Πόσο θα «πονέσουν» οικονομίες και αγορές από την κρίση στην Ουκρανία – Τα δύο πιθανά σενάρια
Τις συνέπειες σε οικονομία και αγορές, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, «επισκέπτεται» με ανάλυση της η Moody’s, την οποία σας παρουσιάζει το Fortune Greece.
Όπως αναφέρει ο αμερικανικός οίκος, τα ρωσικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Ουκρανία από διάφορες κατευθύνσεις μετά από εβδομάδες έντασης και εικασίες σχετικά με τις προθέσεις του Ρώσου προέδρου Vladimir Putin. Στο επίκεντρο της στρατηγικής του Κρεμλίνου είναι να μην αναπτυχθούν στενότεροι δεσμοί μεταξύ Ουκρανίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης και να μην υπάρξει ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, ωστόσο αυτή η επιθετικότητα έχει υψηλό ανθρωπιστικό και οικονομικό κόστος.
Από τη μεριά της, η Δύση, όπως επισημαίνει η Moody’s, τις τελευταίες εβδομάδες τόνισαν την ανάγκη για μια ενιαία και αποφασιστική απάντηση απέναντι στη ρωσική εισβολή. ΗΠΑ και ΕΕ έχουν συμπεριλάβει έναν αριθμό κυρώσεων. Για παράδειγμα:
» Κυρώσεις σε αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένων του Προέδρου Putin, του πρωθυπουργού, του υπουργού Εξωτερικών, του υπουργού Άμυνας και διαφόρων στελεχών άμυνας.
» Κυρώσεις σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
» Κυρώσεις σε τομείς που επηρεάζουν το συμφέρον της εθνικής ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο κατάλογος περιλαμβάνει την εξόρυξη και την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, εξόρυξη άνθρακα, εξόρυξη και παραγωγή, και εξόρυξη και επεξεργασία ορυκτών.
»Ο Nord Stream 2, ο νέος αγωγός που κατασκευάστηκε για να μεταφέρει ρωσικό αέριο στην Ευρώπη, ο οποίος δεν έχει ακόμη αρχίσει να λειτουργεί. Οι ΗΠΑ προτείνουν να εξεταστούν όλα τα διαθέσιμα και κατάλληλα μέτρα για να αποτραπεί η λειτουργία του αγωγού Nord Stream 2.
» Αποκλεισμός ρωσικών οργανισμών από την πρόσβαση στο SWIFT, το διεθνές σύστημα χρηματοοικονομικών μηνυμάτων.
Βέβαια, βασικό πρόβλημα είναι η ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ από τις ρωσικές εισαγωγές ενεργειακών προϊόντων. Η γεωγραφία και το εκτεταμένο δίκτυο αγωγών την έχουν κάνει να εξαρτάται υπερβολικά από τον ρωσικό εφοδιασμό (περισσότερο από το ένα τρίτο της κατανάλωσης φυσικού αερίου της ΕΕ να καλύπτεται από τη Ρωσία).
Σε αυτό το πλαίσιο, όπως επισημαίνει η Moody’s, εάν ο εφοδιασμός φυσικού αερίου δεν αυξηθεί το 2022 ή εάν διακοπεί, οι ελλείψεις τον επόμενο χειμώνα θα μπορούσαν να πλήξουν την ευρωπαϊκή οικονομία.
Ως εκ τούτου, ο οίκος απεργάζεται δύο σενάρια: Πρώτον, αυτό της ταχείας επίλυσης, σύμφωνα με το οποίο η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία και ο πόλεμος δίνει γρήγορα τη θέση του σε μια κατάπαυση πυρός.
Δεύτερον, αυτό της μακρόχρονης σύγκρουσης, ήτοι μια μακρά αντιπαράθεση μεταξύ των ρωσικών στρατευμάτων και του ουκρανικού στρατού, που θα έχει ως αποτέλεσμα υψηλό ανθρωπιστικό και οικονομικό κόστος.
