές σε περίπτωση που κάποιο από τα στελέχη της διοίκησης εκτεθεί στον COVID-19 ή σε κάποια άλλη μεταδιδόμενη ασθένεια;

-Στην περίπτωση που το βασικό προσωπικό νοσήσει, αυτό θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στις δραστηριότητές σας; Έχει σχεδιαστεί ένα σχέδιο διαδοχής για αυτούς τους ρόλους; Για παράδειγμα, αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει οδηγίες παράδοσης εργασιών, εκπαίδευση συστήματος / διαδικασιών που να απαιτείται εκ των προτέρων κ.λπ.

-Έχετε θεσπίσει βασικές διαδικασίες υγιεινής όπως πληροφορίες για την υγιεινή των χεριών στην είσοδο του χώρου εργασίας σας και σε ιδιαίτερα ορατές περιοχές εντός εργασιακού χώρου; Αυτές οι πληροφορίες περιλαμβάνουν οδηγίες για οικειοθελή απομόνωση σε περίπτωση που κάποιο μέλος της ομάδας δεν αισθάνεται καλά;

-Έχετε υιοθετήσει διαδικασίες τακτικής απολύμανσης χώρων εργασίας;

-Έχετε εξετάσει ενδεχόμενες αλλαγές στις πολιτικές ανθρώπινου δυναμικού που σχετίζονται με άδειες προσωπικού, απουσίες μεγάλης διαρκείας, χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς εν καιρώ υγειονομικών κρίσεων κ.λπ. Αξιολογήστε την σχετική παραμετροποίηση τους.

-Εξετάστε την εφαρμογή προγραμμάτων υποστήριξης προσωπικού που αφορούν σε θέματα ψυχικής υγείας και οικονομικών δυσκολιών.

-Πρέπει να εκτιμηθούν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που θα έχει τυχόν αναστολή συμβάσεων εργασίας / εκ περιτροπής εργασίας. Το πλεονέκτημα της προσωρινής βελτίωσης ρευστότητας πολλές φορές δεν ισοσκελίζει την θετική ψυχολογία και το κίνητρο που δημιουργεί στο προσωπικό η εργασία του κατά την περίοδο αυτή, ιδιαίτερα μέσω της τηλεργασίας. Είναι κοινός τόπος ότι η μέριμνα της επιχείρησης για τους ανθρώπους της αυτή την περίοδο εκτιμάται στο μέγιστο βαθμό από τους εργαζομένους.

ΙΤ

-Έχετε σε ισχύ σχέδιο επιχειρησιακής συνέχειας και σχέδιο αντιμετώπισης περιστατικών; Τα έχετε πρόσφατα αξιολογήσει;

-Έχετε προβεί σε διενέργεια δοκιμών διείσδυσης (penetration testing) καθώς και αξιολόγηση ευπάθειας (vulnerability assessment) των πληροφοριακών συστημάτων της επιχείρησης;

-Είναι ικανή η επιχείρησή σας να υποστηρίξει εξ αποστάσεως εργασία;

-Έχετε αξιολογήσει την υποδομή του τμήματος πληροφορικής για την υποστήριξη ενός απομακρυσμένου, ευέλικτου αλλά και ασφαλούς περιβάλλοντος εργασίας;

-Έχετε αυτοματοποιήσει τις διαδικασίες της επιχείρησής σας εξασφαλίζοντας την υποστήριξη της ομαλής και απρόσκοπτης λειτουργίας της;

-Προσδιορίστε αν υπάρχουν εργασίες που εξ αντικειμένου απαιτούν φυσική παρουσία και αξιοποιήστε τις δυνατότητες μετασχηματισμού που παρέχουν οι νέες τεχνολογίες.

-Έχετε συζητήσει με τους εξωτερικούς σας προμηθευτές πληροφορικής, τους διαχειριστές παρόχους υπηρεσιών και άλλα σχετικά τρίτα μέρη σχετικά με την ετοιμότητα και τη διαθεσιμότητά τους όσον αφορά στις πιθανές επιπτώσεις από τον COVID-19;

-Ο υπεύθυνος πληροφορικής αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ομάδας διαχείρισης κρίσεων;

-Το προσωπικό είναι εκπαιδευμένο στο πώς να έχει πρόσβαση στο δίκτυο και στις εφαρμογές (πχ. μαζικές τηλεδιασκέψεις);

