Συμμαχία των σούπερ μάρκετ κατά της πλαστικής σακούλας

Την πρωτοβουλία «Νοιαζόμαστε σήμερα – Ζούμε καλύτερα αύριο» υλοποιεί το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) με την υποστήριξη των τεσσάρων μεγάλων αλυσίδων σουπερμάρκετ (ΑΒ Βασιλόπουλος, Μασούτης, My Market, Σκλαβενίτης), στο πλαίσιο της οδηγίας 2015/720 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβούλιου της 29ης Απριλίου 2015 με σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης λεπτών πλαστικών σακουλών μεταφοράς.

Όπως ανέφερε ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Κώστας Μαχαίρας κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, πρόκειται για μια προσπάθεια ανοιχτή και προς άλλες αλυσίδες σουπερμάρκετ. Στόχος είναι ο συντονισμός των κοινωφελών ενεργειών των αλυσίδων σουπερμάρκετ και η ενεργοποίηση των καταναλωτών για τη μείωση της κατανάλωσης λεπτών πλαστικών σακουλών μεταφοράς.

Το μέγεθος του προβλήματος, σύμφωνα με όσα επισημάνθηκαν, γίνεται περισσότερο εμφανές όταν συγκρίνεται η σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα με την υποχρέωση της χώρας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα η Ευρωπαϊκή Οδηγία αναφέρει ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν μέτρα που εξασφαλίζουν ότι το ετήσιο επίπεδο κατανάλωσης δεν θα υπερβαίνει τις 90 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς κατά κεφαλήν το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2019 και τις 40 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς κατά κεφαλήν το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2025. Προκειμένου να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, θα πρέπει η κατανάλωση στην Ελλάδα να μειωθεί κατά 80% ως το 2019 και 90% ως το 2025.

Στο πλαίσιο της οδηγίας 2015/720 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβούλιου της 29ης Απριλίου 2015 με σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης λεπτών πλαστικών σακουλών μεταφοράς, το ΙΕΛΚΑ πραγματοποίησε μελέτη με θέμα τη χρήση της ελαφρού βάρους πλαστικής σακούλας. Η σχετική έρευνα καταναλωτών του ΙΕΛΚΑ που πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2017 σε δείγμα 530 άτομα από όλη τη χώρα είναι αποκαλυπτική για το μέγεθος του προβλήματος.

Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσίασε ο Επιστημονικός Σύμβουλος του ΙΕΛΚΑ, Γιώργος Δουκίδης. Συγκεκριμένα, ο Έλληνας παίρνει κατά Μ.Ο. 3,9 σακούλες ανά επίσκεψη στο Σουπερμάρκετ. Αυτός ο αριθμός αντιστοιχεί σε περίπου 270 πλαστικές σακούλες κατά κεφαλήν μόνο από το σουπερμάρκετ ή 2,9 δισ. σακούλες ανά έτος συνολικά στη χώρα ανά έτος. Τα αντίστοιχα στοιχεία από τις αγορές πλαστικής σακούλας που συγκεντρώθηκαν μέσω συνεντεύξεων αναφέρουν τουλάχιστον 2,7 δισ. σακούλες από τα σουπερμάρκετ.

Εκτιμάται ότι συνολικά οι πλαστικές σακούλες για το σύνολο του λιανεμπορίου (οργανωμένο λιανεμπόριο, μικρή λιανική και την εστίαση) ανά έτος στη χώρα ξεπερνούν 4,5 δισεκατομμύρια. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι στην Ελλάδα αντιστοιχούν περίπου 400 σακούλες ανά κάτοικο ανά έτος το 2016, αυξημένες από την μέτρηση του ΙΕΛΚΑ του 2015 η οποία ανέφερε 363 σακούλες ανά κάτοικο ανά έτος. Η μέτρηση αυτή είναι κατά 50% μεγαλύτερη από την δημοσιευμένη εκτίμηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του 2010 (Πηγή Eunomia), στις 242 σακούλες ανά κάτοικο, η οποία τότε κατέτασσε την Ελλάδα στην 4η θέση ανάμεσα στις 19 χώρες με διαθέσιμα στοιχεία. Σημειώνεται ότι ακόμα και η συντηρητική η εκτίμηση για 363 σακούλες φέρνει την Ελλάδα στην 1η θέση σε κατανάλωση, υπερδιπλάσια από τον Ευρωπαϊκό Μέσο Όρο των 175 τεμαχίων.

