Πόσο σοβαρά λαμβάνουν υπόψη οι ηγέτες την ψυχολογία;

Πολλά έχουν γραφτεί αναφορικά με το πώς η πανδημία άλλαξε τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων, αλλά και την ίδια τη ζωή των εργαζομένων, που κλήθηκαν να μετατρέψουν τον προσωπικό τους χώρο σε γραφείο, απομονώθηκαν από τους συναδέλφους τους και έμαθαν να ενσωματώνουν την τεχνολογία σε καθετί που κάνουν. Αρκετές έρευνες που εκπονούνται από διάφορους οργανισμούς σε παγκόσμιο επίπεδο καταδεικνύουν ότι η πλειονότητα των εργαζομένων προτιμά την τηλεργασία, αρκεί να υπάρχουν διακριτά χρονικά όρια μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής.

Από την άλλη, οι διοικήσεις, ενώ αρχικά είδαν την τηλεργασία ως ευκαιρία περικοπής λειτουργικών εξόδων –κάποιες, μάλιστα, εταιρείες έσπευσαν να μεταφερθούν σε μικρότερα γραφεία ή να κινηθούν στη λογική του outsourcing– εντούτοις σύντομα αντιλήφθηκαν ότι πρέπει να επενδύσουν στην ανθρώπινη επαφή, την ψυχολογική υγεία και τη σωστή εκπαίδευση των ομάδων τους. Για να γίνει αυτό, έπρεπε να γίνει «reset» στον τρόπο με τον οποίο διοικούσαν μέχρι πρότινος οι managers. Και εδώ είναι το σημείο που μπαίνει το κομμάτι της συμβουλευτικής από τους ειδικούς.

Πώς θα δημιουργήσω ισχυρούς δεσμούς εμπιστοσύνης με τα μέλη της ομάδας μου; Με ποιον τρόπο θα καταφέρω να ενισχύσω την απόδοση και την παραγωγικότητά τους διατηρώντας σε υψηλά επίπεδα την ικανοποίηση που λαμβάνουν από το εργασιακό περιβάλλον; Ποια εικόνα θέλω να έχουν οι συνεργάτες μου για μένα; Σε ποιες παραμέτρους πρέπει να εστιάσει την προσοχή του ένας ηγέτης προκειμένου να είναι καλύτερα προετοιμασμένος και να μπορεί να ανταποκρίνεται σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον;

Η «ψυχολογία της ηγεσίας»

Τις απαντήσεις σε τέτοιου είδους ερωτήματα δίνει το Leadership Psychology Institute, στο οποίο απευθύνονται καθημερινά εκατοντάδες επιχειρήσεις που στην εξίσωση «επιτυχία», εκτός από τα αυξημένα οικονομικά μεγέθη, λαμβάνουν υπόψη και τον παράγοντα «εργασιακή κουλτούρα».

«Συνδυάζοντας τη μακρόχρονη πείρα και την τεχνογνωσία, μπορούμε να πάμε βαθύτερα σε έναν οργανισμό, να δούμε τη ρίζα του προβλήματος και να μη μείνουμε στην επιφάνεια. Με εμπειρία σε όλους τους τομείς της οικονομίας, με έδρα στο Μάντσεστερ στην Αγγλία και με πελατολόγιο σε διάφορες χώρες του κόσμου, οι υπηρεσίες μας περιλαμβάνουν οτιδήποτε εντάσσεται κάτω από την ομπρέλα του leadership, management, change management, executive coaching και group/team dynamics» αναφέρει στο Fortune Greece η δρ Μαρία Κατσαρού-Makin, Founder & Managing Director, στο Leadership Psychology Institute.

Εξηγώντας τι ακριβώς είναι η «ψυχολογία της ηγεσίας» και γιατί θα έπρεπε να ενδιαφέρει κάθε ηγέτη, η δρ Μαρία Κατσαρού-Makin απαντά πως όνειρό της ήταν ανέκαθεν οι οργανισμοί να έχουν πρόσβαση σε εργαλεία και προσεγγίσεις που θα συνδυάζουν τη γνώση από τα πεδία της ηγεσίας, της ψυχολογίας και της νευροεπιστήμης. Ο συνδυασμός αυτών των τριών πεδίων έχει τη δύναμη να φτάνει στη ρίζα των προβλημάτων και, κατ’ επέκταση, να οδηγεί σε μια αλλαγή που θα είναι αειφόρα.

«Η ψυχολογία είναι η μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Και η ψυχολογία της ηγεσίας ενσωματώνει τις θεωρίες και τις πρακτικές που είναι εγγενείς στα οργανωτικά συστήματα με τις βασικές αρχές της ανθρώπινης ψυχολογίας. Θα τολμήσω να πω πως πλέον είναι υποχρεωτικό για τους ηγέτες να γνωρίζουν τουλάχιστον τη δική τους ψυχολογία, γιατί πολύ απλά ο αντίκτυπος που έχουν, δίχως να το θέλουν, στους γύρω τους αλλά και σε όλο τον οργανισμό είναι τεράστιος, χωρίς καν να το καταλαβαίνουν. Τα συναισθήματα, όπως ξέρουμε από τη νευροεπιστήμη, είναι πολύ πιο μεταδοτικά, γιατί μεταδίδονται ακόμη και μέσω της οθόνης, κατά τη διάρκεια π.χ. μιας βιντεοκλήσης. Κρίνεται επιτακτικό, ειδικά με τη σημασία που έχει αποκτήσει πλέον η ψυχική υγεία στον εργασιακό χώρο, να ενταχθεί ως παράμετρος στην ατζέντα των οργανισμών και της ηγεσίας ειδικότερα» λέει χαρακτηριστικά.