-Το προσωπικό σας διαθέτει επαρκή εξοπλισμό, το λογισμικό και τη συνδεσιμότητα που απαιτούνται για να επιτευχθεί αυτό; Είναι κρυπτογραφημένα;

-Ποιο σχέδιο έκτακτης ανάγκης έχει θέσει σε εφαρμογή η επιχείρηση σε περίπτωση που υπολειτουργούν το Internet, τα τηλέφωνα και η σύνδεση μέσω δεδομένων κατά τις ώρες εργασίας;

-Έχετε ασφαλή δίκτυα που επιτρέπουν ένα απομακρυσμένο και ευέλικτο περιβάλλον εργασίας; Έχετε αξιολογήσει αν έχουν εγκατασταθεί και λειτουργούν αποτελεσματικά οι ρυθμίσεις ασφαλείας για απομακρυσμένες συνδέσεις και ασφαλείς μηχανισμούς πρόσβασης ανά χρήστη;

-Υιοθετήστε και / ή επαληθεύστε την επιβολή της πιστοποίησης ταυτότητας πολλαπλών παραγόντων για τους εργαζόμενους που πραγματοποιούν είσοδο στο δίκτυο της επιχείρησης.

-Προσδιορίστε την επάρκεια των δυνατοτήτων του δικτύου εάν ένας μεγάλος αριθμός υπαλλήλων αναμένεται να εργάζονται εξ αποστάσεως για μεγάλο χρονικό διάστημα. Πόσες ταυτόχρονες εξωτερικές συνδέσεις και μαζικές τηλεδιασκέψεις μπορεί να υποστηρίξει το δίκτυο;

-Με ποιόν τρόπο η επιχείρηση συνεχίζει να προστατεύει τα προσωπικά δεδομένα ταυτοποίησης των εργαζομένων καθώς και τα ευαίσθητα δεδομένα (π.χ. υγείας) τους όταν οι υπάλληλοι εργάζονται εξ αποστάσεως;

-Ελέγξτε τις υποδομές επικοινωνιών και τεχνολογίας, όπως απαιτείται, για να υποστηρίξετε την τηλεργασία και την πρόσβαση των πελατών από απόσταση.

-Ελέγξτε την πολιτική δημιουργίας αντιγράφων ασφαλείας δεδομένων καθώς και τη συχνότητα.

-Εξέταση εναλλακτικών λύσεων που υποστηρίζουν την τεχνολογία για να υποστηρίξετε τη συνέχεια της επιχείρησης σύμφωνα με τους περιορισμούς, ιδιαίτερα για επιχειρήσεις εκτός σύνδεσης σε τομείς όπως το λιανικό εμπόριο και οι καταναλωτές.

Εφοδιαστική Αλυσίδα (Προμηθευτές – Πελάτες)

-Αξιολογήστε αν οι προμηθευτές σας έχουν τεκμηριωμένα σχέδια επιχειρησιακής συνέχειας.

-Έχετε ελέγξει τις συμβατικές υποχρεώσεις σας με τους προμηθευτές σας; Απαιτείται να αγοράσετε ορισμένες ποσότητες; Έχετε ρήτρες εξαίρεσης για περιπτώσεις όπως αυτή;

-Έχετε ενημερώσει τους προμηθευτές σας για τον τρόπο με τον οποίο ο COVID-19 θα επηρεάσει τις λειτουργίες σας και τον τρόπο με τον οποίο αναμένετε την επίλυσή τους; Εφοδιαστική Αλυσίδα (Προμηθευτές – Πελάτες)

-Στις συμβάσεις σας έχει υπολογιστεί η πιθανότητα οι προμηθευτές σας να αναγκαστούν να κλείσουν;

-Έχετε συμφωνία προπληρωμής με τους προμηθευτές σας; Υπάρχει η δυνατότητα επαναδιαπραγμάτευσης των όρων; Έχετε εξετάσει αν οι συμβατικοί όροι δύναται να τροποποιηθούν για να διαχειριστείτε καλύτερα τις ταμειακές σας ροές;

-Έχετε εξετάσει τα επίπεδα των αποθεμάτων που προμηθεύεστε;

-Έχετε εξετάσει εναλλακτικούς τρόπους μεταφοράς προϊόντων;

-Έχετε επανεξετάσει τα υπάρχοντα ασφαλιστήρια συμβόλαια για να διαπιστώσουν εάν τυχόν απώλειες που έχουν σχέση με το COVID-19 μπορούν να καλυφθούν με τους ισχύοντες όρους ή εάν πρέπει να προσαρμόσουν την κάλυψή τους για πρόσθετη προστασία.

