Προσχέδιο προϋπολογισμού: Οι κερδισμένοι και οι μεγάλοι χαμένοι

Μόνο αναίμακτη δεν θα είναι τελικά η μη περικοπή των συντάξεων, όπως προκύπτει από το Προσχέδιο του προϋπολογισμού που κατατέθηκε τη Δευτέρα στη Βουλή, στο οποίο υπάρχουν μια σειρά από μέτρα που «θυσιάζονται» και αφορούν συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών και επιχειρήσεων.

Αν τελικά δεν περικοπούν οι συντάξεις, η πρώτη περικοπή ύψους 300 εκατ. ευρώ θα γίνει το 2019 στις δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, ενώ αυξημένοι κατά 282 εκατ. ευρώ θα είναι και οι άμεσοι φόροι. Η κυβέρνηση με τον τρόπο αυτό στοχεύει να καλύψει μέρος της «τρύπας» των 2 δισ. ευρώ που θα προκύψει από τη μη περικοπή των συντάξεων στον προϋπολογισμό του 2019.

Το «βασικό» σενάριο του Προσχεδίου προβλέπει ότι οι συνταξιούχοι που δικαιούνται την προσωπική διαφορά, το 2019 θα χάσουν 2,065 δισ. ευρώ. Αντιθέτως στο εναλλακτικό σενάριο με τις «προτιθέμενες δημοσιονομικές παρεμβάσεις» προβλέπεται ότι οι συνταξιούχοι γλιτώνουν τις περικοπές 2,065 δισ. ευρώ, αλλά και το δημόσιο θα κερδίσει 286 εκατομμύρια ευρώ από φόρους που θα τους έχανε, αν κόβονταν οι συντάξεις. Άρα το «καθαρό» όφελος για τους συνταξιούχους αυτούς περιορίζεται σε 1,779 δισ. ευρώ.

Aναλόγως με την πορεία του μέτρου αυτού που αφορά στις συντάξεις, το πρωτογενές πλεόνασμα εκτιμάται στα 3,56% του ΑΕΠ για το 2019 (εφόσον η περικοπή δεν υλοποιηθεί), ενώ εάν τελικά περικοπούν προβλέπεται πρωτογενές πλεόνασμα 4,14% του ΑΕΠ.

Σύμφωνα με το ΥΠΟΙΚ, το 2018 ο πραγματικός ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 2,1%. Σε αυτό συνέβαλαν, α) η περαιτέρω βελτίωση της εμπιστοσύνης και η σταθερή δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης που καταγράφηκαν στο πρώτο εξάμηνο του 2018, β) η υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων, σε όλο το εύρος των κατηγοριών επενδύσεων πλην του μεταφορικού εξοπλισμού και γ) η άνοδος των εξαγωγών που ανέρχεται σε 1,3% του ΑΕΠ, η οποία αντιστάθμισε την πτώση των συνολικών επενδύσεων στο πρώτο εξάμηνο του 2018.

Σενάρια για τις συντάξεις

Το προσχέδιο περιλαμβάνει ένα διπλό σενάριο για τις συντάξεις. Σύμφωνα με το πρώτο σενάριο που προβλέπει την περικοπή των συντάξεων το πρωτογενές πλεόνασμα για το 2019 υπολογίζεται στο 4,14% του ΑΕΠ.

Στο δεύτερο σενάριο, που περιλαμβάνεται στο κεφάλαιο «προτιθέμενες δημοσιονομικές παρεμβάσεις» και περιλαμβάνει ουσιαστικά τις εξαγγελίες Τσίπρα στη Θεσσαλονίκη, προβλέπεται να μην περικοπούν οι συντάξεις, πράγμα που θα επιβαρύνει τον προϋπολογισμό κατά 2,65 δισ. ευρώ και στην περίπτωση αυτή, το πρωτογενές πλεόνασμα προϋπολογίζεται στο 3,56% του ΑΕΠ.