Η πανδημία άλλαξε την ηγεσία για πάντα

Η εκτίμησή της είναι πως δεν θα υπάρξει στο μέλλον κανένας εργασιακός χώρος ανέγγιχτος από την ψυχολογία. Η ψυχολογία ενυπάρχει στον τρόπο που οι οργανισμοί επικοινωνούν μεταξύ τους, σε οποιαδήποτε μορφή (διαδικτυακή, με φυσική παρουσία ή με τον συνδυασμό και των δύο) επηρεάζει το υφιστάμενο μοντέλο εργασίας που βρίσκεται σε μια διαρκή εξέλιξη, ενώ κρύβεται στα εργασιακά κίνητρα, τα μοντέλα συνεργασίας, και στο ευρύτερο περιβάλλον εργασίας που λαμβάνει υπόψη του το αίσθημα της ασφάλειας.

Σύμφωνα με τη δρα Μαρία Κατσαρού-Makin, αυτήν τη στιγμή οι οργανισμοί που σκοράρουν ψηλά είναι εκείνοι που είχαν ήδη κατανοήσει τις νέες ανάγκες πολύ πριν από την πανδημία και δούλευαν συστηματικά πάνω στους προαναφερθέντες τομείς.
«Είναι οι εταιρείες που επέδειξαν υψηλό επίπεδο ανθεκτικότητας κατά τη διάρκεια της πανδημίας και συνεχίζουν να το κάνουν, έχοντας αφομοιώσει σημαντικό μέρος των αλλαγών που έγιναν τους τελευταίους 18 μήνες, ενώ παράλληλα προσαρμόζουν συνεχώς τη στρατηγική τους μπροστά στα νέα κύματα αλλαγών. Είναι οι οργανισμοί που μπορούν να μάθουν από την εξελικτική βιολογία. Με άλλα λόγια, είναι σε θέση να δουν ποιες πτυχές του οργανωτικού τους DNA πρέπει να διατηρήσουν και ποιες πρέπει να προσαρμόσουν, έτσι ώστε να μπορέσουν όχι μόνο να επανέλθουν από το σοκ που υπέστησαν, αλλά και να έχουν την ικανότητα να αναπτυχθούν γρήγορα και αποτελεσματικά».

Η δρ Μαρία Κατσαρού-Makin, Founder & Managing Director, στο Leadership Psychology Institute, μιλάει στο Fortune Greece για την ψυχολογία της ηγεσίας.

Η δρ Κατσαρού-Makin συντάσσεται με όσους πιστεύουν ότι η COVID-19 άλλαξε το ηγετικό τοπίο, όμως, όπως λέει, δεν είναι σίγουρη ότι όλοι έχουν επιβιβαστεί στο πλοίο. «Η πανδημία έφερε τις ελλείψεις των οργανώσεων στο επίκεντρο και από τη δική μου, επιστημονική άποψη είδα την εμφάνιση πάρα πολλών άκρων: από την πλήρη απουσία ηγεσίας σε κρίσιμες στιγμές, μέχρι την εμμονική διαχείριση ήσσονος σημασίας θεμάτων, ακόμη και την αναγκαστική θετικότητα που ήταν, σε κάποιον βαθμό, τοξική. Η ψυχολογία της ηγεσίας δεν είναι μια πολυτέλεια, κάτι που είναι ωραίο να έχεις ή απλά μια ακόμη πρωτοβουλία ad hoc. Πρέπει να είναι μέρος της συνήθους δραστηριότητας, ένα βασικό συστατικό του τρόπου λειτουργίας ενός οργανισμού» επισημαίνει η δρ Μαρία Κατσαρού-Makin.

Εξηγεί πως με τον ίδιο τρόπο που ένας οργανισμός θα εξετάσει τα οικονομικά του κέρδη και τις ζημίες (P&L), πρέπει επίσης να εξετάσει και τα «συναισθηματικά» P&L του και να διασφαλίσει ότι έχει εφαρμόσει τα απαραίτητα συστήματα και διαδικασίες για να εγγυηθεί ένα υγιές περιβάλλον σε κάθε επίπεδο.

Η ψυχολογία της ηγεσίας δεν είναι μια εφάπαξ θεραπεία που την κάνεις μία φορά και μετά δεν χρειάζεται να ξανασχοληθείς. Πρέπει να ενσωματωθεί σε όλο το φάσμα άλλων διαδικασιών ρουτίνας διακυβέρνησης, που υποστηρίζονται από τακτικές παρεμβάσεις και ελέγχους σε ολόκληρο τον οργανισμό.

«Οι υποδειγματικοί ηγέτες πρέπει να είναι σε θέση να μιλούν τη γλώσσα των συναισθημάτων και της ευαλωτότητας − και να προσπαθούν να εξισορροπήσουν μεταξύ ψυχολογικών ασφαλών χώρων (εικονικών, φυσικών ή υβριδικών) και οργανωτικών επιδόσεων. Η ενσωμάτωση, η αυτορρύθμιση του εαυτού, των ομάδων και των συστημάτων και η εξισορρόπηση της συμπόνιας με τον περιορισμό είναι όλες βασικές προτεραιότητες» καταλήγει η επικεφαλής του Leadership Psychology Institute.