Προϋπολογισμός 2023: Ανθεκτικότητα και αβεβαιότητα στην ίδια ζυγαριά
Αντίρροπες τάσεις στην οικονομία έχει να διαχειριστεί το 2023 το επιτελείο της κυβέρνησης με το γεωπολιτικό ρίσκο, τον πληθωρισμό, τη μείωση της ζήτησης αλλά και την απειλή ύφεσης στην ΕΕ να απειλούν να ψαλιδίσουν τα αναδυόμενα οφέλη από την τουριστική ανάπτυξη, τις εξαγωγές, τις επενδύσεις και εν τέλη την ανθεκτικότητα που έχει οικοδομήσει η χώρα.
Ειδικότερα, το 2022 ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να διαμορφωθεί σε 5,6%, σχεδόν διπλάσιος του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Μάλιστα είναι πάνω από το 4,5% που είχε προβλεφθεί στον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2022, το 3,1% στο Πρόγραμμα Σταθερότητας του Απριλίου 2022 και το 5,3% του προσχεδίου του προϋπολογισμού του 2023. Επιπλέον, ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή προσδιορίζεται στο 9,7% και η ανεργία στο 12,7%.
Με μόνιμες μειώσεις φόρων και μη μόνιμες αυξήσεις δαπανών σχεδιάζει το οικονομικό επιτελείο να απαντήσει στις έξωθεν πιέσεις, διατηρώντας μέτρα που ήδη εφαρμόζει, όπως το πρόγραμμα απευθείας επιδοτήσεων σε ηλεκτρικό ρεύμα και πετρέλαιο θέρμανσης και προσθέτοντας μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας και διαχείρισης της ενεργειακής απόδοσης.
Σύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού, το Υπουργείο Οικονομικών επισημαίνει τον κίνδυνο από την υφεσιακή τάση που καταγράφεται στην ΕΕ, περιοχή άμεσης αναφοράς της χώρας για εξαγωγές και προσέλκυση τουριστών, αλλά και το γεωπολιτικό ρίσκο έναντι των συνθηκών που επικρατούσαν το 2019 και προηγούμενα έτη. Ως αποτέλεσμα οι δαπάνες για την αναγκαία αμυντική θωράκιση της χώρας έχουν αυξηθεί. Ταυτόχρονα, σε μια συγκυρία κινδύνου επιβράδυνσης ή και ύφεσης στο διεθνές περιβάλλον, πρέπει να συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις και τα δημόσια οικονομικά να διατηρήσουν ισορροπία και προσήλωση στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης.
Οι προκλήσεις για τις μακροοικονομικές προβλέψεις σχετίζονται κυρίως με τον πόλεμο στην Ουκρανία, τις συνθήκες εφοδιασμού της Ευρώπης με φυσικό αέριο, τις τιμές της ενέργειας και των καυσίμων και την ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική. Βραχυπρόθεσμα, ο μεγαλύτερος κίνδυνος έρχεται από την ακριβή ενέργεια και τον πληθωρισμό που επηρεάζουν τα εισοδήματα, την κατανάλωση και τις επενδύσεις.
Η μεταβλητότητα στην ενέργεια και ο πληθωρισμός
Ειδικότερα στο μέτωπο της ενέργειας, το τελευταίο διάστημα οι διεθνείς τιμές στο φυσικό αέριο και στο πετρέλαιο παρουσιάζουν αποκλιμάκωση λόγω των προβλέψεων για μείωση της ζήτησης εξαιτίας των ήπιων καιρικών συνθηκών, της υψηλής αποθεματοποίησης φυσικού αερίου στην Ευρώπη, της προσωρινής ισχυροποίησης του δολαρίου και των στόχων για μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης. Ωστόσο, η μεταβλητότητα των τιμών στην ενέργεια παραμένει υψηλή και εξαρτώμενη από την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία, επεκτείνοντας την ανησυχία για ενδεχόμενη επίπτωση στις τιμές τον επερχόμενο χειμώνα.