Τι θα ισχύσει εάν δεν μειωθούν τελικά οι συντάξεις

Σύμφωνα με το προσχέδιο, η πρόθεση της κυβέρνησης περιλαμβάνει τη μη εφαρμογή των παρεμβάσεων και των εξισορροπητικών παρεμβάσεων που είχαν συμπεριληφθεί στο ΜΠΔΣ 2019-2022 για το 2019, καθώς και νέες παρεμβάσεις στους τομείς των ασφαλιστικών εισφορών, των φορολογικών εσόδων και των δαπανών κοινωνικής προστασίας.

Ωστόσο, όπως ξεκαθαρίζεται, η ακριβής ποσοτικοποίηση των δημοσιονομικών παρεμβάσεων που προτίθεται να υλοποιήσει το επόμενο διάστημα η κυβέρνηση θα οριστικοποιηθεί στο πλαίσιο της επεξεργασίας των προϋπολογισμών των κρατών μελών κατά τη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

Συγκεκριμένα, στις νέες παρεμβάσεις περιλαμβάνονται τα εξής:

– Βοήθεια στο σπίτι: Μετατρέπεται το τρέχον εργασιακό καθεστώς 3.000 εργαζομένων ορισμένου χρόνου σε αορίστου.

– Ειδική αγωγή: Πρόσληψη 4.500 εκπαιδευτικών και εξειδικευμένου προσωπικού σε θέσεις
προσωπικού που τώρα καλύπτεται από ορισμένου χρόνου συμβάσεις. Η δαπάνη σήμερα
καλύπτεται από πόρους του ΠΔΕ. Οι νέες προσλήψεις θα χρηματοδοτηθούν από τον
τακτικό προϋπολογισμό χωρίς να μεταβληθεί το τρέχον όριο δαπανών του ΠΔΕ. Παράλληλα
θα μειωθεί ισόποσα το όριο για το προσωπικό ορισμένου χρόνου προκειμένου να
μην μεταβληθεί ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων συνολικά.

– Επιδότηση ενοικίου: Επαναπροσδιορισμός της αντίστοιχης δράσης που είχε συμπεριληφθεί στις εξισορροπητικές παρεμβάσεις του ΜΠΔΣ 2019-2022 με πιο στοχευμένα κριτήρια.

– Μείωση ασφαλιστικών εισφορών: Το μέτρο αφορά στη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών και ειδικότερα στη μείωση του συντελεστή κύριας ασφάλισης κατά 1/3 και στην εφαρμογή της ελάχιστης εισοδηματικής βάσης για την επικουρική ασφάλιση και την εφάπαξ παροχή. Οι ανωτέρω ομάδες υπέστησαν σημαντική επιβάρυνση από τη μετάπτωση από την τεκμαρτή στην πραγματική εισοδηματική βάση με τη μεταρρύθμιση του 2016, ενώ η αύξηση των εισφορών
οδήγησε σε μείωση τόσο του αριθμού των αυτοαπασχολούμενων και ελεύθερων επαγγελματιών όσο και στα δηλωθέντα εισοδήματά τους. Ως εκ τούτου, το μέτρο στοχεύει τόσο στην αναστροφή αυτής της τάσης, όσο και στην ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης.

– Επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών νέων: Η συγκεκριμένη δράση αποσκοπεί στη βελτίωση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας των νέων και αναμένεται να οδηγήσει στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, συμβάλλοντας στη μείωση της ανεργίας των νέων, που είναι η υψηλότερη στην ΕΕ, αλλά και μειώνοντας το ποσοστό των νέων που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας. Το μέτρο αφορά νέους ηλικίας έως 24 ετών και συνίσταται στην επιδότηση του 100% των εισφορών των εργαζομένων και του 50% των εργοδοτικών εισφορών.

– Μείωση ΕΝΦΙΑ: Το μέτρο συνίσταται στη μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 10% μεσοσταθμικά.

– Μείωση φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων: Το μέτρο συνίσταται στη σταδιακή
μείωση του συντελεστή φορολόγησης από 29% σε 25% σε ορίζοντα τετραετίας και θα έχει
δημοσιονομική επίπτωση από το 2020 και εξής.