Σενάριο 1: Γρήγορη επίλυση (πιθανότητα: 55%)
Το πρώτο σενάριο της Moody’s Analytic προβλέπει ταχεία επίλυση της εισβολής στην Ουκρανία με κατάπαυση του πυρός σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Οι ΗΠΑ, η ΕΕ και άλλες χώρες θα επιβάλουν κυρώσεις κατά Ρώσων πολιτών, εταιρειών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, γεγονός που θα περιορίσει την ικανότητά τους να δραστηριοποιούνται στη διεθνή οικονομία. Κυρώσεις επιβάλλονται επίσης σε ορισμένους τομείς, ιδίως στην εξόρυξη, την παραγωγή και τη μεταφορά ορυκτών καυσίμων, αλλά και στο εμπόριο που σχετίζεται με την άμυνα.
Έχοντας υπόψη την ενεργειακή της ασφάλεια, η ΕΕ σταθμίζει προσεκτικά τις επιλογές της, αλλά θα καθυστερήσει επ’ αόριστον την έγκριση του Nord Stream 2. Η Ρωσία θα συνεχίσει την τρέχουσα στρατηγική της για μειωμένες προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη και θα εξακολουθήσει να ασκεί πιέσεις στις παγκόσμιες αγορές.
Η Ευρώπη επιδιώκει να αντισταθμίσει τις ρωσικές εισαγωγές με LNG από άλλα μέρη του κόσμου ενώ οι χρηματοπιστωτικές αγορές, ανησυχώντας εύλογα, θα διατηρήσουν υψηλό ασφάλιστρο κινδύνου για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
Βραχυπρόθεσμα, η Ευρώπη θα καλύψει στις ενεργειακές της ανάγκες χάρη σε έναν συνδυασμό μέτρων – μεταξύ άλλων, μέσω των αυξημένων προμηθειών LNG, της στροφής της σε άνθρακα και της αξιοποίησης των αποθεμάτων της.
Μεσοπρόθεσμα, η αύξηση της ρωσικής προσφοράς και η μεγαλύτερη αποθήκευση LNG στην Ευρώπη θα επαναφέρουν τις τιμές του φυσικού αερίου σε πρότερα στάδια επίπεδο.
Οι τιμές του πετρελαίου θα αυξηθούν ήπια, με το Brent να φτάνει τα 110 δολ. ανά βαρέλι ενώ η ευρωπαϊκή τιμή του φυσικού αερίου θα επηρεαστεί περισσότερο, φτάνοντας τα 35 δολ. ανά εκατομμύριο BTU.
Ως αποτέλεσμα, οι παγκόσμιες πληθωριστικές πιέσεις θα αυξηθούν, με την Ευρώπη να φέρει το κύριο βάρος της επίπτωσης.
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed), ανησυχώντας για τις επιπτώσεις των ανατιμήσεων, θα συνεχίσει να αυστηροποιεί την πολιτική της, ενώ ακόμη και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα φαίνεται να είναι πεπεισμένη για την ανάγκη αυστηροποίησης και αύξησης των επιτοκίων έως το τέλος του 2022.
Ο πληθωρισμός θα συμπιέσει τα διαθέσιμα εισοδήματα και το καταναλωτικό κλίμα θα εξασθενήσει, οδηγώντας σε επιβράδυνση στην παγκόσμια ανάπτυξη.
Σενάριο 2: Μακρά περίοδος συγκρούσεων (πιθανότητα: 30%)
Το δεύτερο σενάριο της Moody’s είναι πολύ πιο σκοτεινό σενάριο, με την εισβολή στην Ουκρανία να μετατρέπεται σε μια παρατεταμένη σύγκρουση.
Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα μια ανθρωπιστική καταστροφή στην Ουκρανία, προκαλώντας μια ενωμένη και ισχυρή απάντηση κυρώσεων από τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Τα επακόλουθα θα είναι αντίποινα από τη Ρωσία μέσω της μείωσης των προμηθειών πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ευρώπη
Σε αυτό το σενάριο, τα ρωσικά στρατεύματα καταλαμβάνουν την πρωτεύουσα, το Κίεβο, και εγκαθιστούν νέα διοίκηση. Ακολουθεί σφοδρή σύγκρουση καθώς ο ουκρανικός στρατός προβάλλει σθεναρή αντίσταση σε μέρη της χώρας. Το ανθρώπινο και οικονομικό κόστος είναι υψηλό καθώς οι μάχες οδηγούν σε απώλειες αμάχων, καταστροφή οικονομικών υποδομών και ελλείψεις βασικών αγαθών, αν και οι οικονομικοί θεσμοί στη χώρα συνεχίζουν να λειτουργούν.
Υπάρχει μια ισχυρή αίσθηση ενότητας μεταξύ της συμμαχίας του ΝΑΤΟ, η οποία οδηγεί σε ταχεία συσσώρευση στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στην περιοχή σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τη Ρωσία από την εισβολή στα γύρω έθνη.
Η ΕΕ, θορυβημένη από αυτό που θεωρεί ως την επανεμφάνιση των γραμμών του Ψυχρού Πολέμου, ενώνεται με τις ΗΠΑ, μαζί καταδικάζουν τη Ρωσία και επιβάλλουν αυστηρές κυρώσεις.
Εκτός από τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στο σενάριο Ταχείας Επίλυσης, περαιτέρω κυρώσεις έχουν ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό ρωσικών εταιρειών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από τη χρήση του διεθνούς συστήματος πληρωμών SWIFT και την επέκταση των κυρώσεων σε άτομα στον ίδιο τον Putin. Η ΕΕ συμφωνεί με τις κυρώσεις στον Nord Stream 2, που εμποδίζουν τον αγωγό να τεθεί ποτέ σε λειτουργία.
Οι ρωσικές εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου αντιμετωπίζουν δυσκολίες πληρωμής ως αποτέλεσμα του αποκλεισμού από το SWIFT, το οποίο φυσικά μειώνει τον όγκο πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Επιπλέον, η Ρωσία μειώνει περαιτέρω την προσφορά αερίου στην Ευρώπη προκειμένου να ασκήσει πίεση.
Ως αποτέλεσμα, η τιμή του αργού Brent κυμαίνεται κατά μέσο όρο στα 150 δολ. ανά βαρέλι, ενώ οι ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου φτάνουν τα 50 δολ. ανά εκατομμύριο BTU. Η μη γρήγορη επίλυση αυτής της αντιπαράθεσης αναγκάζει την ΕΕ να οικοδομήσει μια μεσοπρόθεσμη στρατηγική ενεργειακής ασφάλειας.
Σε ό,τι αφορά τις αγορές, οι επενδυτές τρέπονται σε φυγή και τα risk assets διορθώνουν απότομα, με το δολάριο ΗΠΑ να επωφελείται από τις ροές.
Η ΕΕ φέρει το κύριο βάρος από το σοκ στις τιμές των βασικών εμπορευμάτων, δεδομένου του πιο μεγάλου αντίκτυπου στην περιοχή των ελλείψεων φυσικού αερίου στον πληθωρισμό των τιμών της ενέργειας.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προσπαθούν να στηρίξουν τα νοικοκυριά μέσω επιδοτήσεων και φορολογικών περικοπών, αλλά οι ενέργειές τους δεν εμποδίζουν την περιοχή να βιώσει σημαντικό πληθωριστικό σοκ.
Η συμπίεση του διαθέσιμου εισοδήματος οδηγεί σε παγκόσμια ύφεση. Την ίδια στιγμή, η νομισματική πολιτική μεταξύ των μεγάλων οικονομιών διαφοροποιείται. Στις ΗΠΑ, η Fed παραμένει προσηλωμένη στην αντιμετώπιση του πληθωρισμού, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα περνά σε κατάσταση αναμονής.
Η ΕΚΤ αυξάνει επίσης το πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων για να βοηθήσει τις κυβερνήσεις. Τέλος, η Ρωσία, ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο, απομονώνεται ακόμη περισσότερο πολιτικά και οικονομικά.
