Πρέπει η Σκωτία να γίνει ανεξάρτητο κράτος;

Προς το παρόν η κατάσταση μπορεί να μην περιγράφεται επίσημα ως «ο απόλυτος πανικός. Όμως δεν το λες ούτε ηρεμία, ούτε συγκρατημένη ανεμελιά», σχολιάζει ο Μπράιαν Τέιλορ, ειδικευμένος πολιτικός συντάκτης του BBC. Όσο πλησιάζει πάντως η 18η Σεπτεμβρίου, ημέρα του κρίσιμου σκωτσέζικου δημοψηφίσματος με το ερώτημα της ανεξαρτησίας, τα νεύρα ολοένα και τεντώνουν στη Μ. Βρετανία.

Ο λόγος είναι διπλός. Ο ένας είναι οι τελευταίες δημοσκοπήσεις, που δείχνουν το «ναι» να επικρατεί οριακά με 51%, έναντι 49% που συγκεντρώνει το «όχι». Ο δεύτερος είναι οι ισχυρές αναταράξεις που δέχεται ήδη η βρετανική οικονομία, με πρώτο «θύμα» τη στερλίνα, η συναλλαγματική ισοτιμία της οποίας έχει πλέον φθάσει σε χαμηλό 10μηνου έναντι του δολαρίου.

Αναλυτές προβλέπουν ακόμη μεγαλύτερη πτώση, σε περίπτωση που στο σκωτσέζικο δημοψήφισμα υπερισχύσει τελικά το «ναι». Χωρίς περιστολές, η ιαπωνική Nomura προειδοποίησε ανοιχτά τους πελάτες της για μία πιθανή κατάρρευση της λίρας, συμβάλλοντας σε μία σοβαρή φυγή κεφαλαίων από το Σίτι, η οποία υπολογίζεται κοντά στα 12 δισ. λίρες!

Στο ίδιο μήκος κύματος, η Goldman Sachs προειδοποιεί ότι η βρετανική οικονομία βρίσκεται δυνητικά αντιμέτωπη σε μία κρίση ανάλογη με αυτή στην Ευρωζώνη, εξαιτίας της εντεινόμενης αβεβαιότητας γύρω από τη δημιουργία μίας νομισματικής ένωσης στη Μ. Βρετανία, με τα σκωτσέζικα εδάφη ανεξάρτητα και με κοινή βάση τη στερλίνα.

Ο Άλεξ Σάλμοντ, πρωθυπουργός της Σκωτίας και ηγέτης του εθνικιστικού (αποσχιστικού) κόμματος SNP, επιμένει ότι η νέα χώρα του θα συνεχίσει να έχει ως νόμισμα τη λίρα, προειδοποιώντας ότι σε περίπτωση που το Λονδίνο δεν συναινέσει σε αυτό, τότε η ανεξάρτητη πια Σκωτία δεν αποκλείεται να κηρύξει στάση πληρωμών στο μερίδιο που της αναλογεί στο δημόσιο χρέος.

«Όλοι ξέρουμε τι σημαίνει αυτό για τους ιδιοκτήτες ακινήτων: πολύ υψηλότερα επιτόκια στεγαστικών δανείων. Κι όλοι ξέρουμε τι σημαίνει για τις επιχειρήσεις: εξοντωτική αύξηση των επιτοκίων δανεισμού», ξεσπάθωσε κατά των υπέρμαχων του «ναι» ο Βρετανός πρωθυπουργός, Ντέιβιντ Κάμερον, κάνοντας λίγο πολύ λόγο για ωμό εκβιασμό.

Ευθείς αμέσως μετά πάντως συντόνισε μία άνευ προηγουμένου κίνηση διακομματικής συναίνεσης στο Λονδίνο, την ώρα που η βρετανική κυβέρνηση και η αντιπολίτευση διαγκωνίζονται σε προεκλογικές εξαγγελίες παροχών σε μία ενωτική Σκωτία.

Αφήνοντας λοιπόν κατά μέρους τις διαφορές τους, οι Κάμερον, Νικ Κλεγκ (ηγέτης των συγκυβερνώντων Φιλελεύθερων) και Εντ Μίλιμπαντ (ηγέτη της αξιωματικής αντιπολίτευσης των Εργατικών) σπεύδουν μαζί στο Εδιμούργο, σε μία κοινή εκστρατεία υπέρ του «όχι». Αλλά το κρίσιμο ερώτημα παραμένει αναπάντητο: τι νέο μήνυμα έχουν να κομίσουν;

Η υποσχεσεολογία για διευρυμένες εξουσίες δεν είναι καν κάτι καινούργιο, επισημαίνει ο Νικ Ρόμπινσον, πολιτικός συντάκτης του BBC. «Είναι δοκιμασμένη και λειτούργησε με επιτυχία στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του Κεμπέκ, όταν την τελευταία στιγμή το προβάδισμα του «ναι» στις δημοσκοπήσεις μετετράπη σε οριακή υπεροχή του «όχι» στην κάλπη», επισημαίνει.

