ΣΕΒ: Οι 13 προτάσεις για την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού στην Ελλάδα

Εχουμε μπροστά μας ως κοινωνία, ως οικονομία, ως επιχειρήσεις, ως εργαζόμενοι, ως άνεργοι, ως πολίτες, ως συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, μία μείζονα πρόκληση. Εν μέσω διεθνών τεχνολογικών και παραγωγικών ανακατατάξεων, να δράσουμε ώστε να μην εγκλωβιστεί και να μην καθηλωθεί η Ελλάδα στις χώρες περιορισμένης παραγωγικής βάσης, χαμηλής προστιθέμενης αξίας, χαμηλών ειδικοτήτων και χαμηλών μισθών, τονίζει ο ΣΕΒ σε ειδική έρευνα για το θέμα.

Ο Σύνδεσμος καταθέτει προτάσεις για το πώς οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού και στη δημιουργία μιας κρίσιμης μάζας γνώσεων και δεξιοτήτων που θα αυξήσουν την παραγωγικότητά τους, θα τις καταστήσουν διεθνώς ανταγωνιστικές και επομένως, εταίρους σε διεθνείς αλυσίδες αξίας εμπορεύσιμων προϊόντων και υπηρεσιών, συμβάλλοντας έτσι στη συνολική οικονομική και κοινωνική ευημερία:
1. Για τη ριζική μεταρρύθμιση και αναβάθμιση των συστημάτων εκπαίδευσης και παραγωγής δεξιοτήτων:

• Ενίσχυση του περιεχομένου και των μεθόδων μάθησης ιδιαίτερα στην προσχολική και πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ώστε να προωθούνται δεξιότητες όπως η πρωτοβουλία, η ομαδική εργασία, η λήψη αποφάσεων και η επίλυση προβλημάτων.

• Προώθηση της Δια Βίου Μάθησης ιδιαίτερα για τις μειονεκτούσες ομάδες του πληθυσμού.

• Έμφαση στη Μάθηση με Βάση την Εργασία και στην συνεργασία επιχειρήσεων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων όλων των βαθμίδων.

• Εντατική χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών σε όλα τα επίπεδα της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

• Ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτών και λήψη πρωτοβουλιών εξοικείωσης μέσω της τοποθέτησης τους για συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα σε επιχειρήσεις του τομέα ειδίκευσής τους.
2. Για την ανάπτυξη επαγγελματικών και οριζόντιων δεξιοτήτων:

• Αναβάθμιση της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης: Έγκαιρη προετοιμασία προγραμμάτων επανεκπαίδευσης και απόδοσης νέων δεξιοτήτων στο ανθρώπινο δυναμικό που θα επηρεασθεί από την αυτοματοποίηση και την αναπόφευκτη κατάργηση θέσεων εργασίας.

• Σύνδεση των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας (αξιοποίηση των αποτελεσμάτων μηχανισμών διάγνωσης αναγκών της αγοράς εργασίας, συμμετοχή των επιχειρήσεων στη διαμόρφωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, προώθηση μεθόδων μάθησης που βασίζονται στην εργασία).

• Δημιουργία συμβουλίων δεξιοτήτων (skills councils) με εκπροσώπους των επιχειρήσεων και της εκπαίδευσης σε κρίσιμους και εξωστρεφείς κλάδους της οικονομίας με σκοπό το σχεδιασμό και υλοποίηση σχεδίων ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού και ιδίως των επαγγελματικών δεξιοτήτων του.

• Ανάπτυξη της ικανότητας για μάθηση (learning to learn) σε όλα τα επίπεδα των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαδικασία βελτίωσης των επαγγελματικών δεξιοτήτων είναι συνεχής.

• Ανάπτυξη νέου τύπου πιστοποιημένων επαγγελματικών περιγραμμάτων, σύντομων και συμβατών με τα διεθνή πρότυπα, τα οποία θα ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας και θα αποτελούν τη βάση σχεδιασμού των προγραμμάτων αναβάθμισης των επαγγελματικών δεξιοτήτων, των διδακτικών ενοτήτων και των προσδοκώμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων τους.

