Σοβαρά παιχνίδια και Παιχνιδοποίηση: Ποια είναι η πραγματική τους διαφορά

Με αφορμή το προηγούμενο άρθρο, υπήρξαν απορίες ως προς τη διαφορά της παιχνιδοποίησης (Gamification) και των σοβαρών παιχνιδιών (Game-based learning / Serious Games).

Πρόσφατα ξεκινήσαμε συνεργασία με έναν όμιλο εταιρειών στο Πακιστάν. Επειδή η επικοινωνία είναι το «α και το ω» στις συνεργασίες, σκέφτηκα πως θα μου άρεσε όλη η ομάδα της Pegneon να μάθουμε Urdu. Προφανώς δε θα γίνουμε bilingual κάποια στιγμή σύντομα, αλλά θα ξέρουμε όλοι κάποια βασικά ώστε να «σπάσουμε τον πάγο» με τους νέους συνεργάτες μας.

Έχοντας αυτή την ιδέα κατά νου, σας παραθέτω κάποια παραδείγματα για να γίνει πιο κατανοητή η διαφορά του gamification και των serious games.

Στην περίπτωση του gamification θα ξεκινούσαμε με ένα βιβλίο για αρχάριους και για κάθε λέξη που θα γράφαμε σωστά θα παίρναμε ένα αστέρι, όπως μας έδιναν στο νηπιαγωγείο. Στο τέλος της ημέρας το μέλος της ομάδας με τα περισσότερα αστέρια θα είχε κερδίσει κάτι (για παράδειγμα ένα καφέ). Έτσι ο καφές δίνει κίνητρο να ολοκληρώσουμε τα βιβλία, αλλά δεν παίζουμε παιχνίδι. Απλά προσθέσαμε το κίνητρο του καφέ.

Αν όμως, είχα φτιάξει ένα παιχνίδι με τις λέξεις, όπως για παράδειγμα κρεμάλα ή σταυρόλεξο (παραδείγματα που όλοι έχουμε παίξει κάποια στιγμή στη ζωή μας σε μαυροπίνακα ή στα πλοία καθοδόν για τα νησιά της Ελλάδας) και όποιος το λύσει πιο γρήγορα θα πάρει περισσότερα αστέρια, τότε έχω μετατρέψει το περιεχόμενο του βιβλίου σε παιχνίδι (instructional design) και τα αστέρια σε επιβράβευση του νικητή μόνο αν βρει την λέξη σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα με αντιπάλους τα υπόλοιπα μέλη. Όλα τα στοιχεία δηλαδή ενός παιχνιδιού με στόχο την εκμάθηση λέξεων στην γλώσσα Urdu.

Ας μεταφέρουμε τώρα την ιδέα μας σε τεχνολογικά μέσα

Το πρώτο μέρος (gamification) θα ήταν να μεταφέρω το περιεχόμενο του βιβλίου σε μια όμορφη πλατφόρμα LMS, να φροντίσω να είναι εμφανισιακά όμορφη, οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις θα ακολουθούν γραμμική σειρά από την οποία ο παίχτης δε μπορεί να παρεκκλίνει.

Η απόκτηση των αστεριών (καφές) δεν σημαίνει πως προκαλεί το ενδιαφέρον της ομάδας να λύσουν τις ασκήσεις αφού το περιεχόμενο παραμένει ένα «όμορφο» ασκησιολόγιο. Δηλαδή, στο gamification δεν χρειάζεται να προσαρμοστεί το περιεχόμενο ώστε να κεντρίζει το ενδιαφέρον του εκπαιδευόμενου (player’s engagement). Εν τέλη, αυτή η επιλογή εκπαίδευσης είναι χρονικά και κοστολογικά πιο συμφέρουσα.

Στην περίπτωση των σοβαρών παιχνιδιών (game based learning) απαιτείται περισσότερος χρόνος και σκέψη, αφού πρώτα χρειάζεται να γίνει μετατροπή του περιεχομένου (instructional design)) ώστε να ταιριάξει σε μια ιστορία για παιχνίδι (κυνήγι χαμένου θησαυρού), development από ένα προγραμματιστή, σχεδιασμός γραφικών (2D ή και 3D) και τέλος η διαμόρφωσή του ώστε να παίζει σε διάφορα μέσα.

Παίζοντας το κυνήγι του κρυμμένου θησαυρού ο παίχτης θα έχει την δυνατότητα να μεταφέρει έναν χαρακτήρα σε διάφορα σημεία, όπου συναντάει συναρπαστικές φιγούρες που λύνοντας σπαζοκεφαλιές του αποκαλύπτουν λέξεις ή γράμματα, με στόχο την δημιουργία ολόκληρων προτάσεων στη γλώσσα Urdu. Το παιχνίδι από μόνο του προκαλεί το ενδιαφέρον ανεξάρτητα με το τελικό αποτέλεσμα. Ο παίχτης καθοδηγεί τον χαρακτήρα όπως θέλει, άρα το κάθε μέλος της ομάδας Pegneon θα έχει φτάσει στο τέρμα από διαφορετικές διαδρομές. Αν ξαναπαίξουμε το παιχνίδι θα ανακαλύψουμε νέες διαδρομές μέχρι να τις εξαντλήσουμε όπου και εν τέλη θα έχουμε μάθει τις λέξεις που θέλουμε.

Τα σοβαρά παιχνίδια συνδυάζουν τη διασκέδαση με την εκμάθηση διότι επιτρέπουν στον παίχτη να δει τη φαντασία σε όλο της το μεγαλείο, μέσα από εναλλακτικές διαδρομές να ανακαλύπτει θησαυρούς και να μαθαίνει πιο αποτελεσματικά. Τέλος, για την χρήση του ενός ή του άλλου δεν υπάρχει χρυσός κανόνας. Εξαρτάται από το χρόνο (χρήμα) που θέλει να διαθέσει κάποιος και την έμφαση που δίνει στην εκμάθηση.

“H Δανάη Αντωνοπούλου είναι Ιδρύτρια της Pegneon , μιας καινοτόμας ελληνικής εταιρείας που εξειδικεύεται στην αποτελεσματική εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού μέσω Serious Games. Μητέρα ενός παιδιού, λατρεύει να τρέχει στο Μαραθώνιο και  τον τελευταίο καιρό συμμετέχει σε τρίαθλο.”