-Έχετε αξιολογήσει τις ευκαιρίες άμεσης ανακούφισης των εμπορικών μισθώσεων;

-Οι πελάτες σας επηρεάζονται άμεσα ή έμμεσα από τον αντίκτυπο COVID-19; Πώς θα επηρεάσει αυτό το μοντέλο αγορών τους;

-Έχετε ενημερώσει τους πελάτες σας σχετικά την προέλευση των προϊόντων σας ή / και τις πιθανές επιπτώσεις που μπορεί να έχει ο COVID-19 στο διαθέσιμο προϊόν ή υπηρεσία;

-Λειτουργείτε σε φυσικό χώρο λιανικής πώλησης; Έχετε εξετάσει τη λειτουργία ηλεκτρονικής πώλησης;

-Μπορείτε να προσαρμόσετε την επιχείρησή σας ώστε να ικανοποιήσετε τις ανάγκες ενός απομακρυσμένου πελάτη;

-Είστε εξαρτημένοι από έναν περιορισμένο αριθμό πελατών; Ποιες θα είναι οι συνέπειες αν αυτοί διακόψουν τη λειτουργία τους;

-Έχετε ελέγξει τις συμβατικές υποχρεώσεις σας με τους πελάτες σας; Έχετε εξετάσει αν οι συμβατικοί όροι με τους πελάτες σας δύναται να τροποποιηθούν για να διαχειριστείτε καλύτερα τις ταμειακές σας ροές;

-Επικοινωνήστε με τους πελάτες ώστε να αξιολογηθεί η δυνατότητα έγκαιρης πληρωμής.

-Πρέπει να εκτιμηθεί η δυνατότητα μεταφοράς πληρωμών επιταγών προς προμηθευτές κατά 75 ημέρες, που προβλέπει η ΠΝΠ της 30.03.20, όπως και η μεταφορά τοκοχρεολυσίων σε συνεργασία με τις πιστώτριες τράπεζες. Κρίσιμο είναι να τηρηθούν οι αναγκαίες ισορροπίες μεταξύ των ταμειακών αναγκών της επιχείρησης και διευκόλυνσης προμηθευτών που αντιμετωπίζουν ζήτημα βιωσιμότητας.

Χρηματοοικονομικά

-Προβείτε σε αναθεώρηση του επιχειρησιακού σας σχεδίου για να παράσχετε μια ρεαλιστική βάση και να αξιολογήσετε τις απαραίτητες ενέργειες.

-Γνωρίζετε τις απαιτήσεις κεφαλαίου κίνησης; Εξετάζετε τους οφειλέτες, τις εργασίες σε εξέλιξη και τους πιστωτές τακτικά;

-Έχετε μιλήσει με τον ασφαλιστή σας; Η διακοπή εργασιών της επιχείρησής σας λόγω COVID-19 καλύπτεται, και αν ναι, σε ποιο βαθμό;

-Εξετάστε εάν η επιχείρηση πληροί τις προϋποθέσεις για οικονομικές πρωτοβουλίες ανακούφισης που έχει εφαρμόσει πρόσφατα η κυβέρνηση.

-Αξιολόγηση όλων των χρηματοδοτικών δυνατοτήτων που προσφέρονται από το κράτος (κρατική ενίσχυση προς επιχειρήσεις με έως 500 εργαζομένους, αναστολή φόρων έως 31.8.2020 ή έκπτωση φόρων κατά 25% υπό προϋποθέσεις) αλλά και η μεταφορά τοκοχρεολυσίων όπως και μεταφορά λήξης επιταγών κατά 75 ημέρες.

-Αξιολογήστε την πραγματική θέση των ταμειακών ροών και προβείτε σε ακριβή πρόβλεψη χρηματικών διαθεσίμων σε τακτική (ημερήσια) βάση για τον μετριασμό των πιθανών ελλείψεων από την πτώση των πωλήσεων.