• Ενθάρρυνση της ανάληψης πρωτοβουλιών, της κριτικής σκέψης και της ομαδικής εργασίας σε όλα τα επίπεδα των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης.
3. Για τη μετάβαση στην ψηφιακή οικονομία και την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων:

• Απόδοση απόλυτης προτεραιότητας στην προώθηση ψηφιακών δεξιοτήτων και στην ενσωμάτωση ψηφιακών τεχνολογιών σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος (προσχολική, πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια, κλπ.).

• Μετεξέλιξη του εκπαιδευτικού περιεχομένου όλων των βαθμίδων του εκπαιδευτικού συστήματος μέσω της ενσωμάτωσης μαθημάτων για την προώθηση δεξιοτήτων STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics).

• Ισχυρή παρουσία προγραμμάτων για τις ψηφιακές δεξιότητες σε όλες τις δραστηριότητες της Δια Βίου Μάθησης.

• Συνεχής επιμόρφωση, επανακατάρτιση και πιστοποίηση σε θέματα ψηφιακών δεξιοτήτων των εκπαιδευτικών της Τυπικής εκπαίδευσης και των εκπαιδευτών των συστημάτων Μη Τυπικής εκπαίδευσης (Συνεχιζόμενη Κατάρτιση).

• Ανασχεδιασμός και εκσυγχρονισμός των τεχνικών διδασκαλίας ώστε αυτές να βασίζονται αποκλειστικά σε ψηφιακά μέσα.

• Προώθηση μεθόδων Μάθησης με Βάση την Εργασία (πρακτική άσκηση, απόκτηση εργασιακής εμπειρίας, μαθητεία) με αντικείμενο την ενδυνάμωση των ψηφιακών δεξιοτήτων.

• Στοχευμένες ενέργειες (π.χ. σχεδιασμός σεμιναρίων ψηφιακών τεχνολογιών με κλαδικό / τομεακό χαρακτήρα, εξειδικευμένων προγραμμάτων κατάρτισης στη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις καθώς και για ομάδες πολιτών με χαμηλή σχετική εξοικείωση).
4. Για τον επανασχεδιασμό και την αναβάθμιση της αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με ενεργό συμμετοχή των επιχειρήσεων:

• Η αρχική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση θα πρέπει να δίνει έμφαση σε ειδικότητες που θα υπηρετούν δυναμικούς τομείς προτεραιότητας, οι οποίοι παράγουν διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα, με σύγχρονα προγράμματα σπουδών, που θα αναπτυχθούν με τη συμμετοχή των φορέων της αγοράς εργασίας, και θα αξιολογούνται διαρκώς ως προς την αποτελεσματικότητά τους, κυρίως σε όρους επίτευξης της σύζευξης με την αγορά εργασίας.

• Καλλιέργεια σχέσεων συνεργασίας των καθ’ ύλην αρμόδιων εκπαιδευτικών δομών με τους φορείς της αγοράς εργασίας, σε όλο το φάσμα των λειτουργιών της αρχικής ΕΕΚ, ώστε να καταστεί πιο εύκολη η διαδικασία μετάβασης στην απασχόληση.

• Ενεργός και ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στα όργανα διακυβέρνησης της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, στη διαμόρφωση της δημόσιας πολιτικής και στον σχεδιασμό της εφαρμογής της, στην κατάρτιση ενός ορθολογικού και λειτουργικού ρυθμιστικού πλαισίου, που θα διευκολύνει την εφαρμογή του συστήματος και θα διασφαλίζει το κοινό συμφέρον, αποτελεί προϋπόθεση για τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση του εθνικού συστήματος ΕΕΚ, στη βάση των σύγχρονων αναγκών της κοινωνίας και της οικονομίας.
5. Για την ενίσχυση επαγγελματικών και οριζόντιων δεξιοτήτων φοιτητών και αποφοίτων μέσω της συμμετοχής τους σε προγράμματα πρακτικής άσκησης:
• Ειδικά στα Πανεπιστήμια, δημιουργία ενός ενιαίου ρυθμιστικού πλαισίου για την εφαρμογή της πρακτικής άσκησης και την καθιέρωσή της σε Σχολές/Τμήματα θετικής, τεχνολογικής και οικονομικής κατεύθυνσης, με τα εξής χαρακτηριστικά: ελάχιστη διάρκεια τριών ημερολογιακών μηνών, με πιστωτικές μονάδες, μαθησιακά αποτελέσματα και βαθμολόγηση, και με προσδιορισμό των πόρων και των πηγών χρηματοδότησης (με στόχο τη διασφάλιση σταθερής χρηματοδότησης).

