Roubini: Κάτι έχει «σπάσει» στην Κίνα. Πώς έπεσε στην παγίδα του μεσαίου εισοδήματος

Επί δεκαετίες η Κίνα αποτελούσε λαμπρό οικονομικό παράδειγμα για το πώς μπορεί να κεφαλαιοποιηθεί η παγκοσμιοποίηση και πώς επιταχύνεται η οικονομική ανάπτυξη. Αυτές τις μέρες, ωστόσο, κινδυνεύει να γίνει αντιπαράδειγμα λόγω κακής διαχείρισης, όπως επισημαίνει με άρθρο του στο Project Syndicate ο γνωστός οικονομολόγος Nouriel Roubini.

Σύμφωνα με τον dr Doom, στο φετινό Φόρουμ Ανάπτυξης της Κίνας (η ετήσια συνάντηση ανώτατων κινεζικών στελεχών χάραξης πολιτικής και κορυφαίων CEOs, νυν και πρώην πολιτικών και ακαδημαϊκών σαν εμένα), η συζήτηση επικεντρώθηκε στον κίνδυνο να πέσει η Κίνα στην τρομακτική «παγίδα μεσαίου εισοδήματος». 

Λιγοστές αναδυόμενες οικονομίες έχουν ενταχθεί με επιτυχία στις τάξεις των χωρών υψηλού εισοδήματος και παραμένει ερώτημα αν θα αποτελέσει η Κίνα εξαίρεση σε αυτό το μοτίβο; Μετά από 30 και πλέον χρόνια κατά τα οποία η Κίνα πέτυχε ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης κοντά στο 10%, η οικονομία της επιβραδύνθηκε απότομα αυτήν τη δεκαετία. Ακόμη και πέρυσι, με ισχυρή ανάκαμψη μετά την παρέλευση της εποχής της «μηδενικής COVID», η επίσημα ανάπτυξη ήταν μόλις 5,2%.

Ακόμη χειρότερα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι η ετήσια ανάπτυξη της Κίνας θα πέσει στο 3,4% έως το 2028 και, δεδομένων των τρεχουσών πολιτικών της, πολλοί αναλυτές αναμένουν ότι ο δυνητικός ρυθμός ανάπτυξής της θα είναι μόνο 3% μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας. Εάν συμβεί αυτό, η Κίνα θα βρεθεί πράγματι στην παγίδα του μεσαίου εισοδήματος, υποστηρίζει ο Roubini, σημειώνοντας: «Τα προβλήματα της Κίνας είναι δομικά και όχι κυκλικά: η επιβράδυνση οφείλεται στην ταχεία γήρανση του πληθυσμού, στη φούσκα των ακινήτων που έσκασε, στη διόγκωση του ιδιωτικού και δημόσιου χρέους (κοντά στο 300% του ΑΕΠ) και στη μετατόπιση, από τις προσανατολισμένες στην αγορά μεταρρυθμίσεις, στον κρατικό καπιταλισμό. Οι επενδύσεις που τροφοδοτούνται από πιστώσεις έχουν αυξηθεί υπερβολικά καθώς οι κρατικές τράπεζες δανείζουν σε κρατικές επιχειρήσεις (ΚΟΕ) και τοπικές κυβερνήσεις. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση πλήττει τον τεχνολογικό τομέα και άλλες ιδιωτικές επιχειρήσεις, διαβρώνοντας την επιχειρηματική εμπιστοσύνη και τις ιδιωτικές επενδύσεις».

Σε αυτήν τη νέα περίοδο αποπαγκοσμιοποίησης και προστατευτισμού, η Κίνα φαίνεται να έχει αγγίξει τα όρια της ανάπτυξης. Οι κυρώσεις της Δύσης, που έχουν γεωπολιτικά κίνητρα, περιορίζουν την ανάπτυξη των τομέων υψηλής τεχνολογίας και μειώνουν τις εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ).

Και ο συνδυασμός του υψηλού ποσοστού εγχώριας αποταμίευσης των νοικοκυριών και των χαμηλών ποσοστών κατανάλωσης (λόγω της χαμηλής κοινωνικής ασφάλισης και του χαμηλού μεριδίου του εισοδήματος των νοικοκυριών) παρεμποδίζει την ανάπτυξη.

Κάτι έχει σπάσει

Σύμφωνα με τον Roubini, το παλιό κινεζικό μοντέλο ανάπτυξης έχει σπάσει. Αρχικά, η Κίνα, χάρη στους χαμηλούς (και επομένως διεθνώς ανταγωνιστικούς) μισθούς, μπορούσε να βασίζεται στην ελαφριά παραγωγή και τις εξαγωγές.

Ακολούθησαν τεράστιες επενδύσεις σε υποδομές και ακίνητα. Πλέον, οι κινεζικές αρχές υποστηρίζουν την ανάπτυξη υψηλής ποιότητας με βάση τις τεχνολογικά προηγμένες κατασκευές και εξαγωγές (ηλεκτρικά οχήματα, ηλιακούς συλλέκτες και άλλα προϊόντα πράσινης και υψηλής τεχνολογίας) που οδηγούνται από οικονομικά κίνητρα σε ήδη διογκωμένες κρατικές επιχειρήσεις.

