Πάουελ: Σε συμπληγάδες ο πρόεδρος της Fed – Αντιμέτωπος με οικονομικό χάος και πολιτική εχθρότητα
Μέχρι πρόσφατα, φαινόταν πως η μεγαλύτερη πρόκληση για τον Jerome Powell ως πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ θα ήταν να πετύχει μια ήπια προσγείωση της οικονομίας. Τώρα, με περίπου έναν χρόνο να απομένει μέχρι τη λήξη της θητείας του, βρίσκεται αντιμέτωπος με μια σοβαρή νέα δοκιμασία: να διαχειριστεί την οικονομική πολιτική εν μέσω ενός εμπορικού πολέμου που απειλεί να αυξήσει τις τιμές ενώ παράλληλα επιβραδύνει την οικονομική δραστηριότητα.
Κατά τη διάρκεια της επταετούς θητείας του, ο Powell αντιμετώπισε πρωτόγνωρες προκλήσεις: τον πρώτο εμπορικό πόλεμο του Donald Trump, μια παγκόσμια πανδημία, πληθωρισμό σε ιστορικά υψηλά επίπεδα και την κατάρρευση μεγάλων τραπεζών. Τώρα, η τελευταία φάση της θητείας του διαδραματίζεται υπό την πίεση της διατήρησης της ανεξαρτησίας της Fed στη χάραξη νομισματικής πολιτικής.
Στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής διακρίνονται σε «γεράκια», που δίνουν προτεραιότητα στην καταπολέμηση του πληθωρισμού, και «περιστέρια», που επικεντρώνονται στη στήριξη της αγοράς εργασίας. Στην παρούσα φάση, ο Powell μοιάζει περισσότερο με… πάπια – ήρεμος στην επιφάνεια ενώ αγωνίζεται να διατηρήσει τον έλεγχο κάτω από τα ασταθή οικονομικά νερά.
Τα τελευταία δύο χρόνια, ο πληθωρισμός μειώθηκε καθώς οι διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα υποχώρησαν και η συμμετοχή στην αγορά εργασίας αυξήθηκε. Ωστόσο, οι συνθήκες αλλάζουν. Η μείωση της μετανάστευσης και οι περικοπές σε ομοσπονδιακές δαπάνες απειλούν να διαταράξουν την ισορροπία προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας. Παράλληλα, η απότομη αύξηση των δασμών ενδέχεται να δημιουργήσει ένα επικίνδυνο μείγμα ασθενικής ή στάσιμης ανάπτυξης με υψηλότερες τιμές.
Οι 18 αξιωματούχοι της Fed που συμμετέχουν στη διαμόρφωση της νομισματικής πολιτικής έχουν επανεξετάσει τις εκτιμήσεις τους. Ορισμένοι υποστηρικτές της ήπιας πολιτικής στρέφονται προς πιο επιθετικές θέσεις και αντιστρόφως, ενώ τουλάχιστον ένας φαίνεται να βλέπει τον εαυτό του ως πιθανό διάδοχο του Powell.
Πέρυσι, η Fed μείωσε τα επιτόκια κατά μία ποσοστιαία μονάδα, αφού προηγουμένως τα είχε αυξήσει σε υψηλό δύο δεκαετιών για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού. Ο δείκτης τιμών καταναλωτή υποχώρησε από 7,2% το 2022 στο 2,5% τον Ιανουάριο. Παρά τα σημάδια αποκλιμάκωσης, οι αξιωματούχοι αναμένεται να διατηρήσουν αμετάβλητα τα επιτόκια στην επικείμενη συνεδρίαση της εβδομάδας.
Πριν από την πρόσφατη επιβράδυνση της οικονομίας λόγω των εμπορικών εντάσεων, πολλοί αναλυτές θεωρούσαν ότι ο Powell είχε επιτύχει μια ήπια προσγείωση, έστω και προσωρινά. Ωστόσο, ο ίδιος παρέμενε επιφυλακτικός. Σε ακρόαση στο Κογκρέσο τον περασμένο μήνα, δήλωσε απλώς ότι η οικονομία απέφυγε την ύφεση, ενώ ο γερουσιαστής John Kennedy τον παρότρυνε να δεχτεί τα εύσημα.