• Στα ΤΕΙ, εκσυγχρονισμός της πρακτικής άσκησης ενόψει και των επικείμενων συγχωνεύσεων και μετατροπής τους σε Πανεπιστήμια.
6. Για τη συνεχιζόμενη επαγγελματική εκπαίδευση ανέργων και την επανένταξη τους στην αγορά εργασίας:

• Σχεδιασμός και υλοποίησης προγραμμάτων reskilling και upskilling των ανέργων βάσει των εκροών του εθνικού συστήματος διάγνωσης των αναγκών της αγοράς εργασίας.

• Παροχή προγραμμάτων συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης από πιστοποιημένους φορείς και στη βάση πιστοποιημένων επαγγελματικών περιγραμμάτων, προκειμένου να διασφαλισθεί η σύνδεση της εκπαίδευσης και κατάρτισης με την αγορά εργασίας. Τα προσφερόμενα προγράμματα κατάρτισης θα πρέπει να είναι πιστοποιημένα από τον αρμόδιο φορέα (ΕΟΠΠΕΠ) και να οδηγούν σε πιστοποίηση των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων των καταρτιζόμενων.

• Εκπόνηση τομεακών σχεδίων ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού σε κρίσιμους τομείς της ελληνικής οικονομίας. Τα σχέδια αυτά εκπονούνται με τη συμβολή κλαδικών φορέων και περιλαμβάνουν προγράμματα αναβάθμισης των επαγγελματικών δεξιοτήτων των μακροχρόνια ανέργων.
7. Για την ενδυνάμωση της πρακτικής άσκησης νέων:

• Θέσπιση κινήτρων και την ανάληψη πρωτοβουλιών προαγωγής της συνεργασίας σε όλα τα πεδία που επιδρούν θετικά στην απασχολησιμότητα των νέων.

• Υιοθέτηση δοκιμασμένων μηχανισμών και σύγχρονων εργαλείων ενθάρρυνσης της συνεργασίας, όπως ένα προωθημένο θεσμικό πλαίσιο, μία σύγχρονη μεθοδολογία οργάνωσης και διαχείρισης της εταιρικής σχέσης, η διάχυση βέλτιστων πρακτικών κ.λπ.
8. Για τη μαθητεία:

• Το μοντέλο μαθητείας του ΟΑΕΔ θα πρέπει να επανεξεταστεί με στόχο την αναβάθμιση του ρόλου της μαθητείας.

• Για ένα αποτελεσματικό σύστημα ΕΕΚ, η προώθηση της μαθητείας επιτυγχάνεται με την ουσιαστική εμπλοκή των κοινωνικών εταίρων, των επιχειρήσεων και των εκπαιδευτικών φορέων και με την προαγωγή της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας.
9. Για τη συνεργασία τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και επιχειρήσεων με στόχο τη διευκόλυνση της μετάβασης από την εκπαίδευση στην απασχόληση:

• Ισχύουν τα προαναφερθέντα και προτεινόμενα για την πρόκληση 7 καθώς και ..

• Επίτευξη ευρύτερης συναίνεσης στην κατεύθυνση εκσυγχρονισμού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, μέσω της συστηματικής και κοινωνικά ενσυνείδητης συνεργασίας μεταξύ των φορέων χάραξης της πολιτικής για την εκπαίδευση και την απασχόληση, των κοινωνικών εταίρων, των επιχειρήσεων, της τοπικής κοινωνίας, των ίδιων των νέων.
10. Η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού για τις διεθνώς ανταγωνιστικές επιχειρήσεις είναι μια άμεσης προτεραιότητας συνεχής διαδικασία που πρέπει να βασίζεται στη:

• Συστηματοποίηση της ενδο-επιχειρησιακής κατάρτισης ώστε

(α) να επικεντρώνεται στην κάλυψη των πραγματικών αναγκών των επιχειρήσεων,

(β) να εξειδικεύεται σε κάθε εργαζόμενο (πλάνα καριέρας, διοίκηση ταλέντων κλπ), και

(γ) να είναι συνδεδεμένη με πιστοποίηση.

