Προώθηση της ενεργειακής μετάβασης: Το κλειδί για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα στη νέα παγκόσμια οικονομία

Η περσινή κρίση των τιμών της ενέργειας κατέστησε σαφές σε όλους – από τα νοικοκυριά στη Γερμανία μέχρι τα εργοστάσια γυαλιού στην Ιταλία και τις χαλυβουργίες στη Σουηδία – πόσο ευάλωτη είναι η ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Έγινε επίσης σαφές ότι χωρίς σταθερή και ανταγωνιστική ως προς το κόστος παροχή ενέργειας, η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα καθίσταται αδύνατη. Αν και οι τιμές έχουν μειωθεί έκτοτε, οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας στη Γερμανία είναι έως και τρεις φορές υψηλότερες από ό,τι στις ΗΠΑ και διπλάσιες από τις τιμές στη Γαλλία και την Πολωνία. Το σχέδιο REPowerEU αποσκοπεί στην επιτάχυνση της απεξάρτησης από τον άνθρακα, στη βελτίωση του εξηλεκτρισμού και στην αύξηση της αποθηκευτικής ικανότητας, αλλά η πρόοδος όσον αφορά τις τεχνολογίες καθαρού μηδέν θα είναι καθοριστικής σημασίας για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας.

Στη δεκαετία του 1900, θα χρειάζονταν δεκαετίες για να φτάσουν οι ενεργειακές λύσεις σε σημαντικό επίπεδο διάδοσης στην αγορά. Σήμερα, όπως τονίζει το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, οι νέες λύσεις μπορούν να φτάσουν στην αγορά μέσα σε δύο χρόνια και ο ρυθμός των αλλαγών είναι υψηλός. Για παράδειγμα, ενώ η ευρωπαϊκή υπεράκτια αιολική ενέργεια έδωσε το έναυσμα για τον κλάδο παγκοσμίως, ο ΙΕΑ δείχνει ότι η τρέχουσα και η προγραμματισμένη κατασκευή τεχνολογιών αιολικής ενέργειας, ηλιακής ενέργειας και μπαταριών στην Ευρώπη υστερεί σημαντικά σε σχέση με την Κίνα. Σύμφωνα με τον Δείκτη Ενεργειακής Μετάβασης, η Κίνα κατέχει την πρώτη θέση τόσο στις φυσικές υποδομές όσο και στις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Όσον αφορά τους ηλεκτρολύτες και τις αντλίες θερμότητας, η Ευρώπη εξακολουθεί να κατέχει ηγετική θέση και οι Ευρωπαίοι κατασκευαστές ηλεκτρολυτών έχουν δεσμευτεί να δεκαπλασιάσουν την παραγωγή τους έως το 2025, ώστε να συμβάλουν στην ενίσχυση του εφοδιασμού με καθαρό υδρογόνο. Ωστόσο, τα ζητήματα της αλυσίδας αξίας που συνδέονται με τους νέους κανονισμούς για την ιχνηλασιμότητα δυσχεραίνουν την πρόσβαση σε υλικά και τα ερωτήματα σχετικά με την έκταση της διαθέσιμης δημόσιας χρηματοδότησης στην Ευρώπη θέτουν σε κίνδυνο την πρόοδο.

Ορισμένες εντυπωσιακές ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες αφορούν την παραγωγή πράσινου χάλυβα σε ένα κυκλικό εργοστάσιο στη βόρεια Σουηδία, το οποίο θα μπορούσε να βελτιώσει την ενεργειακή απόδοση και να απεξαρτήσει την βιομηχανία από τον άνθρακα. Αυτό καθίσταται εφικτό χάρη στη σταθερή πρόσβαση σε ηλεκτρική και υδροηλεκτρική ενέργεια και περιλαμβάνει μια εγκατάσταση αποθήκευσης υδρογόνου, την πρώτη του είδους της, η οποία θα αποτελέσει το κλειδί για την απαλλαγή της αλυσίδας αξίας από τον άνθρακα. Η τελευταία έκδοση του Ευρωπαϊκού Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας διαπιστώνει επίσης ότι το χάσμα στην καινοτομία μεταξύ της ΕΕ και των χωρών με τις καλύτερες επιδόσεις, όπως η Νότια Κορέα, ο Καναδάς και οι ΗΠΑ, κλείνει.

