Συμφωνία της Ε.Ε. με την Τουρκία για το προσφυγικό – Τι αποφασίστηκε

Συμφωνία των 28 αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων των χωρών – μελών Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία για το προσφυγικό – μεταναστευτικό ανακοίνωσε το απόγευμα της Παρασκευής ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ.

Now unanimous agreement between all EU HoSG and Turkey’s PM on EU-Turkey Statement

— Donald Tusk (@eucopresident) 18 Μαρτίου 2016

Τι προβλέπει το κείμενο της συμφωνίας:

«Σήμερα τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου συναντήθηκαν με τον Τούρκο ομόλογό τους. Ήταν η τρίτη συνάντηση από τον Νοέμβριο του 2015, αφιερωμένη στην εμβάθυνση των σχέσεων Ε.Ε. – Τουρκίας αλλά και στην αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης.

Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εξέφρασαν τα βαθύτατα συλλυπητήριά τους στους πολίτες της Τουρκίας, αναφορικά με τις βομβιστικές επιθέσεις στην Άγκυρα την Κυριακή. Καταδίκασαν με τον πιο σαφή τρόπο αυτή τη στυγερή ενέργεια και τόνισαν ότι συνεχίζουν να στηρίζουν τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας σε όλες τις τις μορφές.

Τουρκία και Ε.Ε. επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για την εφαρμογή του κοινού πλαισίου που ενεργοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2015. Έχει καταγραφεί, ήδη, σημαντική πρόοδος, συμπεριλαμβανομένου και του ανοίγματος της τουρκικής αγοράς εργασίας στους Σύρους που βρίσκονται υπό προσωρινό καθεστώς προστασίας, της εισαγωγής του καθεστώτος βίζας για τους Σύρους αλλά και άλλες εθνικότητες, την ενίσχυση της δραστηριότητας των τουρκικών λιμενικών και αστυνομικών αρχών και το μοίρασμα πληροφοριών.

Επιπρόσθετα η Ε.Ε. έχει ξεκινήσει την παροχή των κεφαλαίων των τριών δισ. ευρώ, βάσει του σχεδίου Facility for Refugees στην Τουρκία, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν συγκεκριμένα projects, ενώ έχει υπάρξει πρόοδος αναφορικά με την απελευθέρωση του καθεστώτος της βίζας, ενώ αναφορικά με τη διαδικασία ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε., το άνοιγμα του Κεφαλαίου 17 τον Δεκέμβριο. Στις 7 Μαρτίου 2016, επιπρόσθετα η Τουρκία συμφώνησε να δεχθεί την ταχύτατη επιστροφή όλων των μεταναστών που δεν υπόκεινται στους διεθνείς νόμους προστασίας και έχουν περάσει στην Ελλάδα από την Τουρκία, αλλά και να δεχθεί την επιστροφή όλων των παράνομων μεταναστών που πέρασαν μέσω των τουρκικών χωρικών υδάτων. Ε.Ε. και Τουρκία συμφώνησαν, επίσης, να συνεχίσουν να λαμβάνουν μέτρα ενάντια στους διακινητές των μεταναστών και καλωσορίζουν την παρουσία του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο. Την ίδια ώρα Τουρκία και Ε.Ε. αναγνωρίζουν ότι υπάρχει ανάγκη για λήψη επιπλέον μέτρων.

Προκειμένου να σπάσει το «επιχειρηματικό μοντέλο» των διακινητών και να προσφερθεί στους μετανάστες που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τους μία εναλλακτική λύση, Ε.Ε. και Τουρκία αποφάσισαν να σταματήσουν την παράνομη μετανάστευση από την Τουρκία προς την Ε.Ε.

Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος συμφώνησαν στα ακόλουθα σημεία:

1. Όλοι οι παράνομοι μετανάστες που διασχίζουν την Τουρκία και φθάνουν στα ελληνικά νησιά από τις 20 Μαρτίου 2016 και μετά θα επιστρέφονται στην Τουρκία. Αυτή η διαδικασία θα εφαρμοστεί με πλήρη σεβασμό των κανόνων της Ε.Ε. αλλά και των διεθνών κανόνων. Όλοι οι μετανάστες θα προστατευθούν βάσει των διεθνών στάνταρντ. Πρόκειται για ένα προσωρινό και έκτακτο μέτρο το οποίο είναι απαραίτητο για να διακοπεί η ανθρώπινη δυστυχία και να αποκατασταθεί η δημόσια τάξη. Οι μετανάστες που θα φθάνουν στα ελληνικά νησιά και καταθέτουν αίτηση για άσυλο θα εξετάζονται ατομικά από τις ελληνικές αρχές, με σεβασμό στο Διεθνές Καθεστώς Ασύλου και σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Όσοι μετανάστες δεν καταθέτουν αίτημα ασύλου ή αυτοί των οποίων οι αιτήσεις κρίθηκαν ακατάλληλες θα επιστρέφουν στην Τουρκία. Τουρκία και Ελλάδα, βοηθούμενες από τις ευρωπαϊκές αρχές και τις αρμόδιες υπηρεσίες, θα λάβουν τα απαραίτητα μέτρα και θα προχωρήσουν στις απαραίτητες διμερείς συμφωνίες. Σε αυτές περιλαμβάνεται η παρουσία Τούρκων αξιωματούχων στα ελληνικά νησιά και Ελλήνων αξιωματούχων στην Τουρκία από τις 20 Μαρτίου 2016 και μετά, προκειμένου να διασφαλιστεί η ορθή λειτουργία και των κέντρων υποδοχής. Το κόστος της επιστροφής των παράνομων μεταναστών θα καλυφθεί από την Ε.Ε.

2. Για κάθε Σύρο που επιστρέφεται στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά θα υπάρξει ένας Σύρος που θα εγκατασταθεί στην Ε.Ε., βάσει των αντίστοιχων κανόνων του ΟΗΕ. Θα δημιουργηθεί ένας μηχανισμός, σε συνεργασία με την Κομισιόν, τις ευρωπαϊκές αρχές και άλλα κράτη-μέλη, αλλά και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι η συμφωνία αυτή ξεκινά να λειτουργεί από την πρώτη ημέρα. Προτεραιότητα θα δοθεί στους μετανάστες που δεν έχουν προσπαθήσει στο παρελθόν να εισέλθουν παράνομα στην Ε.Ε. Από πλευράς Ε.Ε., θα υπάρξει μετεγκατάσταση προσφύγων, βάσει της συμφωνίας των κρατών-μελών στη Σύνοδο της 20ής Ιουνίου 2015, βάσει της οποίας είχαν δημιουργηθεί 18.000 «θέσεις» μετεγκατάστασης. Η μετεγκατάσταση θα αφορά επιπλέον 54.000 ανθρώπους. Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου καλωσόρισαν τη δέσμευση της Κομισιόν να εφαρμόσει τη συμφωνία μετεγκατάστασης που ελήφθη στις 22 Σεπτεμβρίου 2015. Εάν η όλη διαδικασία δεν κατορθώσει να έχει τα ζητούμενα αποτελέσματα ή εάν καλυφθεί ο αριθμός των θέσεων, τότε θα επανεξετασθεί.

3. Η Τουρκία θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να αποτρέψει τη δημιουργία νέων οδών παράνομης εισόδου είτε δια ξηράς είτε δια θαλάσσης, ενώ θα συνεργαστεί με όλα τα γειτονικά κράτη-μέλη της Ε.Ε. προς αυτόν τον σκοπό.

4. Μόλις σταματήσει η παράνομη διακίνηση μεταξύ Τουρκίας και Ε.Ε. ή έστω μειωθεί σημαντικά θα ενεργοποιηθεί το πρόγραμμα Voluntary Humanitarian Admission Scheme (πρόγραμμα εθελοντικής μετεγκατάστασης). Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα συμμετάσχουν στο παραπάνω πρόγραμμα σε εθελοντική βάση.

