Σκυλακάκης: Οι πρωτοβουλίες στο μέτωπο της πράσινης μετάβασης ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας
Από τον Θόδωρο Σκυλακάκη, υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας
Στην «καρδιά» του σχεδιασμού μας για τον μεγάλο στόχο της «πράσινης» μετάβασης βρίσκεται η αύξηση της διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό δυναμικό μας, μέσα στα επόμενα χρόνια.
Σ’ αυτές συμπεριλαμβάνονται από τις κλασικές ΑΠΕ, δηλαδή τα φωτοβολταϊκά, τα αιολικά στη στεριά, την αποθήκευση, τα μικρά υδροηλεκτρικά, το βιομεθάνιο και τη γεωθερμία, μέχρι τα υπεράκτια αιολικά πάρκα.
Το γεγονός ότι η χώρα μας διαθέτει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην ανάπτυξη των ΑΠΕ μπορεί να οδηγήσει άμεσα στην ενεργειακή της αυτονομία, δηλαδή στον περιορισμό της εξάρτησής της από τα εισαγόμενα καύσιμα, παράλληλα με την προώθηση της «πράσινης» μετάβασης στις μεταφορές.
Άλλωστε, οι κίνδυνοι στην ενεργειακή ασφάλεια, που παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια της πρόσφατης ενεργειακής κρίσης, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, κατέστησαν σαφές πως η επιδίωξη της ενεργειακής μας ανεξαρτησίας είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας.
Μέχρι πρότινος ολόκληρη η Ευρώπη δεν είχε συνειδητοποιήσει −ίσως όχι στον βαθμό που θα έπρεπε− πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι η ενεργειακή εξάρτηση εν μέσω μεγάλης γεωπολιτικής αστάθειας. Πλέον, στη νέα πολιτική που ήδη χάραξε ανοίγονται πολλές ευκαιρίες για τη χώρα μας, ακριβώς επειδή διαθέτει σε αφθονία συγκεκριμένες πηγές ενέργειας.
Και μάλιστα, ένας από τους βασικότερους στόχους που θέτουμε στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι να πάμε ένα βήμα παρακάτω από την ενεργειακή αυτονομία, θέτοντας τις βάσεις για την εξέλιξη της Ελλάδας σε μια χώρα με πολύ ισχυρή ενεργειακή παραγωγή, σε μια εξαγωγική χώρα «πράσινης» ενέργειας.
Από πλευράς ηλεκτρικού χώρου, το δίκτυο καλύπτει, σήμερα, όλες τις υφιστάμενες επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένων των επιπλέον 16 GW που δώσαμε σε όρους σύνδεσης. Παράλληλα, λαμβάνουμε μέτρα που θα υπερκαλύψουν τη ζήτηση μέχρι το 2030, π.χ. πρόσθετος ηλεκτρικός χώρος τάξης μεγέθους 5 GW, αξιοποίηση μπαταριών κ.λπ.
Ήδη, υπάρχει υψηλό ενδιαφέρον τόσο από Έλληνες όσο και από διεθνείς επενδυτές και τα έργα ΑΠΕ που ωριμάζουν και επιδιώκουν να συνδεθούν υπερκαλύπτουν τους εθνικούς στόχους κατά περίπου 10 φορές.
Στο μεταξύ, το γεγονός ότι επενδύει η χώρα μας στις ΑΠΕ αποδίδει ήδη καρπούς. Η Ελλάδα υπερκαλύπτει τους κλιματικούς στόχους μείωσης του διοξειδίου του άνθρακα. Και αυτό οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην ταχεία είσοδο των ΑΠΕ στο μείγμα μας.
Χαρακτηριστικά σημειώνεται πως η παραγωγή καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα κατέγραψε ιστορικό υψηλό το 2023. Και αυτό, καθώς το 57% του ενεργειακού μείγματος καλύφθηκε από ΑΠΕ και από υδροηλεκτρικές μονάδες.