Μέσω στρατηγικών συμπράξεων, η ΕΕ στοχεύει να εξασφαλίσει τις απαραίτητες κρίσιμες πρώτες ύλες, να συμβάλει στην ανάπτυξη κρίσιμων υποδομών στις αναπτυσσόμενες χώρες και να συνεργαστεί σε θέματα έρευνας και καινοτομίας. Ωστόσο, η πρόοδος όσον αφορά την εξασφάλιση νέων διαρκών σχέσεων είναι αργή και οι συζητήσεις μερικές φορές περίπλοκες, μεταξύ άλλων με χώρες της Αφρικής που είναι πλούσιες σε πόρους. Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε πρόσθετες προσπάθειες για την παροχή αμοιβαία επωφελών συμφωνιών.

Η χρηματοδότηση για την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα έχει φθάσει σε πρωτοφανή επίπεδα μέσω μηχανισμών όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, αλλά η εξεύρεση τρόπων για να απαλλαγούν από τον κίνδυνο οι ιδιωτικές επενδύσεις που ρέουν στην αναδυόμενη κλιματική τεχνολογία είναι ένας άλλος σημαντικός γρίφος που πρέπει να επιλυθεί. Το Net-Zero Industry Act στοχεύει σε διάφορες τεχνολογίες για ενισχυμένη ανάπτυξη με βάση τη συμβολή τους στην απαλλαγή από τον άνθρακα και την ανταγωνιστικότητα. Οι μοχλοί που έχει στη διάθεσή της η ΕΕ περιλαμβάνουν την επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης, τη χρήση επιδοτήσεων, τη συντονισμένη ιδιωτική χρηματοδότηση και τον καθορισμό στόχων για τις δημόσιες προμήθειες. Το ερώτημα είναι πόσο γρήγορα οι εθνικές κυβερνήσεις μπορούν να αναλάβουν τα ηνία της εφαρμογής. Καθώς η βιομηχανική πολιτική επανέρχεται στην επιφάνεια στις Βρυξέλλες και στα κράτη-μέλη, ας υπενθυμίσουμε επίσης ότι τα βραχυπρόθεσμα διορθωτικά μέτρα, με τη μορφή επιδοτήσεων και άλλων προστατευτικών μέτρων, δεν μπορούν να αντιστρέψουν την αδύναμη παραγωγικότητα.

Η Ευρώπη έχει επιδείξει μια εκπληκτική ικανότητα να αντιμετωπίζει επείγουσες κρίσεις και να βγαίνει ισχυρότερη, σημειώνει το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Ο τρόπος με τον οποίο η Ευρώπη αντιμετωπίζει τώρα αυτή την περίοδο διαρθρωτικών αλλαγών στην παγκόσμια οικονομία – η οποία, όπως μια αργή παλίρροια που έρχεται, δεν είναι μια προφανής κρίση, αλλά δεν θα είναι λιγότερο εκτεταμένη ως προς τις επιπτώσεις της – θα καθορίσει κατά πόσον η Ευρώπη θα μπορέσει να αντέξει στον παγκόσμιο οικονομικό ανταγωνισμό και να διασφαλίσει την κοινωνική ευημερία μακροπρόθεσμα.

ΔΕΙΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• COP28: Στο Ντουμπάι με πλούσια «πράσινη» ατζέντα ο Κυριάκος Μητσοτάκης
• Οι διευθύνοντες σύμβουλοι παγκοσμίως επενδύουν στην Generative AI
• Φορολογικό νομοσχέδιο: Οι αλλαγές για τους ελεύθερους επαγγελματίες – Τι προβλέπεται για ανακαινίσεις