5. Η εκπλήρωση του όρου απελευθέρωσης της βίζας θα εξετασθεί από κάθε κράτος-μέλος, με έως τα τέλη Ιουνίου 2016 και εφόσον η Τουρκία έχει καλύψει όλα τα προαπαιτούμενα. Η Τουρκία θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να καλύψει τα προαπαιτούμενα που έχουν απομείνει.

6. Η Ε.Ε. σε στενή συνεργασία με την Τουρκία θα επιταχύνει τη διαδικασία χορήγησης των τριών δισ. ευρώ προς την Τουρκία, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η προσπάθεια παροχής βοήθειας σε όσους έχουν ανάγκη και αυτό θα γίνει πριν από τα τέλη Μαρτίου. Θα πρέπει να υπάρξει η δημιουργία μίας πρώτης σειράς υποδομών για τους πρόσφυγες στους τομείς υγείας, εκπαίδευσης, υποδομών, τροφής και άλλων θεμάτων που αφορούν την ποιότητα ζωής και μάλιστα σε διάστημα μίας εβδομάδας. Μόλις όλα τα παραπάνω ολοκληρωθούν με ορθό τρόπο η Ε.Ε. θα απελευθερώσει επιπλέον τρία δισ. ευρώ έως το τέλος του 2018.

7. Ε.Ε. και Τουρκία καλωσορίζουν την εργασία που γίνεται για τη δημιουργία Καθεστώτος Άρσης Δασμών.

8. Ε.Ε. και Τουρκία επανέλαβαν τη δέσμευσή τους για ενεργοποίηση των διαδικασιών ένταξης, βάσει του κοινού ανακοινωθέντος τον Νοέμβριο του 2015. Καλωσόρισαν το άνοιγμα του Κεφαλαίου 17 στις 14 Δεκεμβρίου 2016 και αποφάσισαν, ως επόμενο βήμα, να ανοίξουν τις διαδικασίες για το Κεφάλαιο 33 κατά τη διάρκεια της ολλανδικής προεδρίας. Καλωσόρισαν την απόφαση της Κομισιόν να καταθέσει πρόταση γι’ αυτόν τον σκοπό εντός του Απριλίου. Έχει ξεκινήσει προπαρασκευαστική διαδικασία για άλλα Κεφάλαια.

9. Η Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη της θα εργαστούν με την Τουρκία σε οποιαδήποτε ενέργεια θα βοηθήσει στη βελτίωση των συνθηκών ζωής στη Συρία κυρίως σε περιοχές που βρίσκονται κοντά στα τουρκικά σύνορα, κάτι που θα επιτρέψει στους τοπικούς πληθυσμούς αλλά και στους πρόσφυγες να ζήσουν σε ασφαλείς περιοχές.

Όλα τα παραπάνω θα ξεκινήσουν παράλληλα και θα παρακολουθούνται σε μηνιαία βάση».

Τι δήλωσαν οι Τουσκ, Νταβούτογλου και Γιούνκερ μετά τη Σύνοδο

Την ικανοποίησή τους για την επίτευξη συμφωνίας εξέφρασαν σε κοινή συνέντευξη τύπου ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και ο Τούρκος πρωθυπουργός, Αχμέτ Νταβούτογλου.

Ο Τούρκος πρωθυπουργός χαρακτήρισε «ιστορική» τη σημερινή ημέρα, καθώς η συμφωνία Ευρώπης-Τουρκίας θα βοηθήσει στην καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης.

Απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων σε σχέση με την κριτική που δέχεται η Τουρκία για τις συνθήκες παραμονής των προσφύγων στη χώρα, δήλωσε «περήφανος» για τα προσφυγικά κέντρα και κάλεσε όποιον έχει αμφιβολίες να επισκεφθεί τους καταυλισμούς. Πρόσθεσε δε, ότι οι Τούρκοι πολίτες ζουν σε αρμονία με τους πρόσφυγες χωρίς ρατσισμό και ξενοφοβία. Κληθείς να σχολιάσει τις αιχμηρές δηλώσεις Ερντογάν κατά της Ευρώπης, ο Α. Νταβούτογλου είπε πως η πραγματικότητα έχει «διαφορετικά πρόσωπα». Η μία πραγματικότητα, εξήγησε, της Ευρώπης είναι η ηγεσία της, με την οποία εργάζεται «χέρι-χέρι» και η οποία επιθυμεί να βρει μια λύση όχι προς συμφέρον της αλλά για ανθρωπιστικούς σκοπούς. Η άλλη πραγματικότητα πρόσθεσε, στην οποία αναφέρεται ο Τούρκος πρόεδρος είναι αυτή των Ευρωπαίων πολιτικών αλλά και χωρών που προσπαθούν να εμποδίσουν τους πρόσφυγες να έρθουν στην Ευρώπη, κάνοντας μάλιστα αναφορά σε συγκριμένες συμπεριφορές ακόμα και επιθετικές.

Ο πρόεδρος Τουσκ, αφού χαρακτήρισε με τη σειρά του πρωτοποριακή τη συμφωνία ως προς τις σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία, θέλησε να απαντήσει στον πρωθυπουργό της Τουρκίας για το «άλλο πρόσωπο» της Ευρώπης, σημειώνοντας πως «η Ευρώπη είναι ο βασικότερος προορισμός για τους πρόσφυγες γιατί αποτελεί την πιο ανοιχτή και ανεκτική ήπειρο» και έτσι θέλει να παραμείνει. Από την πλευρά του ο Ζ.Κ. Γιούνκερ απάντησε πως καλό θα ήταν να αποφεύγονται «υπερβολικές δηλώσεις».

Σε ό,τι αφορά τη συμφωνία για το άνοιγμα του κεφαλαίου 33 που αφορά τον προϋπολογισμό, ο Α. Νταβούτογλου χαιρέτισε την απόφαση των «28» αλλά και τα «νέα βήματα» που θα ληφθούν για την επιτάχυνση της διαδικασίας ανοίγματος και άλλων κεφαλαίων στο μέλλον. Σχολιάζοντας το ίδιο σημείο, από την πλευρά του, ο Ντόναλντ Τουσκ καλωσόρισε την πρόοδο της Τουρκίας στην ενταξιακή της πορεία, κάνοντας ωστόσο παράλληλη αναφορά στις διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού.

Αναφορικά με την απελευθέρωση των θεωρήσεων, ο Α. Νταβούτογλου είπε πως μέχρι τα τέλη Μαΐου η Τουρκία θα ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις της και το ίδιο αναμένει και από την ΕΕ.

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Ζ. Κ. Γιούνκερ αναφέρθηκε στο «ηράκλειο» έργο που πρέπει να γίνει κυρίως στην Ελλάδα έτσι ώστε να εφαρμοστεί η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας. Συντονιστής όπως είπε του έργου αυτού θα είναι ο κοινοτικός αξιωματούχος, Μάρτιν Βερβέι, ο οποίος θα αναλάβει και την οργάνωση της βοήθειας που θα πρέπει να αποσταλεί στην Ελλάδα τόσο σε επίπεδο οικονομικής ενίσχυσης, η οποία, όπως είπε θα φθάσει μέχρι και τα 300 εκατ. μέσα στους επόμενους έξι μήνες, όσο και υλικοτεχνικής υποστήριξης. «Η Ειδομένη δεν είναι η ιδέα που έχω για την Ευρώπη», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ επανέλαβε πως οι μετεγκαταστάσεις από την Ελλάδα πρέπει να φτάσουν τις 6.000 μηνιαίως και πως τα κράτη-μέλη της ΕΕ δεσμεύθηκαν πως θα ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.

Μικρό καλάθι κρατά η Άνγκελα Μέρκελ

Η καγκελάριος της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ δήλωσε ότι η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για την αναχαίτιση της παράνομης μετανάστευσης στην Ευρώπη πρόκειται να αντιμετωπίσει εμπόδια και μεγάλες νομικές προκλήσεις, μολαταύτα υποστήριξε πως έχει «αμετάκλητη ορμή».

