Σπάζοντας το ταμπού της ιδιωτικής ασφάλισης

Της Ευγενίας Τζώρτζη

Η ιδιωτική ασφάλιση μοιάζει με ελέφαντα μέσα σε δωμάτιο, όπου άπαντες γνωρίζουν την ύπαρξή του, αλλά όλοι κάνουν ότι την αγνοούν. Κάπως έτσι εξελίσσεται και η συζήτηση για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος στη χώρα μας, που ενώ αναγνωρίζει τον επιτακτικό χαρακτήρα μετάβασης σε ένα πιο σύνθετο και κυρίως ορθολογικό μοντέλο ασφάλισης με κεφαλαιοποιητικά χαρακτηριστικά απορρίπτει κάθε σκέψη για στήριξη του δεύτερου ή του τρίτου πυλώνα ασφάλισης. Στην επιµονή για τον «συµπληρωµατικό ρόλο της ιδιωτικής ασφάλισης με σαφή στρατηγική και κίνητρα», όπως αυτή διατυπώνεται από τον πρόεδρο της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών και CEO της Eurolife Αλέξανδρο Σαρρηγεωργίου, η πολιτεία φέρεται να σφυρίζει αδιάφορα. Αν και το πρόβλημα, όπως σημειώνει ο διευθύνων σύμβουλος της MetLife Δημήτρης Μαζαράκης «έχει χτυπήσει την πόρτα μας εδώ και πολλές δεκαετίες, δεν έχουμε καταφέρει μέχρι σήμερα να δώσουμε λύση σ’ αυτό το τόσο κρίσιμο και καθοριστικό θέμα για το μέλλον της χώρας μας».

Η πολιτεία απαντά σ’ αυτή την ανάγκη με μια κοντόφθαλμη και εξίσου υποκριτική προσέγγιση για τη διασφάλιση του σημερινού επιπέδου των συντάξεων, χωρίς ωστόσο να είναι σε θέση να εγγυηθεί ούτε τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του συστήματος ούτε ένα δίκαιο σύστημα απονομής συντάξεων. Πολύ περισσότερο στερεί από την κοινωνία έναν ειλικρινή διάλογο σε ό,τι αφορά τους εναλλακτικούς τρόπους κάλυψης των μελλοντικών στη σύνταξη και, κυρίως, αφήνει την αγορά να αυτορρυθμίζεται χωρίς συγκεκριμένο μοντέλο. Η ελληνική πραγματικότητα, όπως επισημαίνει η γενική διευθύντρια της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος Μαργαρίτα Αντωνάκη, κινείται σε παράλληλο Σύμπαν σε σχέση με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. «Οι συζητήσεις που διεξάγονται επισήμως μέσω της ευρωπαϊκής εποπτικής Αρχής EIOPA βρίσκονται ήδη σε προχωρημένο στάδιο για τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού συνταξιοδοτικού προϊόντος με κοινά χαρακτηριστικά, που θα ενισχύουν την ευκολότερη πρόσβαση στο αγαθό της ασφάλισης και τη διαφάνεια για τους ασφαλισμένους» αναφέρει στο Fortune.

Στη χώρα μας, τα μέλη της κυβέρνησης που έχουν την ευθύνη για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος, αλλά και την εποπτεία της ιδιωτικής ασφαλιστικής αγοράς, στις δημόσιες τοποθετήσεις τους αποφεύγουν οποιαδήποτε αναφορά στην προοπτική δημιουργίας του δεύτερου πυλώνα ασφάλισης και απορρίπτουν κάθε πρόθεση για παροχή κινήτρων στήριξης του τρίτου πυλώνα, κάτι που αποτελεί πάγια πολιτική εδώ και χρόνια στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. «Όσο καθυστερούμε, το κόστος της μεταρρύθμισης γίνεται μεγαλύτερο, και με δεδομένο ότι παρά τις όποιες περιστασιακές παρεμβάσεις το σύστημα δεν είναι βιώσιμο, η μη επίτευξη λύσης σήμερα σημαίνει τη μεταφορά του τεράστιου αυτού προβλήματος στην επόμενη γενιά» σημειώνει ο Δημήτρης Μαζαράκης.