«Ειδικά για τους Σκωτσέζους, όμως, αυτό το μήνυμα έχει προϊστορία. Αυτό ακριβώς τους είχαν υποσχεθεί και πριν από 35 χρόνια, όταν αυτοί οργάνωναν ένα δημοψήφισμα με ένα πολύ μετριοπαθέστερο ερώτημα από το σημερινό – αφορούσε στη δημιουργία σκωτσέζικου κοινοβουλίου με διευρυμένες εξουσίες».

«Ένας πρώην πρωθυπουργός, Σκωτσέζος και Τόρι, ο Σερ Άλεκ Ντάγκλας-Χομ ζήτησε τότε από τους συντοπίτες του να ψηφίσουν υπέρ του όχι και «να αποσπάσουν κάτι καλύτερο». Αυτό τελικά που αμέσως μετά πήραν ήταν 18 χρόνια διακυβέρνησης της Μάργκαρετ Θάτσερ, χωρίς καμία μεταβίβαση εξουσιών (μέχρι που επανεξελέγησαν οι Εργατικοί το 1997)».

Σήμερα, παρατηρεί ο Ρόμπινσον, η κατάσταση παραμένει λίγο πολύ η ίδια. «Γι’ αυτό και η υπόσχεση του (Βρετανού υπουργού Οικονομικών) Τζορτζ Όσμπορν για μεταβίβαση νέων εξουσιών στο Χόλιρουντ (σκωτσέζικη Βουλή), συμπεριλαμβανομένων των φορολογικών αυξήσεων, των κρατικών δαπανών και των επιδομάτων, προκάλεσε τόσο μεγάλη σύγχυση», ώστε ο Άλεξ Σάλμοντ να μιλήσει για «πανικό» στο στρατόπεδο του όχι.

Ένας ακόμη λόγος, παρατηρεί ο Βρετανός δημοσιογράφος, «είναι ότι τα τρία κόμματα στη Βουλή των Κοινοτήτων -οι Τόρις, οι Εργατικοί και οι Φιλελεύθεροι- δεν έχουν καν συμφωνήσει σε ένα σχέδιο που να προβλέπει επακριβώς τις εξουσίες που θα μεταβιβαστούν. Αντίθετα, κάθε κόμμα παρουσίασε το δικό του πακέτο προτάσεων, που αλληλοκαλύπτουν τους τομείς που ανέφερε ο Όσμπορν».

Άρα; Μια λύση της ύστατης στιγμής σκιαγράφησε χθες ο Άλιστερ Ντάρλιγκ -κορυφαίο στέλεχος των Εργατικών, πρώην υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση του  Γκόρντον Μπράουν και νυν επικεφαλής της ενωτικής καμπάνιας «Better Together». Αυτή τη φορά, είπε, «ο λαός θέλει να έχει ένα ακριβές χρονοδιάγραμμα και μία λεπτομερή περιγραφή της διαδικασίας» στη μεταβίβαση εξουσιών. Οι σχετικές ανακοινώσεις, προσέθεσε, θα γίνουν εντός της εβδομάδας.

«Να έχετε όμως κάτι στο νου σας», συμπλήρωσε ο Ντάρλιγκ. «Αυτό είναι ένα δημοψήφισμα για το εάν θα μείνουμε ή όχι στο Ηνωμένο Βασίλειο κι όχι για τις επιπλέον εξουσίες που θα πάρουμε. Αυτές θα τις έχουμε ούτως ή άλλως, εάν παραμείνουμε» στη Μ. Βρετανία. Μια αντίστοιχη υπενθύμιση έκανε μέσες άκρες και ο (απερχόμενος) πρόεδρος της Κομισιόν, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, υπενθυμίζοντας πως η συμμετοχή μίας ανεξάρτητης Σκωτίας στην ΕΕ κάθε άλλο παρά δεδομένη είναι.

Πρακτικά, λοιπόν, το μεγαλύτερο ερώτημα είναι εάν τελικά αυτή μπορεί να σταθεί μόνη της, πολιτικά και οικονομικά, ως νέα χώρα. Η τελευταία κατρακύλα των μετοχών σκωτσέζικων κολοσσών -όπως π.χ. της Standard Life και της Royal Bank of Scotland- δείχνει ότι το σενάριο της ανεξαρτητοποίησης δεν έχει την επενδυτική «ψήφο εμπιστοσύνης».

«Οι κίνδυνοι μίας αυτόνομης πορείας είναι τεράστιοι», υπερθεμάτισε με άρθρο του στους New York Times και ο Νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν. «Μπορεί να νομίζετε ότι θα γίνετε μία παραλλαγή του Καναδά», προειδοποίησε τους Σκωτσέζους ψηφοφόρους. «Όμως, το πιθανότερο είναι να καταλήξετε σαν την Ισπανία, χωρίς όμως τη λιακάδα».

Διαβάστε ακόμη: Η Βρετανία τα δίνει «όλα» για το «Όχι» στη Σκωτία