Η κυρία Μέρκελ εξέφρασε συγκρατημένη ικανοποίηση στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε μετά την οριστικοποίηση της συμφωνίας στη διαπραγμάτευση για την οποία η ιδία συνέβαλε καθοριστικά. Η συμφωνία προβλέπει πως η Τουρκία θα προχωρά στην επανεισδοχή όλων των παράτυπων μεταναστών που περνούν από το έδαφός της στην Ελλάδα με πολιτικά και οικονομικά ανταλλάγματα.

«Δεν τρέφω καμιά ψευδαίσθηση πως αυτό που συμφωνήσαμε σήμερα θα συνοδευτεί από περαιτέρω εμπόδια. Υπάρχουν μεγάλες νομικές προκλήσεις τις οποίες πρέπει τώρα να ξεπεράσουμε», ανέφερε η Γερμανίδα καγκελάριος.

«Όμως νομίζω ότι καταλήξαμε σε μια συμφωνία η οποία έχει αμετάκλητη ορμή και αυτό ήταν πολύ σημαντικό για μένα, το ότι καταφέραμε να υπάρξει συμφωνία για όλα αυτά ανάμεσα στους 28 σήμερα», πρόσθεσε η Μέρκελ, κρίνοντας ότι η έκβαση της Συνόδου Κορυφής δείχνει ότι η ΕΕ είναι ακόμη ικανή να παίρνει δύσκολες αποφάσεις και να διαχειρίζεται περίπλοκες κρίσεις.

Η Α. Μερκελ ανέφερε επίσης ότι οι πρόσφυγες που βρίσκονται στην Ειδομένη δεν έχουν πλέον κανένα λόγο να παραμένουν εκεί και τους απηύθυνε έκκληση να αποχωρήσουν. Αναφερόμενη στο ζήτημα της αναγνώρισης της Τουρκίας ως ασφαλούς χώρας, ανέφερε πως η Ελλαδα μέσω της διμερούς συμφωνίας για την επαναπροώθηση την έχει αναγνωρίσει τονίζοντας εκ παραλλήλου ότι η Τουρκία θα πρέπει να εφαρμόσει στο σύνολο της τη Συνθήκη της Γενεύης για τους πρόσφυγες.

Ως προς την Κύπρο η Γερμανίδα καγκελάριος εξέφρασε την ελπίδα ταχείας επίλυσης του κυπριακού, ενώ σε ότι αφορά την απελευθέρωση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες άφησε σαφώς να εννοηθεί οτι θα εξαρτηθεί από το αν και πως η Τουρκία θα υλοποιήσει τα συμφωνηθέντα στο προσφυγικό. Η σημερινή συμφωνία είναι μια σημαντική ένδειξη ότι η Ευρώπη μπορεί να υπερβαίνει μεγάλες κρίσεις δηλωσε επίσης η Α. Μερκελ.

Ανακοινώθηκε το όνομα του συντονιστή της εφαρμογής των συμφωνηθέντων

Ο Μάρτιν Βερβέι αναλαμβάνει συντονιστής της επιχειρησιακής εφαρμογής της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Όπως αναφέρεται, η εν λόγω απόφαση ελήφθη σε συνέχεια της συμφωνίας των αρχηγών κρατών και των κυβερνήσεων ότι «η Επιτροπή θα συντονίσει και θα οργανώσει από κοινού με τα κράτη μέλη της ΕΕ και τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες τις απαραίτητες υποστηρικτικές δομές για την αποτελεσματική εφαρμογή της συμφωνίας».

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ δήλωσε σχετικά με αυτό, πως μεταξύ άλλων ο Μ. Βερβέι θα συντονίσει «την αποστολή 4.000 υπαλλήλων που θα απαιτηθούν από την Ελλάδα, τα κράτη-μέλη, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασύλου (EASO) και την FRONTEX». «Χρειαζόμαστε εξειδικευμένους εργαζόμενους, διερμηνείς, δικαστές, αξιωματικούς για τις επιστροφές και αξιωματικούς ασφάλειας», σημείωσε.