Από την πλευρά της, η γενική διευθύντρια της Allianz Ελλάδος, Φιλίππα Μιχάλη, επισημαίνει ότι το αυστηρό θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας και η παροχή φορολογικών κινήτρων εκ μέρους της πολιτείας, όπως άλλωστε έχει αποδείξει η διεθνής εμπειρία, αποτελούν αναγκαίες συνθήκες για την ένταξη των εργαζομένων στον δεύτερο πυλώνα της επαγγελματικής ασφάλισης ή και στον τρίτο πυλώνα της προαιρετικής ιδιωτικής ασφάλισης. Ανεξάρτητα, πάντως, από την αναγκαιότητα των κινήτρων, η ιδιωτική ασφάλιση είναι εδώ• τόσο πίσω από τις κλειστές πόρτες επιτροπών όπως της Επιτροπής Σοφών, που είχε συστήσει πρόσφατα ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος, και η οποία πρότεινε ένα μεικτό σύστημα με κίνητρα για την ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα, όσο και μέσα από τη συνειδητοποίηση της κοινωνίας για την ανάγκη διεύρυνσης της σύνταξης μέσω ατομικών λογαριασμών, που θα συμπληρώνουν την «κουτσουρεμένη» εθνική σύνταξη.

Στροφή στην ιδιωτική ασφάλιση
Ανεξάρτητα από την αναγκαιότητα των κινήτρων, η ιδιωτική ασφάλιση είναι εδώ. Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Ergo Hellas Θοδωρή Κοκκάλα «μέσα σε αυτό το ασταθές και ανασφαλές κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, διαφαίνεται ο σημαντικός και ουσιαστικός ρόλος του θεσμού της ιδιωτικής ασφάλισης, ως υποστηρικτικός μηχανισμός της κοινωνικής ασφάλισης και η συμβολή του στη σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας».

Η Γενική Διευθύντρια της Allianz Ελλάδος εξηγεί ότι «η ελληνική κοινωνία πλέον καλείται να μετακινηθεί από μία νοοτροπία όπου ο βασικοί πάροχοι σύνταξης ήταν τα κρατικά ταμεία, μέσω του πρώτου πυλώνα, σε μία νέα αντίληψη, βάσει της οποίας κάθε υπεύθυνος πολίτης καλείται να καλύψει το κενό που παρουσιάζεται μέσω της ιδιωτικής ασφάλισης. Μάλιστα, η έλλειψη εμπιστοσύνης, που εντείνεται από την αβεβαιότητα για το μέλλον του κρατικού ασφαλιστικού συστήματος και την κατάσταση στην οποία έχει βρεθεί το δημόσιο σύστημα υγείας, τροφοδοτεί αυτή την ανάγκη». Η απειλή κατάρρευσης των ασφαλιστικών ταμείων λόγω των ελλειμμάτων, η τάση μετάθεσης του κόστους στις μελλοντικές γενιές, οι οποίες θα κληθούν να πληρώσουν μεγαλύτερες εισφορές, απολαμβάνοντας όμως χαμηλότερες συντάξεις, σε συνδυασμό με τη δυσκολία πρόσβασης στο δημόσιο σύστημα υγείας, ενισχύουν την έντονη ανησυχία και την αγωνία των πολιτών, πολλοί από τους οποίους στρέφονται από τώρα στον κλάδο της ιδιωτικής ασφάλισης.

Η ανάγκη για αποταµίευση είναι περισσότερο υπαρκτή από ποτέ και παρά το γεγονός ότι εµφανίζεται να προσκρούει στη µείωση του διαθέσιµου εισοδήµατος των νοικοκυριών, η αγορά επιχειρεί να προσφέρει λύσεις που στοχεύουν να καλύψουν το κενό για την προστασία του επιπέδου ζωής των πολιτών μέσα από τη δηµιουργία ενός κεφαλαίου προς επένδυση. Όπως συμβαίνει και στην υπόλοιπη Ευρώπη, προωθούνται κυρίως από πολυεθνικούς ομίλους επενδυτικά προϊόντα τα οποία είναι έτσι σχεδιασμένα ώστε να αντισταθμίζουν το πρόβλημα των χαμηλών επιτοκίων και να αξιοποιούν το υψηλό volatility των αγορών. Με τον τρόπο αυτό οι ασφαλιστικές εταιρείες προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανό το ενδιαφέρον των καταναλωτών, αλλά και να κερδίσουν τον αναγκαίο χρόνο για την επόμενη μέρα, όταν η οικονομία θα έχει πια σταθεροποιηθεί και θα δείξει μικρά έστω σημάδια ανάκαμψης εισερχόμενη σε τροχιά ανόδου.