– Μείωση φορολογίας διανεμόμενων κερδών: Το μέτρο αναφέρεται στη μείωση του φορολογικού συντελεστή επί των διανεμόμενων κερδών κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες και θα
έχει δημοσιονομική επίπτωση από το 2020 και εξής.

Οι προβλέψεις για ανάπτυξη το 2019

Για το 2019 το ΥΠΟΙΚ προβλέπει πως η κύρια πηγή ανάπτυξης θα προκύψει από την περαιτέρω ανάκαμψη της ιδιωτικής κατανάλωσης και την εύρωστη επενδυτική δραστηριότητα έναντι του 2018. Μάλιστα, η συνεισφορά των επενδύσεων στην αύξηση του ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα ανέλθει το 2019 σε 1,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, ήτοι σε επίπεδο υψηλότερο έναντι όλου του υπόλοιπου μεσοπρόθεσμου διαστήματος.

Ο ρυθμός αύξησης της πραγματικής δημόσιας κατανάλωσης εκτιμάται ότι θα ενισχυθεί ελαφρώς το 2019, στο +0,6% από +0,2% το 2018, μετά από απώλειες της τάξης του 0,6% του πραγματικού ΑΕΠ κατά τη διετία 2016-2017.

Η πραγματική ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να συμβάλλει στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 0,8 ποσοστιαίες μονάδες εκ του συνόλου των 2,5 ποσοστιαίων μονάδων της ανάπτυξης (από 0,7 ποσοστιαίες μονάδες το 2018). Ο ετήσιος ρυθμός αύξησής της εκτιμάται στο 1,1%, εν μέσω εκτίμησης για αύξηση της ονομαστικής (πραγματικής) μισθολογικής δαπάνης στο σύνολο της οικονομίας κατά 3,3% (2,0%), καθώς και για αύξηση του μέσου μισθού (+1,4% το 2019 έναντι +1,2% το 2018). Η μικρότερη εκτιμώμενη αύξηση του μέσου μισθού έναντι της συνολικής μισθολογικής δαπάνης υποδηλώνει τη συνέχιση της ανοδικής τάσης στην απασχόληση, με ετήσιο ρυθμό που εκτιμάται στο 1,8% το 2019 (τόσο στους μισθωτούς όσο και στους αυτοαπασχολούμενους). Ως αποτέλεσμα, η ανεργία αναμένεται να μειωθεί στο 18,2% του εργατικού δυναμικού βάσει Έρευνας Εργατικού Δυναμικού.

Η συμβολή του εξωτερικού τομέα στην αύξηση του ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα περιοριστεί σε οριακά θετικό επίπεδο (στο 0,1% του ΑΕΠ), καθώς η ενίσχυση των επενδύσεων αναμένεται να οδηγήσει σε συγκριτικά μεγαλύτερη ανάκαμψη των εισαγωγών αγαθών έναντι των εξαγωγών αγαθών, αντισταθμίζοντας μερικώς τη θετική συνεισφορά του ισοζυγίου υπηρεσιών κατά 0,6% του ΑΕΠ.

Ο πληθωρισμός αναμένεται να αυξηθεί το 2019, στο 1,2% έναντι 0,6% το 2018, ως συνισταμένη των διαφορετικών επιδράσεων από τη μειούμενη πλεονάζουσα δυναμικότητα, τον αυξανόμενο προστατευτισμό στο διεθνές εμπόριο, την πορεία της διεθνούς τιμής του πετρελαίου και τη διατήρηση των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ στα σημερινά χαμηλά επίπεδα τουλάχιστον μέχρι το καλοκαίρι του 2019 (παρά την απόφαση για λήξη της ποσοτικής χαλάρωσης τον προσεχή Δεκέμβριο).

