Πούτιν – Ευρώπη: Σημειώσατε άσσο

Η ξαφνική απόφαση της Ουκρανίας να επιστρέψει στην αγκαλιά της Μητέρας Ρωσίας, μετά από ένα έντονο φλερτ με την Ε.Ε και παραμονές της συνεδρίασης των 56 χωρών του Οργανισμού Ασφάλειας και Συνεργασίας στην Ευρώπη, είναι αποτέλεσμα μιας μυστικής συνάντησης μεταξύ των προέδρων των δυο χωρών: του Βλαντιμίρ Πούτιν και του Βικτορ Γιανουκόβιτς.

Η Ουκρανία, μια χώρα 46 εκατομμυρίων, στριμωγμένη μεταξύ της Ε.Ε και της Ρωσίας, αποφάσισε χθες να παγώσει την υπογραφή εμπορικής συμφωνίας με τις Βρυξέλλες, η οποία θα σηματοδοτούσε μια ιστορική στροφή, μακριά από τα πρώην Σοβιετικά αφεντικά της στην Μόσχα. Το Κίεβο υποστήριξε ότι ήταν κίνηση τακτικής με κίνητρο μόνο τα οικονομικά οφέλη και η Μόσχα διέψευσε ότι εκβιάζει τη γειτονική χώρα με πολιτικές και οικονομικές πιέσεις, προκειμένου να την κάνει να υποκύψει. Ωστόσο, ρωσικές κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι η απόφαση του προέδρου Γιανουκόβιτς ήταν αναμενόμενη, μετά από ένα μυστηριώδες ραντεβού που είχε με τον Πούτιν στο Κρεμλίνο, στις 9 Νοεμβρίου, το οποίο δεν είδε το φως της δημοσιότητας.

«Όλα εξελίχθηκαν υπέροχα» είπε ανωνύμως αξιωματούχος στην καθημερινή εφημερίδα Vedomosti, «σαν να κλέβεις την νύφη από την εκκλησία. Μετά τη συνάντηση, όλη η κατάσταση είχε αλλάξει». Άλλοι αξιωματούχοι έδωσαν στο Reuters μια πιο «διπλωματική» εξήγηση. Χαρακτήρισαν τη συνάντηση κορυφής ως μέρος πακέτου εντατικών διμερών επαφών, παραμονές της σχεδιαζόμενης υπογραφής της συμφωνίας Ουκρανίας-Ε.Ε. στις 29 Νοεμβρίου. Σε αυτές τις επαφές, είπε ο άνθρωπος του Κρεμλίνου, το μήνυμα του Πούτιν στον Γιανουκόβιτς ήταν σαφές: πες ναι στην τελωνιακή ένωση που σχεδιάζει η Μόσχα στην αυλή της και ως αντάλλαγμα η Ουκρανία θα έχει πιο φθηνό φυσικό αέριο από την Ρωσία, με κατάργηση των εμπορικών κυρώσεων.

Διαβάστε ακόμη: Υπό τη σκιά της Μόσχας μοιράζεται πάλι η «τράπουλα» στη Μέση Ανατολή

Γιατί η Ουκρανία είπε «όχι» στην Ε.Ε.
«Του κάναμε σαφές», είπε ο αξιωματούχος, «ότι εάν υπογράψει με τις Βρυξέλλες, θα έχει να χάσει πολλά κι άμεσα. Ότι θα κλείσει η ρωσική αγορά για τα ουκρανικά προϊόντα. Αλλά εάν συμφωνήσει στην Τελωνειακή Ένωση, με εμάς, θα έχει άμεσα πλεονεκτήματα, μεταξύ αυτών έκπτωση στο φυσικό αέριο». Μέχρι να πραγματοποιηθεί αυτή η συνάντηση, που λέγεται ότι διήρκεσε μέχρι τις 05:00 τα ξημερώματα, ο Γιανουκόβιτς επέμενε δημόσια ότι θα τιμήσει τον λόγο του να ξεκολλήσει την χώρα του από την ρωσική σφαίρα επιρροής, προς την Ευρώπη.

Κι αυτό παρά τις σκληρές, σχεδόν καθημερινές διαπραγματεύσεις, μεταξύ της Ε.Ε. και της ουκρανικής προεδρίας για την συνεχιζόμενη κράτηση της ηγέτιδας της αντιπολίτευσης Γιούλια Τιμοσένκο, την οποία οι Ευρωπαίοι θεωρούν θύμα πολιτικής σκευωρίας. Η συμφωνία λέγεται ότι είναι οι δυο πλευρές να μην σχολιάσουν τη συνάντηση στη Μόσχα δημόσια. Ο συνήθως σκυθρωπός πρωθυπουργός της Ουκρανίας, Μίκολα Αζάροφ χρησιμοποίησε σχεδόν ποιητικές εκφράσεις τον Σεπτέμβριο για να υμνήσει τα οφέλη από την προσέγγιση με την Ευρώπη. «Όλοι θέλουμε φρέσκο αέρα», είπε, «καθαρό νερό, ασφαλή τρόφιμα, καλή παιδεία για τα παιδιά μας, σύγχρονες ιατρικές υπηρεσίες, αξιόπιστη πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Αυτά δεν είναι αφηρημένες έννοιες, αλλά μερικοί από τους κανόνες που ήδη ισχύουν στην Ε.Ε. και τους οποίους χρειαζόμαστε και στην Ουκρανία».

Κι ενώ το ρομάντσο του Κιβέου με τις Βρυξέλλες φούντωνε, η Μόσχα απτόητη συνέχιζε να υπενθυμίζει στην Ουκρανία την δύναμη της, κάνοντας «εκβιαστικά» αυστηρούς τους ελέγχους στα σύνορα και προκαλώντας έτσι μεγάλη οικονομική ζημιά στο εμπόριο.