Ποσοστό 21% του κοινού δηλώνει ότι παίρνει περισσότερες σακούλες από όσες χρειάζεται για τις αγορές του και με δεδομένο ότι η βασική χρήση για το 81% του κοινού είναι ο κάδος απορριμμάτων φαίνεται ότι υπάρχει σαφώς περιθώριο μείωσης. Αντίθετα, οι επαναχρησιμοποιούμενες σακούλες (π.χ. υφασμάτινες) είναι ελάχιστες. Οι πωλήσεις υπολογίζονται με βάση την έρευνα του ΙΕΛΚΑ σε 400.000-500.000 ανά έτος, δηλαδή περίπου 0,05 σακούλες ανά κάτοικο, όταν π.χ. η Δανία η οποία είναι από τις πιο προχωρημένες χώρες στη μείωση της πλαστικής σακούλας έχει 75 επαναχρησιμοποιούμενες σακούλες ανά κάτοικο, ενώ ο μέσος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 23.

Δύο στους τρεις καταναλωτές δηλώνουν ότι κατέχουν κάποιου είδους επαναχρησιμοποιούμενη τσάντα αλλά μόλις το 8% την χρησιμοποιεί συστηματικά (πάντα) και το 23% επαρκώς (συχνά). Ο βασικός λόγος φαίνεται ότι είναι ότι δεν έχουν ενεργοποιηθεί επαρκώς τα αντανακλαστικά τους καθώς ένας στους δύο δηλώνει ότι δεν τις χρησιμοποιεί επειδή δεν το θυμάται.

Παράλληλα το 91% του κοινού συμφωνεί ότι οι σακούλες πρέπει να μειωθούν, ενώ μάλιστα το 64% θεωρεί ότι πρέπει να απαγορευτεί η διάθεση τους

Όσον αφορά συγκεκριμένα το πρόβλημα της πλαστικής σακούλας αρχικοί στόχοι της ενημερωτικής προσπάθειας του ΙΕΛΚΑ είναι:

– Η ενημέρωση και προετοιμασία των καταναλωτών ως ενδιάμεσο στάδιο για τα μέτρα της πολιτείας σχετικά με την μείωση της πλαστικής σακούλας.

– Η μείωση χρήσης πλαστικής σακούλας από τους καταναλωτές και ειδικά στο Σούπερ Μάρκετ.

– Η εκπαίδευση στη χρήση εναλλακτικών επιλογών της πλαστικής σακούλας.

Το πρώτο βήμα είναι η ενημέρωση του καταναλωτή και γι’ αυτό τον λόγο από τις 20/6 σε πάνω από 1.500 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα θα υπάρχει ειδική αφίσα. Στη συνέχεια στο πλαίσιο της ίδιας ενέργειας θα ακολουθήσουν: Διάθεση σχετικών φυλλαδίων με τα βασικά μεγέθη του προβλήματος (infographic), δημιουργία και προώθηση ειδικού site, ενημέρωση μέσω των social media, ενημέρωση μέσω των έντυπων φυλλαδίων, αξιοποίηση των ΜΜΕ (ράδιο, τηλεόραση κλπ).

Τα επόμενα βήματα αφορούν την έντονη ενεργοποίηση των επιχειρήσεων, του κοινού, της κοινωνίας και της πολιτείας. Συγκεκριμένα προγραμματίζονται καθαρισμοί ακτών από κοινού με τις αλυσίδες σουπερμάρκετ (Ιούλιος-Αύγουστος 2017), Ενημέρωση σχολείων και ενέργειες μαζί τους (Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2017), κοινές δράσεις με την τοπική αυτοδιοίκηση και άλλους σχετικούς φορείς και προωθητικές ενέργειες σε επαναχρησιμοποιούμενες σακούλες και σακούλες απορριμμάτων.