Πόσο κοντά βρισκόμαστε στο σενάριο της έλλειψης νερού;
Την τιμητική του έχει σήμερα το πολυτιμότερο αγαθό του πλανήτη μιας και η 22α Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως η παγκόσμια ημέρα νερού. Η σημασία του φυσικού πόρου που είναι απαραίτητος για την επιβίωση όλων των ειδών που κατοικούν τη ΓΗ, γίνεται ακόμη μεγαλύτερη αν λάβουμε υπόψη ότι, λόγω της κλιματικής αλλαγής, η αφθονία του παύει να θεωρείται δεδομένη. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι όταν οι αναλυτές και οι επιστήμονες αναφέρονται στο νερό μιλούν για το στοιχείο που ενδεχομένως να πυροδοτήσει τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο.
Μην ξεχνάμε πως το νερό, είναι ζωτικής σημασίας, όπως άλλωστε και το οξυγόνο. Αντιστοιχεί στο 60% του σωματικού βάρους του μέσου ενήλικα άνδρα και το 50% της γυναίκας .Κάποιος μπορεί να επιβιώσει μέχρι 6 εβδομάδες χωρίς φαγητό αλλά χωρίς νερό οι ενήλικες δεν μπορούν να ζήσουν περισσότερο από 10 ημέρες και τα παιδιά πάνω από 5 ημέρες.
Κοινώς όποιος κατέχει το νερό, έχει μεγάλη δύναμη στα χέρια του. Δεν είναι μόνο η κατανάλωσή του στη φυσική του μορφή, αλλά και η χρήση του ως βασικό συστατικό για τη δημιουργία μιας σειράς προϊόντων στον κλάδο των ποτών και των αναψυκτικών, όπως επίσης και η χρήση του για τον καθαρισμό των πρώτων υλών. Πρωτίστως όμως αποτελεί την κινητήριο δύναμη για τη λειτουργία του πρωτογενούς τομέα, της γεωργίας και της κτηνοτροφίας. Όσο λοιπόν η εμπορική εκμετάλλευσή των υδάτων συγκεντρώνεται στα χέρια των λίγων, τόσο η εξάρτηση των υπολοίπων μεγαλώνει.
Μόνο το 2,5% του νερού της Γης είναι «γλυκό» και το 98,8% του πόσιμου νερού βρίσκεται στα παγοκαλύμματα και στα υπόγεια ύδατα. Λιγότερο από 0,3% του γλυκού νερού της Γης βρίσκεται σε ποτάμια, λίμνες και στην ατμόσφαιρα, ενώ ακόμα μικρότερο ποσοστό (0,003%) περιέχεται στα σώματα των βιολογικών όντων και σε ανθρώπινης παραγωγής προϊόντα.
Η είσοδος στο χρηματιστηριακό ταμπλό
Είναι εντυπωσιακό πως για πρώτη φορά το νερό γίνεται χρηματιστηριακό επενδυτικό εμπόρευμα (commodity) όπως ο χρυσός και το πετρέλαιο. Την αρχή έκανε το Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων του Σικάγο, το οποίο προσφέρει χρηματιστηριακά συμβόλαια νερού. Ειδικότερα, από τον Δεκέμβριο του 2020 το Χρηματιστήριο προσφέρει επενδύσεις στον δείκτη Nasdaq Veles California Index, ο οποίος καθιερώθηκε προ διετίας και απεικονίζει τη διακύμανση τιμών στα αποκαλούμενα water futures. Πρόκειται για συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης στην αγορά νερού, που διασφαλίζουν ότι σε μία δεδομένη στιγμή στο μέλλον ο δικαιούχος παραλαμβάνει μία συγκεκριμένη ποσότητα νερού σε μία εκ των προτέρων καθορισμένη τιμή.
Το ερώτημα που τίθεται σε αυτή την περίπτωση είναι κατά πόσο η τοποθέτηση του νερού στο χρηματιστηριακό ταμπλό και το σκαμπανέβασμα της τιμής του εξυπηρετεί τους κερδοσκόπους που κυνηγούν το εύκολο χρήματα, ή διευκολύνει τους αγρότες μελλοντικά, σε περιόδους όπου η λειψυδρία θέτει σε κίνδυνο τις σοδειές τους.