Ωστόσο, χωρίς αντίστοιχη αύξηση της εγχώριας ζήτησης –ιδιαίτερα της ιδιωτικής κατανάλωσης – οι υπερεπενδύσεις σε αυτούς τους τομείς θα οδηγήσουν σε πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα και ντάμπινγκ στις παγκόσμιες αγορές.

Η πλεονάζουσα προσφορά της Κίνας (σε σχέση με την εγχώρια ζήτηση) προκαλεί ήδη αποπληθωριστικές πιέσεις, αυξάνοντας τον κίνδυνο κοσμικής στασιμότητας, επισημαίνει ο οικονομολόγος.

Όταν η Κίνα ήταν μικρότερη και φτωχότερη, μια απότομη αύξηση των εξαγωγών της ήταν διαχειρίσιμη στις παγκόσμιες αγορές. Αλλά τώρα που είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, τυχόν ντάμπινγκ της πλεονάζουσας παραγωγικής της ικανότητας θα αντιμετωπιστεί με ακόμη πιο δρακόντειους δασμούς και προστατευτισμό.

Ως εκ τούτου, η «χώρα του δράκου» χρειάζεται νέο μοντέλο ανάπτυξης που θα επικεντρώνεται στις εγχώριες υπηρεσίες –και όχι στα αγαθά– και στην ιδιωτική κατανάλωση. Οι υπηρεσίες ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι πολύ χαμηλά σε σχέση με τα παγκόσμια πρότυπα, και παρόλο που οι Κινέζοι πολιτικοί συνεχίζουν να μιλούν για τόνωση της εγχώριας ζήτησης, φαίνεται πως είναι απρόθυμοι να υιοθετήσουν τις δημοσιονομικές και άλλες πολιτικές που απαιτούνται για την τόνωση της ιδιωτικής κατανάλωσης και τη μείωση της προληπτικής αποταμίευσης των νοικοκυριών.

Η κατάσταση απαιτεί μεγαλύτερα συνταξιοδοτικά επιδόματα, περισσότερες παροχές υγειονομικής περίθαλψης, ασφάλιση, μόνιμη κατοικία για αγροτικούς μετανάστες που επί του παρόντος δεν έχουν πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες, υψηλότερους πραγματικούς μισθούς (προσαρμοσμένους στον πληθωρισμό) και μέτρα για την αναδιανομή των κερδών των κρατικών επιχειρήσεων στα νοικοκυριά.

Αλλά, «ενώ η Κίνα χρειάζεται να ενισχύσει την εμπιστοσύνη του ιδιωτικού τομέα και να αναζωογονήσει την ανάπτυξη με ένα πιο βιώσιμο οικονομικό μοντέλο, δεν είναι σαφές ότι οι Κινέζοι ηγέτες εκτιμούν σωστά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν» επισημαίνει ο διακεκριμένος οικονομολόγος.

Στο μεταξύ, ο Πρόεδρος Xi Jinping προωθεί την επιστροφή στον κρατικό καπιταλισμό, ενώ ο πρωθυπουργός Li Qiang, γνωστός μεταρρυθμιστής προσανατολισμένος στην αγορά, φαίνεται να έχει παραγκωνιστεί.

Ο Li δεν πραγματοποίησε τη συνηθισμένη συνέντευξη Τύπου μετά το πρόσφατο Εθνικό Λαϊκό Κογκρέσο, ούτε συναντήθηκε με την ξένη αντιπροσωπεία στο τελευταίο Φόρουμ Ανάπτυξης της Κίνας.

Αντίθετα, ο ίδιος ο Xi φιλοξένησε μια μικρότερη αντιπροσωπεία ξένων επιχειρηματιών. Δεδομένου ότι ο Li είναι ακόμη εκεί, ίσως πιέζει αθόρυβα για «άνοιγμα και μεταρρυθμίσεις», διατηρώντας χαμηλό προφίλ για να δείξει σεβασμό στον Xi. Αλλά πολλοί παρατηρητές είναι απαισιόδοξοι, αφού παραγκωνίστηκαν μεταρρυθμιστές όπως ο διοικητής της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας, Yi Gang, σύμβουλοι όπως ο Liu He και ο Wang Qishan.

Ο Xi έχει δημιουργήσει νέες κομματικές επιτροπές για οικονομικές και χρηματοοικονομικές υποθέσεις που αντικαθιστούν τους κυβερνητικούς φορείς.

Έχει περικυκλωθεί από συμβούλους όπως ο He Lifeng, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης για την οικονομία, και ο Zheng Shanjie, ο νέος επικεφαλής της Εθνικής Επιτροπής Ανάπτυξης και Μεταρρύθμισης, οι οποίοι είναι θιασώτες του αναχρονιστικού δόγματος του κρατικού καπιταλισμού.

Σε αυτό το πλαίσιο, το επόμενο έτος θα είναι κρίσιμο, καθώς θα δείξει εάν η Κίνα μπορεί να παρακάμψει την παγίδα του μεσαίου εισοδήματος και να επιστρέψει στο μονοπάτι της εύρωστης ανάπτυξης, λέει ο Nouriel Roubini.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• Δέκα χρόνια Most Admired Companies in Greece: Ξεκινάει η πρώτη φάση της έρευνας για το 2024!
• Fortune Greece CEO Initiative Masterclass: Επιστρέφει δυναμικά στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών
• Νίκος Σύμπουρας (CEO, Tempo OMD Hellas): Η μεγάλη μετάβαση στον χώρο της επικοινωνίας