-Έχετε υπολογίσει πόσο μπορεί να επιβιώσει η επιχείρησή σας σε μια υποχρεωτική περίοδο διακοπής λειτουργίας;

-Έχετε εξετάσει τις υποχρεώσεις σας έναντι της τράπεζας, συγκεκριμένα όσον αφορά τις δανειακές συμβάσεις;

Χρηματοοικονομική Πληροφόρηση & Οικονομικές Καταστάσεις

-Έχει προσδιοριστεί η επίδραση των νέων συνθηκών υπό τις οποίες λειτουργεί η επιχείρηση αλλά και οι αντισυμβαλλόμενοί της, στο χρονοδιάγραμμα κατάρτισης και δημοσίευσης των οικονομικών αναφορών στο πλαίσιο και της υφιστάμενης νομοθεσίας;

-Σε περίπτωση που πρόκειται για Όμιλο επιχειρήσεων, έχει προσδιοριστεί ο τρόπος με τον οποίο η μητρική επιχείρηση θα είναι σε θέση να λάβει όλα τα απαραίτητα στοιχεία για την κατάρτιση της ενοποιημένης οικονομικής πληροφόρησης, καθώς και τα σχετικά χρονοδιαγράμματα;

-Στην περίπτωση κατά την οποία οι οικονομικές αναφορές της επιχείρησης ελέγχονται από ορκωτούς ελεγκτές λογιστικές, έχει γίνει μια εκτίμηση της επίδρασης στη ροή των πληροφοριών προς/από τους ελεγκτές, στη διαδικασία του ελέγχου και τελικά στο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσής του, στο πλαίσιο και της υφιστάμενης νομοθεσίας;

-Έχει αξιολογηθεί η πραγματοποιηθείσα αλλά και η ενδεχόμενη επίπτωση του Covid-19 στη χρηματοοικονομική θέση, απόδοση και ταμειακές ροές της επιχείρησης ώστε αυτή να είναι σε θέση να παρέχει όλες τις σχετικές και απαραίτητες πληροφορίες/γνωστοποιήσεις στις οικονομικές αναφορές που προετοιμάζει;

–Αρχή της συνέχισης της δραστηριότητας: Για να είναι σε θέση η διοίκηση να γνωστοποιήσει την αξιολόγησή της αναφορικά με την αρχή της συνέχισης της δραστηριότητας θα πρέπει να έχει διαθέσιμο ένα ευρύ φάσμα στοιχείων όπως, ενδεικτικά, η εκτιμώμενη κερδοφορία της και ταμειακές ροές, οι προγραμματισμένες αποπληρωμές δανείων και ενδεχόμενες πηγές χρηματοδότησης, η επίδραση σε συμβατικές υποχρεώσεις και ο βαθμός στον οποίο θα συνεχίσει να παρέχει τις υπηρεσίες της. Είναι διαθέσιμα αυτά τα στοιχεία προς αξιολόγηση;

-Ανάλογα με την ημερομηνία αναφοράς της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, έχει προσδιοριστεί εάν η εξάπλωσή του COVID-19 αποτελεί adjusting ή non adjusting event σύμφωνα με το IAS 10;

Εάν δεν αποτελεί adjusting event σύμφωνα με το IAS 10

1. Έχουν εκτιμηθεί οι κίνδυνοι και οι αβεβαιότητες που θα πρέπει να γνωστοποιηθούν στις οικονομικές αναφορές; Είναι δυνατό να γίνει ποσοτικοποίηση των σχετικών επιπτώσεων;
2. Έχει προσδιοριστεί τι θα αναφερθεί στα μεταγενέστερα της ημερομηνίας αναφοράς γεγονότα;

Εάν αποτελεί adjusting event σύμφωνα με το IAS 10, εκτός από τα ανωτέρω θέματα, έχει εκτιμηθεί η επίδρασή του στην αναγνώριση και επιμέτρηση στοιχείων ενεργητικού και υποχρεώσεων; Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής περιοχές: Απομείωση αξίας μη κυκλοφορούντων περιουσιακών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένης της υπεραξίας, αποτίμηση των αποθεμάτων, προβλέψεις αναμενόμενων πιστωτικών ζημιών, επιμετρήσεις εύλογης αξίας, προβλέψεις για επαχθείς συμβάσεις, χρηματοοικονομικοί δείκτες δανείων και τροποποιήσεις δανειακών συμβάσεων, τροποποιήσεις συμβάσεων (μισθώσεων, πελατών, προμηθευτών), υποχρεώσεις (π.χ. πρόσθετες υποχρεώσεις λόγω απολύσεων εργαζομένων), αναγνώριση εσόδων, λογιστική αντιστάθμισης, κρατικές ενισχύσεις και νέα έκτακτα φορολογικά μέτρα και η επίδρασή τους, επίδραση στην ωφέλιμη ζωή μη κυκλοφορούντων στοιχείων του ενεργητικού κτλ.