Σε περιοχές που η ξηρασία, και κατ’ επέκταση οι καταστροφικές πυρκαγιές, αποτελούν συχνό φαινόμενο, οι αρμόδιοι του CME υποστηρίζουν ότι χάρη στο Χρηματιστήριο δημιουργείται μία προθεσμιακή αγορά νερού με διαφάνεια, που διευκολύνει τον αγρότη στον προγραμματισμό του και κυρίως στην αντιστάθμιση κινδύνων για μία απρόβλεπτη αύξηση των τιμών. Θεωρητικά θα μπορούσαν να επωφεληθούν εξίσου οι δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης.
Εκ πρώτης μια τέτοια εξέλιξη φαντάζει ιδανική για τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους, αφού ακόμα και όταν έκτακτες συνθήκες εκτοξεύσουν την τιμή του «διάφανου χρυσού», εκείνοι θα έχουν προεξοφλήσει το κόστος τους. Κατά πόσο όμως αυτή η πολιτική είναι ηθική και νόμιμη για ένα είδος πρώτης ανάγκης που συνιστά δημόσιο αγαθό; Ποιες θα είναι οι συνέπειες στον τελικό καταναλωτή, στον οποίο οι επιχειρήσεις θα μετακυλήσουν τυχόν αύξηση στις πρώτες ύλες; Θα έχουν πρόσβαση σε αυτό οι ασθενέστερες οικονομικά ομάδες;
Κάποιοι θα πουν το νερό … νεράκι!
Σύμφωνα μάλιστα με τα επίσημα στοιχεία του ΟΗΕ, ήδη η κατάσταση είναι ανησυχητική, καθώς η διάθεση του νερού δεν είναι ισομερώς κατανεμημένη. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι εν έτει 2021, περί τα 2,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν χωρίς ασφαλές νερό στο σπίτι, 1 στα 4 δημοτικά σχολεία δεν έχουν πόσιμο νερό με τους μαθητές να χρησιμοποιούν μη ασφαλείς πηγές ή να διψούν, περισσότερα από 700 παιδιά κάτω των 5 ετών πεθαίνουν κάθε ημέρα από διάρροια που συνδέεται με το μη ασφαλές νερό και την κακή υγιεινή, ενώ πάνω από 4 χιλιάδες παιδιά πεθαίνουν ημερησίως στις αναπτυσσόμενες χώρες εξαιτίας της έλλειψης νερού!!!
Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους και δημιουργούν ένα έντονο αίσθημα ανησυχίας και προβληματισμού. Πολλοί δε, φοβούνται μήπως η έντονη μεταβλητότητα στην τιμή του νερού και οι πιέσεις που θα δεχτεί από τους κερδοσκόπους οδηγήσουν σε επισιτιστικές κρίσεις, όπως συνέβη στο παρελθόν με άλλα αγαθά, μεταξύ των οποίων το κακάο. Το 2008 και το 2010 κερδοσκοπικά funds είχαν ποντάρει σε άνοδο του κακάο, προκαλώντας αυξήσεις έως και 150% στην τιμή του προϊόντος. Αντίστοιχες κινήσεις είχαν γίνει το 2007 και το 2008 στo σιτάρι και στη σόγια, με αποτέλεσμα να αυξηθούν οι τιμές διεθνώς και να προκληθούν ελλείψεις και βίαιες ταραχές σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Από την πλευρά τους οι εκπρόσωποι του CME, εμφανίζονται καθησυχαστικοί λέγοντας ότι δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος, δεδομένου ότι μόνο ένα μικρό μέρος της παραγωγής γίνεται αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο Χρηματιστήριο. Είναι όμως αρκετές αυτές οι διαβεβαιώσεις;
Τροφή για σκέψη αποτελεί πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Earth’s Future, την οποία εκπόνησε το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Στην εν λόγω έκθεση επισημαίνεται ότι έως το 2071, σχεδόν οι μισές από τις 204 πηγές γλυκού νερού στις ΗΠΑ ενδέχεται να μην ανταποκρίνονται στη μηνιαία ζήτηση νερού. Εκτός από τις περιβαλλοντικές αλλαγές και την τεράστια οικολογική καταστροφή που συντελούνται, στην εξίσωση έρχεται να προστεθεί και ο παράγοντας ραγδαία αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού καθώς και η αύξηση του προσδόκιμου ζωής του ανθρώπινου είδους!
Διαβάστε περισσότερα θέματα του Fortune για την Παγκόσμια Ημέρα Νερού στο αφιέρωμα Focus on Water