Σε σχέση με τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, η χώρα μας έχει το καλύτερο αιολικό δυναμικό στην Ανατολική Ευρώπη, από πλευράς ποιότητας ανέμου (χρόνος λειτουργίας αιολικών – capacity factor). Γι’ αυτό και δουλειά μας στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι να δώσουμε επαρκή ανταποδοτικά οφέλη και να κάνουμε ταυτόχρονα τις απαραίτητες προσαρμογές και διευθετήσεις για να μεγιστοποιούμε την αναπτυξιακή δυνατότητα των περιοχών, σταθμίζοντας την τουριστική με την ενεργειακή ανάπτυξη.
Η Ευρώπη δεν είχε συνειδητοποιήσει πόσο επικίνδυνη είναι η ενεργειακή εξάρτησή της. Πλέον, στη νέα ευρωπαϊκή πολιτική ανοίγονται πολλές ευκαιρίες για τη χώρα µας.
Στο σχέδιο του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΥΑΠ), που ανακοινώθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2023, προσδιορίζονται οι επιλέξιμες Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ (ΠΟΑΥΑΠ) και εκτιμάται η ισχύς των έργων που μπορούν να αναπτυχθούν σε αυτές, σε μεσοπρόθεσμο (έως το 2030 – 2032) και μακροπρόθεσμο (μετά το 2030 – 2032) χρονικό ορίζοντα. Περιλαμβάνει 25 περιοχές συνολικής έκτασης 2,712 km2 και εκτιμώμενης ελάχιστης ισχύος 12,4 GW. Η πλειονότητα των προτεινόμενων θαλάσσιων περιοχών ενδείκνυνται για πλωτής έδρασης τεχνολογία Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων.
Με αυτά τα δεδομένα, η Ελλάδα μπορεί να αποκτήσει εγχώρια τεχνογνωσία και να αναπτύξει την απαραίτητη εφοδιαστική αλυσίδα.
Από μελέτη που έχει πραγματοποιηθεί προκύπτει πως η εγκατάσταση ΥΑΠ μπορεί να οδηγήσει σε ενίσχυση του ΑΕΠ με έως και 1,9 δισ. ευρώ ετησίως κατά μέσο όρο την περίοδο 2024-2050 και των εσόδων του Δημοσίου με έως και 440 εκατ. ευρώ ετησίως. Για την ίδια περίοδο μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην ενίσχυση της απασχόλησης, στηρίζοντας έως και 44.400 θέσεις εργασίας ετησίως.
Ταυτόχρονα, αναμένεται περαιτέρω ανάπτυξη των επιχειρήσεων που λειτουργούν στην Ελλάδα και σε αρκετές περιπτώσεις εξυπηρετούν ήδη τη διεθνή αγορά χερσαίων και υπεράκτιων αιολικών πάρκων, ιδιαίτερα στους τομείς της κατασκευής υποβρύχιων καλωδίων μέσης και υψηλής τάσης, της παροχής υπηρεσιών εγκατάστασης τέτοιων καλωδίων, των βαρέων μεταλλικών κατασκευών (πυλώνες στήριξης ανεμογεννητριών) και της παραγωγής ναυτιλιακού εξοπλισμού (άγκυρες, αλυσίδες και λοιπά συστήματα πρόσδεσης).
Επιπρόσθετα, εκτιμούμε πως θα αναπτυχθεί η δραστηριότητα κατασκευής, συναρμολόγησης και ναυπήγησης πλωτήρων ανεμογεννητριών (χαλύβδινοι πλωτήρες), οι δραστηριότητες της τσιμεντοβιομηχανίας, καθώς και των υπηρεσιών συναρμολόγησης, επισκευών και συντήρησης του εξοπλισμού των αιολικών πάρκων. Αναμένεται, επίσης, ότι θα αναπτυχθούν οι δραστηριότητες κατασκευαστικών εργασιών, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στα χερσαία έργα υποστήριξης των ΥΑΠ (υποσταθμοί κ.ά.), αλλά και οι δραστηριότητες κατασκευής ηλεκτρικού εξοπλισμού (συσκευές και εξαρτήματα υποσταθμών όπως μετασχηματιστές κ.ά.), εξειδικευμένων θαλασσίων μεταφορών (ρυμούλκηση, γερανοφόρα πλοία, θαλάσσιες έρευνες) και λιμενικών υπηρεσιών.