• Χρήση σύγχρονων μεθόδων εκπαίδευσης (π.χ. on the job training, train the trainers, e-learning) πέρα από τα παραδοσιακά σεμινάρια (Δ13).

• Διάθεση ειδικού επιπλέον ποσοστού επί των πόρων που συγκεντρώνονται μέσω των ασφαλιστικών εισφορών για εκπαίδευση σε ψηφιακές δεξιότητες προερχόμενου από δημόσια χρηματοδότηση με πόρους του ΕΠΑNEΚ.

• Επανεξέταση του θεσμικού πλαισίου χρηματοδότησης της ενδο-επιχειρησιακής κατάρτισης στο πλαίσιο του τριμερούς κοινωνικού διαλόγου μεταξύ Πολιτείας, εργαζομένων και εργοδοτών.
11. Για την εφαρμογή σύγχρονων συστημάτων διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού με σκοπό τη βέλτιστη αξιοποίηση και ανάπτυξη των δεξιοτήτων των εργαζομένων των επιχειρήσεων:

• Ανασχεδιασμός θέσεων και ρόλων στη λογική της αποκέντρωσης και της μείωσης των ιεραρχικών επιπέδων (delayering).

• Προσαρμογή των συστημάτων προσέλκυσης και επιλογής προσωπικού στο σύγχρονο περιβάλλον.

• Εφαρμογή σύγχρονων και ευέλικτων συστημάτων οργάνωσης εργασίας (ομαδική εργασία, job rotation κλπ.)

• Σύνδεση απόδοσης – αμοιβής (performance related pay).

• Συστηματική εφαρμογή αξιολόγησης της απόδοσης των εργαζομένων βάσει προσδιορισμένων στόχων.
12. Για την ενδυνάμωση των Διευθύνσεων Ανθρώπινου Δυναμικού ώστε να μπορέσουν να ασκήσουν το ρόλο τους κατά τη μετάβαση προς την 4η Βιομηχανική Επανάσταση (Industry 4.0):

• Διασφάλιση της ευθυγράμμισης όλων των συστημάτων πολιτικών, μεθόδων και διαδικασιών ανθρώπινου δυναμικού με την επιχειρησιακή στρατηγική για τον ψηφιακό μετασχηματισμό

• Μεγαλύτερη & ουσιαστικότερη συμμετοχή της ΔΑΔ στην ψηφιακή μετάβαση.

• Αναπροσαρμογή πολιτικών πρόσληψης, κατάρτισης, μεταφοράς γνώσεων και εργασιακών σχέσεων.

• Επικέντρωση στην απόκτηση ψηφιακών δεξιοτήτων και τεχνογνωσίας από το ανθρώπινο δυναμικό.

• Διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων.

• Δέσμευση εργαζομένων σημαντικός παράγοντας στη διαδικασία αλλαγών.

• Διαχείριση αλλαγής, ευελιξία, προσαρμοστικότητα, επικοινωνία απαραίτητα για την επιτυχή μετάβαση στην ψηφιακή εποχή.
13. Για την εμπέδωση της συστημικής διοίκησης, που αποτελεί προϋπόθεση ενσωμάτωσης των ελληνικών επιχειρήσεων στις διεθνείς αλυσίδες αξίας:

• Εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων εταιρικής διακυβέρνησης και συστημάτων διοίκησης επιχειρησιακής απόδοσης, ώστε να είναι σαφής η στρατηγική κατεύθυνση και οι διαδικασίες μέτρησης και παρακολούθησης της απόδοσης.

• Αξιοποίηση σύγχρονων πληροφοριακών συστημάτων, όχι μόνο για την αυτοματοποίηση διαδικασιών ρουτίνας, αλλά κυρίως για την υποστήριξη αποφάσεων διοικητικού και στρατηγικού επιπέδου (ERP, HRIS, Business Intelligence).

• Εφαρμογή νεότερων μεθόδων οργάνωσης της παραγωγής και της εργασίας (Lean Management, Total Quality Management κλπ. στις σύγχρονες εκδοχές τους).