Επίσης, ο βαθμός μετακύλισης του ενεργειακού κόστους σε αγαθά και υπηρεσίες που περιλαμβάνονται στον πυρήνα του πληθωρισμού βαίνει αυξανόμενος τους τελευταίους μήνες, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία σε Ελλάδα και Ευρωζώνη. Άρα οι πληθωριστικές πιέσεις θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τις βραχυπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές και το 2023, με ένταση που αναμένεται να εξομαλυνθεί αργότερα απ’ ότι είχε αρχικά εκτιμηθεί.
Σε αυτό το περιβάλλον, το οικονομικό επιτελείο εκτιμά ότι ο τουρισμός θα επηρεαστεί το 2023 προβλέποντας έσοδα στο 95% των εσόδων του 2019 έναντι 97,5% που εκτιμάται για το 2022, δηλαδή στα επίπεδα των 18 δισ. ευρώ, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές.
Τα εργαλεία για τη διαχείριση των κινδύνων
Κρίσιμο εργαλείο για τη διαχείριση των ρίσκων είναι η αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης που μπορεί να φέρει αύξηση στην ανάπτυξη 1,9 ποσοστιαίες μονάδες το 2023. Θα είναι ο κύριος μοχλός επενδύσεων του 2023, που προβλέπονται αυξημένες σε όγκο κατά 15,5% έναντι του 2022 ενώ θετικό αναμένεται το αποτύπωμα και στην αγορά εργασίας, με την συνολική απασχόληση να προβλέπεται ανθεκτική το 2023, με αύξηση 0,2% ή 9 χιλιάδες θέσεις εργασίας, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών.
Εντωμεταξύ, το Ταμείο Ανάκαμψης θα συνεχίσει να τροφοδοτεί τα μέτρα της κυβέρνησης για την διαχείριση της ενεργειακής κρίσης παράλληλα με τη θέσπιση νέων κανόνων για την κατανάλωση. Όπως αναφέρεται μεταξύ άλλων στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού, προωθείται δράση για την παρακολούθηση της εξοικονόμησης ενέργειας μέσα από την ηλεκτρονική εφαρμογή publicenergysavings.gov.gr.
Για τον προϋπολογισμό 2023 έχει συμπεριληφθεί το σύνολο των δημοσιονομικών μέτρων, 3,1 δισ. ευρώ από εθνικούς πόρους και 1,1 δισ. ευρώ από συγχρηματοδοτούμενους πόρους, που εξαγγέλθηκαν στη ΔΕΘ, ήτοι 4,2 δισ. ευρώ κι επιπλέον 1 δισ. ευρώ για τις αυξημένες δαπάνες αντιμετώπισης του πληθωρισμού και του ενεργειακού κόστους.
Ειδικότερα αναφορικά με τους πόρους άνω του 1 δισ. ευρώ το 2023 για την αντιμετώπιση της ενεργειακή κρίσης, τα μέτρα αφορούν κυρίως την εξοικονόμηση ενέργειας μέσω επιδοτήσεων για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάνελ σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις και αγροτικές εκμεταλλεύσεις, επέκταση του προγράμματος «Ανακυκλώνω, αλλάζω συσκευή», τα πρόγραμμα «Ανακαινίζω/Εξοικονομώ» και «Ανακαινίζω/Ενοικιάζω» για ανακαίνιση και εξοικονόμηση ενέργειας κατοικιών και αγορά πρώτης κατοικίας από νέους.
Για το 2023 προβλέπεται η διάθεση πόρων ύψους 8,3 δισ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και 7 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, εκ των οποίων 3,6 δισ. ευρώ από το σκέλος των επιχορηγήσεων, στο οποίο έως σήμερα έχουν ενταχθεί 440 έργα και εμβληματικές επενδύσεις ύψους 13,7 δισ. ευρώ.