Μάλιστα, η ανάπτυξη του υπεράκτιου, αιολικού δυναμικού μας θα διευκολύνει την ταυτόχρονη ανάπτυξη μεγάλων ηλεκτρικών διασυνδέσεων. Ηδη βρίσκεται σε φάση παραγγελίας των καλωδίων η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ.
Στρατηγικής σημασίας είναι επίσης οι διασυνδέσεις μας προς τη Δύση και τον Βορρά, αλλά και η σύνδεσή μας με την Κεντρική Ευρώπη, που είναι απαραίτητη για να προχωρήσει ακόμη μία σύνδεση της Ελλάδας, αυτή με τη Βόρειο Αφρική.
Σε γενικές γραμμές, η στρατηγική θέση της χώρας μας, σε συνδυασμό με τις πρωτοβουλίες που λαμβάνουμε, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την εξέλιξη της Ελλάδας σε ένα σημαντικό, ενεργειακό σταυροδρόμι τριών ηπείρων (Ευρώπη – Ασία – Αφρική).
Για τον σκοπό αυτό, δεδομένης και της περιρρέουσας γεωπολιτικής αστάθειας, αναγνωρίζουμε τη σημασία των συνεργασιών, ιδίως για τη λήψη σημαντικών αποφάσεων σε ενεργειακά ζητήματα. Πεποίθησή μας αποτελεί ότι −ειδικά υπό αυτές τις συνθήκες− οι συνεργασίες φέρνουν πλούτο. Απεναντίας, η απομόνωση μπορεί να τον καταστρέψει.
Χαρακτηριστικά σημειώνεται πως στην Υπουργική Συνδιάσκεψη του CESEC που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα (18-19/1) το ενδιαφέρον μας επικεντρώθηκε σε τέσσερις σημαντικές περιφερειακές συνεργασίες για την προώθηση νέων υποδομών διασύνδεσης.
Και ενώ ο συνδυασμός ηλεκτρικές διασυνδέσεις και ανάπτυξη «πράσινου» δυναμικού συνιστά βασική πτυχή της ενεργειακής μας ασφάλειας, υπάρχει ακόμη μία σημαντική πτυχή, η οποία αφορά στο μεταβατικό καύσιμο, δηλαδή το φυσικό αέριο. Σε αυτό το «μέτωπο» η χώρα μας προχώρησε σε μια πολύ μεγάλη επένδυση, με σημαντική δημόσια επιδότηση, το FSRU της Αλεξανδρούπολης. Και χάρη σ’ αυτή την επένδυση μπορεί να είναι ανεξάρτητη από εισαγωγές αερίου αγωγών, σε περίπτωση κινδύνου στην ενεργειακή ασφάλεια. Το αξιοσημείωτο είναι πως η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα ακόμη και να εφοδιάζει με φυσικό αέριο τις χώρες που είναι βόρεια αυτής.
Με σχεδιασμό και μεθοδικότητα, ο μεγάλος στόχος για ενεργειακή μετάβαση μπορεί να αποφέρει πολλαπλά οφέλη. Πρόκειται για μια κλιματικά συμφέρουσα επιλογή για τον πλανήτη, η οποία την ίδια ώρα αλλάζει πλήρως τη δυναμική της χώρας μας, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά της.
*Το άρθρο δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune Greece που κυκλοφορεί από την Παρασκευή 22/03 στα περίπτερα.
**O Θόδωρος Σκυλακάκης θα είναι ο βασικός εισηγητής στο Brainstorm Energy Summit του Fortune Greece στις 8 Απριλίου.
**Φωτογραφία: Προσωπικό Αρχείο