Διαβάστε επίσης: Ευρωπαϊκή Ένωση εναντίον Gazprom για αθέμιτο ανταγωνισμό

Ο ρόλος της Gamprom και η αλλαγή στάσης της Ουκρανίας
Στα τέλη Οκτωβρίου, η κρατική Gazprom που έχει το μονοπώλιο στο φυσικό αέριο, ανακοίνωσε ότι η Ουκρανία δεν έχει τακτοποιήσει έναν εκκρεμή λογαριασμό ύψους 882 εκατομμυρίων δολαρίων, καθώς το Κρεμλίνο διέρρεε σε διεθνές συνέδριο που διεξήχθη στο Ουκρανικό θέρετρο της Γιάλτας ότι το Κίεβο οδεύει προς την χρεωκοπία. Πούτιν κι Γιανουκόβιτς συναντήθηκε στο Σοτσι στη Μαύρη Θάλασσα για να συζητήσουν τις ανησυχίες της Μόσχας για το εμπορικό σύμφωνο με τους Ευρωπαίους, είπε το Ουκρανικό υπουργείο Εξωτερικών, ωστόσο το κλίμα άλλαξε όταν οι δυο άνδρες βρέθηκαν πάλι στις αρχές του μήνα στην Μόσχα.

Ο επικεφαλής της οικονοβουλευτικής ομάδας του κόμματος του Γιανουκόβιτς έδωσε πρώτος το σύνθημα. Ο Ολεξάντερ Γιεβρέμοφ ξαφνικά άρχισε να επισημαίνει πολύ γλαφυρά, τις συνέπειες από τις επαφές της Ουκρανίας με την ΕΕ στην οικονομία, με την απώλεια του εμπορίου με την Ρωσία και τις πιθανές απώλειες στον τομέα της απασχόλησης. «Η συμφωνία δεν πρέπει να γίνει πάση θυσία», είπε, «κι εάν δεν υπογράψουμε αυτό το σύμφωνο, δεν ήρθε και η συντέλεια του κόσμου. Ο ήλιος δεν θα πάψει να ανατέλλει. Τουλάχιστον θα έχουμε τον αυτοσεβασμό μας, γνωρίζοντας ότι θα παραμείνουμε κυρίαρχοι και όχι ο λακές κάποιου άλλου».

Ο ίδιος ο Γιανουκόβιτς, δε φρόντισε να αναφέρει το τεράστιο κόστος εκμοντερνισμού της βιομηχανίας της χώρας ,όπως απαιτεί η ΕΕ. Μέσα σε λίγες ημέρες, αντί για συμφωνία στα χέρια τους οι Ευρωπαίοι προσπαθούσα να διαχειριστούν ένα ναυάγιο. Μια δίωρη συνάντηση του Ουκρανού πρωθυπουργού με τον Ρώσο ομόλογό του, Μεντβέντιεφ, την περασμένη Τετάρτη, φαίνεται ότι σφράγισε την επιλογή της Ουκρανίας. Ήδη η Ουκρανική ενεργειακή εταιρεία Naftogaz είχε ήδη ανακοινώσει ότι άρχισε πάλι τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου- παρά τα χρέη- με τους αναλυτές να προβλέπουν ότι στα σχέδια δυτικών κολοσσών ενέργειας, όπως η Shell ή Chevron, στην Ουκρανία θα μπει πάγος.

Νίκη για τον Πούτιν, πλήγμα για την Ευρώπη
Η αλλαγή στρατοπέδου του Κιέβου αποτελεί γεωπολιτικό πλήγμα για την Ευρώπη και νίκη για τον Πούτιν, που θα την χρησιμοποιήσει για να βελτιώσει κι άλλο την εικόνα του ηγέτη στη διεθνή σκηνή, την ώρα που προσπαθεί να κερδίσει πίσω την χαμένη δημοτικότητα του στο εσωτερικό της χώρας. Η ευρασιατική Εμπορική Ενωση, που κτίζει ο Πούτιν είναι μια από τις βασικές του πλατφόρμες της τρίτης θητείας του στην προεδρία της Ρωσίας και η συμμετοχή της Ουκρανίας είναι ζωτικής σημασίας για την αξιοπιστία της.

Όπως είχε πει κάποτε και ο Αμερικανός πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι: «χωρίς την Ουκρανία, η Ρωσία θα πάψει να είναι αυτοκρατορία».

Για την ΕΕ, η απόφαση του Κιέβου ήταν ένα σαφές πλήγμα που δείχνει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ότι προσπαθεί να κλείσει δουλειές σε χώρες που το Κρεμλίνο θεωρεί την πίσω αυλή του. Το ίδιο είχε συμβεί και τον Αύγουστο με την Αρμενία. Από την άλλη, βέβαια, οι Βρυξέλλες μπορούν στα κρυφά να ανασάνουν με ανακούφιση, διότι η Ουκρανία όχι μόνο είναι υπερχρεωμένη, αλλά υποφέρει από την διαφθορά, η πολιτική της σκηνή είναι χαώδης και απρόβλεπτη και μεσοπρόθεσμα η νέα συμμαχία θα ήταν οικονομικό βάρος για τις 28 χώρες του μπλοκ.

Για τους ίδιους λόγους- και κυρίως τους οικονομικούς- η νίκη του Πούτιν μπορεί να αποδειχθεί πύρρειος. Η Ουκρανία πρέπει να βρει περισσότερα από 17 δισ τον επόμενο χρόνο για να πληρώσει το αέριο που χρωστάει και τους τόκους των διεθνών δανείων της και δεν έχει καμία συμφωνία με το ΔΝΤ για πακέτο βοήθειας.