Η νέα εμπορική πολιτική του Trump περιπλέκει την κατάσταση. Όταν οι τιμές αυξάνονται, αλλά η ανάπτυξη επιβραδύνεται, οι κεντρικοί τραπεζίτες πρέπει να επιλέξουν μεταξύ της τόνωσης της ζήτησης μέσω μείωσης των επιτοκίων ή της συγκράτησης του πληθωρισμού διατηρώντας τα επιτόκια σε υψηλά επίπεδα. «Αν η Fed μειώσει τα επιτόκια τώρα, θα είναι μόνο επειδή η οικονομία αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες» σχολίασε ο οικονομολόγος Dario Perkins.
Η Fed εξακολουθεί να προβληματίζεται για την αποτυχία της να εκτιμήσει σωστά τον πληθωρισμό το 2021, όταν θεώρησε ότι η αύξηση των τιμών ήταν προσωρινή. Σήμερα, με την αύξηση των δασμών, αναλυτές όπως ο πρώην υπουργός Οικονομικών του Trump, Scott Bessent, προειδοποιούν ότι η Fed δεν πρέπει να κάνει το ίδιο λάθος, υποβαθμίζοντας τον αντίκτυπο των εμπορικών φραγμών.
Το ασταθές τοπίο δεν δοκιμάζει μόνο τις οικονομικές ικανότητες του Powell, αλλά και την ικανότητά του να διατηρήσει την ενότητα ενός διοικητικού συμβουλίου με διαφορετικές προσεγγίσεις και προσωπικές φιλοδοξίες.
Αναταράξεις στη Fed
Η εκλογή του Trump έχει ήδη προκαλέσει αλλαγές στην κεντρική τράπεζα. Ο Michael Barr, αντιπρόεδρος εποπτείας της Fed, ανακοίνωσε την παραίτησή του νωρίτερα φέτος, εκτιμώντας ότι η νέα διοίκηση θα επιχειρούσε να τον απομακρύνει. Ο Trump δήλωσε ότι θα προτείνει για τη θέση τη Michelle Bowman, μια επιλογή που υποστηρίζει σκληρότερη νομισματική πολιτική.
Ο κυβερνήτης της Fed, Christopher Waller, που επίσης διορίστηκε από τον Trump, φαίνεται να επιδιώκει την προεδρία της τράπεζας. Τους τελευταίους μήνες, έχει εκφράσει πιο ήπιες θέσεις υπέρ των μειώσεων επιτοκίων, κάτι που διαφοροποιείται από τις αρχικές του τοποθετήσεις. Το ερώτημα είναι αν αυτή η μεταστροφή οφείλεται στα οικονομικά δεδομένα ή σε πολιτικές σκοπιμότητες.
Παράλληλα, άλλοι αξιωματούχοι που είχαν πιέσει για χαλάρωση της πολιτικής πέρυσι, όπως η Adriana Coogler και ο πρόεδρος της Fed του Σικάγο, Auston Goolsby, εμφανίζονται τώρα πιο επιφυλακτικοί απέναντι στον πληθωρισμό και στη μείωση των επιτοκίων.
Το ζήτημα της ανεξαρτησίας
Μετά τις εκλογές, ο Powell προέτρεψε τους συναδέλφους του να περιορίσουν τις δημόσιες τοποθετήσεις τους για να αποφύγουν πολιτικές εντάσεις. Ωστόσο, η νέα κυβέρνηση φαίνεται να εξετάζει τρόπους να επηρεάσει τη Fed, είτε μέσω ρυθμιστικών αλλαγών είτε μέσω δικαστικών προσφυγών που αμφισβητούν το καθεστώς ανεξαρτησίας της τράπεζας. Το Ανώτατο Δικαστήριο ενδέχεται να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος της Fed, με πιθανές αποφάσεις που θα μπορούσαν να αλλάξουν ριζικά τη σχέση της με την εκτελεστική εξουσία.
Σε αυτό το περιβάλλον, ο Powell καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα σε οικονομικές προκλήσεις και πολιτικές πιέσεις, προσπαθώντας να διαφυλάξει την ανεξαρτησία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας και να διασφαλίσει τη σταθερότητα της αμερικανικής οικονομίας.