Βασική προτεραιότητα της δημοσιονομικής στρατηγικής παραμένει και για το έτος 2019 η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων που περιλαμβάνονται στους όρους της Ενισχυμένης Εποπτείας και των βιώσιμων ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης με την εδραίωση του κλίματος εμπιστοσύνης για μακροπρόθεσμες επενδύσεις, καθώς και η έμφαση σε πολιτικές ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής. Στο πλαίσιο της Ενισχυμένης Εποπτείας, ο στόχος πρωτογενούς πλεονάσματος της Γενικής Κυβέρνησης για το 2019 ανέρχεται σε 3,5% του ΑΕΠ.

Η επίτευξη των ανωτέρω προτεραιοτήτων επιχειρείται με τη συνέχιση της υλοποίησης δράσεων, αλλά και την έναρξη νέων όπως:

– η εφαρμογή του νέου σχεδίου λογαριασμών για την Κεντρική Διοίκηση για τον προϋπολογισμό του 2019 και ο σχεδιασμός για την επέκτασή του στο σύνολο της Γενικής Κυβέρνησης,

– η συγκέντρωση των πλεοναζόντων διαθεσίμων των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης στον Ενιαίο Λογαριασμό Θησαυροφυλακίου με σκοπό την άσκηση αποτελεσματικότερων πολιτικών διαχείρισης ρευστότητας,

– η εφαρμογή κανόνα προσλήψεων-αποχωρήσεων 1:1 στο σύνολο της Γενικής Κυβέρνησης, η οποία θα επιταχύνει την κάλυψη των κενών που παρατηρούνται σε διάφορους κρίσιμους τομείς για τη λειτουργία του κράτους, όπως π.χ. η παιδεία και η υγεία,

– η προστασία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων με την εφαρμογή δράσεων όπως η χορήγηση στεγαστικού επιδόματος,

– η πλήρης εφαρμογή του μεταφορικού ισοδυνάμου για την ενίσχυση της ανάπτυξης στη
νησιωτική Ελλάδα,

– η περαιτέρω ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης, μέσω της εντατικοποίησης των φορολογικών ελέγχων και της παροχής κινήτρων στους φορολογούμενους για ηλεκτρονικές πληρωμές (συμμετοχή σε κληρώσεις με χρηματικά έπαθλα, διαμόρφωση αφορολογήτου με βάση το ύψος των ετήσιων ηλεκτρονικών πληρωμών) και

– η συνέχιση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων.

Για το έτος 2019, το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης σε όρους Ενισχυμένης Εποπτείας μετά τις προτιθέμενες παρεμβάσεις προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 6.775 εκατ. ευρώ ή 3,56% του ΑΕΠ, αυξημένο έναντι του στόχου της Ενισχυμένης Εποπτείας κατά 122 εκατ. ευρώ και μειωμένο κατά 742 εκατ. ευρώ σε σχέση με το ΜΠΔΣ 2019-2022.

Αντίστοιχα, σε δημοσιονομική βάση το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 7.319 εκατ. ευρώ ή 3,8% του ΑΕΠ, μειωμένο κατά 477 εκατ. ευρώ σε σχέση με το ΜΠΔΣ.

Τα έσοδα

Τα καθαρά έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού, σε δημοσιονομική βάση, μετά τις προτιθέμενες παρεμβάσεις, προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 53.832 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 19 εκατ. ευρώ σε σχέση με το σενάριο βάσης, γεγονός που οφείλεται:

– στη μείωση κατά 10% μεσοσταθμικά, ή 262,5 εκατ. ευρώ του ΕΝΦΙΑ και

– στην αύξηση κατά 282 εκατ. ευρώ του Φόρου Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων, ως αποτέλεσμα των συνταξιοδοτικών παρεμβάσεων του πίνακα 2.6 (δευτερογενής επίδραση).

Οι δαπάνες

Οι συνολικές δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού σε δημοσιονομική βάση για το έτος
2019, μετά τις προτιθέμενες παρεμβάσεις, προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 56.169 μειωμένες κατά 1.455 εκατ. ευρώ σε σχέση με το σενάριο βάσης, κυρίως λόγω της άρσης των εξισορροπητικών παρεμβάσεων του 2019, όπως αυτές είχαν παρουσιαστεί στο ΜΠΔΣ 2019-2022.