Ψηφιακές πληρωμές vs μετρητά, μια τάση που δεν ευνοεί τη φοροδιαφυγή
Οι ψηφιακές πληρωμές κερδίζουν σταθερά μερίδιο έναντι των πληρωμών με μετρητά και με τους ρυθμούς που υιοθετούνται από τους Έλληνες καταναλωτές αναμένεται σε 2-3 χρόνια να αποσπούν το μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας των συναλλαγών.
Τα capital controls και μετέπειτα η πανδημία άλλαξαν άρδην την κουλτούρα συναλλαγών στη χώρα ενώ η ψηφιακή μετάβαση έρχεται να επιταχύνει την “απόσυρση” των μετρητών. Οι ψηφιακές πληρωμές αναγνωρίζονται ως πιο εύκολες και βολικές από τους καταναλωτές, τα ιδρύματα πληρωμών αναπτύσσονται ραγδαία ενώ οι νέες τάσεις ευνοούν τα σχέδια της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής.
Οι πληρωμές με κάρτα έχουν καταστεί ιδιαίτερα διαδεδομένες και περισσότερο συστηματικές στην καθημερινότητα των Ελλήνων καταναλωτών και σύμφωνα με την έρευνα που διεξήχθη από το INEMY – EΣΕΕ, για λογαριασμό της Visa, 7 στους 10 χρησιμοποιούν κάρτες και ψηφιακά πορτοφόλια στις καθημερινές τους συναλλαγές. Σε ποσοστό 65% χρησιμοποιούν τις κάρτες σε “υψηλό” και “πολύ υψηλό” βαθμό κατά τις καθημερινές τους συναλλαγές. Η έρευνα έδειξε ότι οι ψηφιακές πληρωμές εμφανίζονται βαθιά ενσωματωμένες στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων καταναλωτών καθώς σχεδόν ένας στους δύο (46%) επιλέγει να έχει μαζί του τόσο μετρητά όσο και κάρτες κάθε φορά που φεύγει από το σπίτι. Ένα αξιοσημείωτο ποσοστό στηρίζεται αποκλειστικά στις κάρτες (24%), ξεπερνώντας εκείνους που επιλέγουν αποκλειστικά μετρητά (18%). Ταυτόχρονα, το 12% επιλέγει να έχει μαζί του ψηφιακό πορτοφόλι ως το κύριο μέσο πληρωμής.
Ενδεικτικό των νέων τάσεων είναι ότι πέρυσι η ΔΙΑΣ διακανόνισε 406 εκατομμύρια συναλλαγές συνολικής αξίας 450 δισ. ευρώ. Οι μεταφορές χρημάτων μεταξύ φίλων αυξήθηκαν κατά 251%, μεταξύ επαγγελματιών κατά 293% και οι πληρωμές σε ηλεκτρονικό κατάστημα αυξήθηκαν κατά 69%.
Επίσης, η συνολική αξία των πράξεων πληρωμών που διενεργούνται από ιδρύματα πληρωμών εκτιμάται ότι ξεπερνούν τα 50 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση. Στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για την περίοδο 1.7.2023 έως 31.6.2023 αναφέρουν ότι οι πράξεις πληρωμών που διενεργήθηκαν από ιδρύματα πληρωμών ανήλθαν σε 49,2 δισ. ευρώ, με αύξηση 62%. Την ίδια περίοδο μέσω ιδρυμάτων ηλεκτρονικού χρήματος διενεργήθηκαν πληρωμές 11,9 δισ. ευρώ.
Σημειώνεται ότι η διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών αποτελεί βασική συνισταμένη στο σχέδιο καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, η οποία με τη σειρά της θα δημιουργήσει δημοσιονομικό χώρο. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών οι ηλεκτρονικές συναλλαγές συμβάλλουν καθοριστικά στη βελτίωση της απόδοσης εσόδων από ΦΠΑ. Όπως έχει αναφέρει και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, σε αντίθεση με τις συναλλαγές με μετρητά, είναι ανιχνεύσιμες, γεγονός που διευκολύνει το έργο των ελεγκτικών μηχανισμών και περιορίζει τα περιθώρια φοροδιαφυγής. Η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών έχει οδηγήσει διαχρονικά σε θεαματική αύξηση της ελαστικότητας των εσόδων ΦΠΑ ως προς τη φορολογική βάση. Πριν από την επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων το 2015 και τη συνακόλουθη διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, μια αύξηση της φορολογικής βάσης κατά μία ποσοστιαία μονάδα εκτιμάται ότι οδηγούσε σε αύξηση των εσόδων ΦΠΑ κατά περίπου 0,8 ποσ. μον. (δηλαδή η ελαστικότητα των εσόδων ΦΠΑ ήταν 0,8). Στο τέλος του 2022 η ελαστικότητα των εσόδων ΦΠΑ εκτιμάται ότι είχε υπερβεί το 1,7.
Για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, συνδυαστικά με την διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, προωθείται περαιτέρω επέκταση της χρήσης των φορητών μηχανών POS σε περισσότερες οικονομικές δραστηριότητες, παροχή κινήτρων για πληρωμές μέσω χρεωστικών καρτών, αλλά και μέσω τραπεζών, ενώ η Τράπεζα της Ελλάδος έχει προτείνει μεταξύ άλλων και την παροχή κινήτρων με τη μορφή φοροαπαλλαγών για την αποκάλυψη συναλλαγών σε κλάδους υψηλής φοροδιαφυγής και τη συνέχιση της αναβάθμισης των ηλεκτρονικών εργαλείων της ΑΑΔΕ, που διευρύνει τις δυνατότητες διαχείρισης και αξιοποίησης των πληροφοριών οι οποίες συλλέγονται μέσω των ηλεκτρονικών συναλλαγών και διευκολύνει τη διεξαγωγή αυξημένων και πιο αποτελεσματικών ελέγχων.
