Πόσο πραγματικά θέλει να αλλάξει την Ευρωζώνη η Μέρκελ;

Τρεις εβδομάδες πριν από τις γερμανικές εκλογές οι Βρυξέλλες διαπιστώνουν ότι η κατά πάσα πιθανότητα νικήτρια, Άνγκελα Μέρκελ, δεν ενθουσιάζεται με την ιδέα μιας μεγάλης αλλαγής στην ευρωζώνη, την οποία ασπάζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και χώρες όπως η Γαλλία.

Μετά τις πρόσφατες δηλώσεις της Α. Μέρκελ από το Βερολίνο, πολιτικοί αναλυτές σχολιάζουν ότι η Γερμανίδα Καγκελάριος εξακολουθεί να τηρεί απαρέγκλιτα την παραδοσιακή στρατηγική της. Δίνει, δηλαδή, έμφαση στην ανάγκη προώθησης των μεταρρυθμίσεων στα κράτη-μέλη και δεν δείχνει διατεθειμένη να προχωρήσει περισσότερο προς την κατεύθυνση μιας αναδιαμόρφωσης της ζώνης του ευρώ και στον επιμερισμό των οικονομικών βαρών. Η μόνη συγκεκριμένη πρόταση που υπάρχει αυτή τη στιγμή στο τραπέζι και την οποία στηρίζει η Α. Μέρκελ, προέρχεται από τον γερμανό υπουργό Οικονομικών, Βόλφκανγκ Σόιμπλε. Πρόκειται για τη μετατροπή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας σε ένα πλήρως ανεπτυγμένο Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο που θα έχει περισσότερες εξουσίες για να στηρίξει τα ευάλωτα κράτη μέλη. Παράλληλα, η Γερμανίδα Καγκελάριος εμφανίστηκε θετική στην πρόταση για τη θεσμοθέτηση ενός υπουργού Οικονομικών της ευρωζώνης και δεν παρέλειψε να καταστήσει σαφές ότι δεν θα είχε αντίρρηση για τη χορήγηση ενός «μικρού» επιπλέον προϋπολογισμού για τη βοήθεια των χωρών που υλοποιούν οικονομικές μεταρρυθμίσεις.

Χαρακτηριστικός είναι ο τίτλος πρόσφατου ρεπορτάζ του Politico ότι «η Μέρκελ ακυρώνει τις ελπίδες για μια φιλόδοξη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης». Το Politico σχολιάζει ότι οι υπέρμαχοι μιας περισσότερο «συμπαγούς» ευρωζώνης ήλπιζαν ότι η Α. Μέρκελ, μετά την αναμενόμενη επανεκλογή της, θα ένωνε τις δυνάμεις της με τον Γάλλο Πρόεδρο, Εμμανουέλ Μακρόν, προκειμένου να γίνει ένα «μεγάλο άλμα προς τα εμπρός». Όμως η Γερμανίδα Καγκελάριος δεν φαίνεται πρόθυμη να φτάσει πιο μακριά από την υποστήριξη της δημιουργίας μιας θέσης υπουργού Οικονομικών για την ευρωζώνη. Εξάλλου, το Politico θεωρεί ότι η A. Μέρκελ διατηρεί τις «γνώριμες» θέσεις της σε μια πλειάδα θεμάτων που εκτείνονται από τις σχέσεις με την Τουρκία μέχρι το προσφυγικό, καθώς διατηρεί ένα άνετο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις και το μοναδικό της μέλημα τις επόμενες εβδομάδες θα είναι να πείσει τους ψηφοφόρους να φτάσουν μέχρι τις κάλπες.

Στο ίδιο μήκος κύματος, κινείται ρεπορτάζ της ευρωπαϊκής ιστοσελίδας, euractiv.com. Σύμφωνα με το Euractiv, το πραγματικό «τεστ» για μια γαλλο-γερμανική «μεγάλη συμφωνία» για βαθύτερη ολοκλήρωση της ευρωζώνης θα έρθει μετά τις γερμανικές εκλογές στις 24 Σεπτεμβρίου, αν και σημειώνεται ότι οι πρώτες ανταλλαγές μεταξύ των τεχνοκρατών στις δύο πρωτεύουσες απέδωσαν ελάχιστη πρόοδο. Το Euractiv επισημαίνει ότι η Γαλλία επιθυμεί να δοθεί μια ώθηση στην ευρωζώνη για περισσότερη κατανομή των βαρών, όμως η Γερμανία εξακολουθεί να επιμένει ότι τα κράτη μέλη είναι αυτά που πρέπει να αναλαμβάνουν την πρωταρχική ευθύνη για τα δικά τους οικονομικά προβλήματα.

Παρόλα αυτά, το Euroactiv αναφέρει ότι τόσο η γερμανική όσο και η γαλλική πλευρά θεωρούν ότι είναι σημαντικό να υπάρξει ένα «προ-σχέδιο» για τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης, πριν αρχίσουν οι συνομιλίες για τον σχηματισμό γερμανικής κυβέρνησης, πιθανότατα κατά το δεύτερο μισό του Οκτωβρίου. Με αυτόν τον τρόπο, οι μεταρρυθμιστικές ιδέες για εμβάθυνση της ευρωζώνης θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στη συμφωνία του κυβερνητικού συνασπισμού της Γερμανίας που θα προκύψει μετά τις εκλογές. «Αν η Μέρκελ νικήσει στις εκλογές, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, το Βερολίνο και το Παρίσι θα μπορούσαν να διεξαγάγουν μια διμερή σύνοδο κορυφής για τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης, στις αρχές Οκτωβρίου, και στη συνέχεια να παρουσιάσουν τις ιδέες τους στους ευρωπαίους εταίρους στη Σύνοδο Κορυφής της 19-20 Οκτωβρίου», παρατηρεί το Euractiv.

Σε γενικές γραμμές, πάντως πολιτικοί αναλυτές διαπιστώνουν ότι το Βερολίνο δεν είναι πρόθυμο να κάνει μεγάλες παραχωρήσεις στο σχέδιο του Εμ. Μακρόν. Η οικονομική ανάκαμψη στη ζώνη του ευρώ μείωσε την αίσθηση του επείγοντος και γερμανοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι άλλες προκλήσεις –όπως η προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και η σφυρηλάτηση μιας κοινής προσέγγισης για τους πρόσφυγες– είναι τουλάχιστον εξίσου σημαντικές με τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης.

Τέλος, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το περιθώριο ελιγμών της ‘Ανγκελας Μέρκελ θα μπορούσε να περιοριστεί μετά τις εκλογές, σε περίπτωση που δεν σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού με τους φιλικούς προς τον Εμ. Μακρόν Σοσιαλδημοκράτες (SPD), αλλά με τους Ελεύθερους Δημοκράτες (FDP).