Στο επίκεντρο τα προγράμματα υγείας
Τηρώντας στάση αναμονής, οι ασφαλιστικές δίνουν προς το παρόν βάρος στις αυξημένες ανάγκες για καλύψεις υγείας, που αποτελούν ζήτημα άμεσης προτεραιότητας για πολύ μεγάλη μερίδα των πολιτών. Τα νέα προϊόντα ετήσιας ανανέωσης υπόσχονται ικανοποιητικές παροχές υγείας σε προσιτό κόστος και πωλούνται μαζικά πλέον από τις μεγάλες ασφαλιστικές εταιρείες, αντισταθμίζοντας τις απώλειες που υφίσταται ο κλάδος ζωής από τα παραδοσιακά αποταμιευτικά και τα καθαρώς επενδυτικά προγράμματα.

Οι προκλήσεις, ωστόσο, του κλάδου, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο του ομίλου Interamerican Γιώργο Κώτσαλο, απαιτούν µια εξαιρετικά γενναία προσέγγιση, µε την ανάπτυξη συνεργασιών µεταξύ του δηµόσιου και του ιδιωτικού τοµέα και στόχο την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών στον πελάτη και τον έλεγχο του κόστους από την πλευρά της πολιτείας. Αξιοποιώντας την πείρα ενός από τους µεγαλύτερους παρόχους υγείας στην Ευρώπη, όπως είναι ο όµιλος της Achmea, ο πλέον καθετοποιηµένος όµιλος στην ιδιωτική ασφάλιση υγείας στη χώρα µας, η Interamerican, προβάλλει τα πλεονεκτήµατα του Medisystem, που αποτελεί όχι απλώς µια παροχή, αλλά ένα ολοκληρωµένο σύστηµα ιατρικής φροντίδας. Την ίδια άποψη διατυπώνει και ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Εθνικής Ασφαλιστικής Ηρακλής Δασκαλόπουλος, ο οποίος εξηγεί ότι, ενώ οι ιδιωτικές δαπάνες στη χώρα μας αποτελούν μεγάλο τμήμα του συνόλου των δαπανών υγείας, ένα μικρό μόνο τμήμα τους καλύπτεται από την ιδιωτική ασφάλιση.

«Αυτό δείχνει ότι, εφόσον υπάρξει σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, μπορούμε να εξασφαλίσουμε σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού το υψηλό επίπεδο παροχής υπηρεσιών που προσφέρει η ιδιωτική ασφάλιση υγείας με προσιτό κόστος» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Σε ό,τι αφορά τον κλάδο ζωής, οι ενδείξεις ανάκαμψης είναι ακόμη δειλές. Η ανοδική ώθηση που υπήρξε τα δύο τελευταία χρόνια μέσα από τις πωλήσεις επενδυτικών προϊόντων ανακόπηκε το δεύτερο εξάμηνο του 2015, μετά την επιβολή των capital controls. Προς το παρόν οι ανάγκες ανανέωσης αυτών των συµβολαίων καλύπτονται µε βάση το µηνιαίο όριο των 1.000 ευρώ για εξαγωγή κεφαλαίων που επιτρέπει η πράξη νοµοθετικού περιεχοµένου για τα capital controls. Αξιολογώντας τη στροφή της αγοράς προς τα επενδυτικά προγράµµατα, ο διευθύνων σύµβουλος της Interamerican εξηγεί ότι πρόκειται για διεθνή τάση.

«Αυτό το σχεδόν καθολικό φαινόµενο είναι αποτέλεσµα των χαμηλών επιτοκίων, της αβεβαιότητας που επικρατεί στις αγορές και της προσαρµο γής στο νέο κανονιστικό πλαίσιο Solvency II. Οι χαµηλές αποδόσεις που χαρακτηρίζουν την αγορά των προϊόντων unit linked δεν είναι δυνατόν να συντηρήσουν την κερδοφορία των εταιρειών» παρατηρεί – στοιχείο που αναδεικνύει την εστίαση σε συγκεκριµένες αγορές µε αξιοποίηση της τεχνολογίας, η οποία μπορεί να μειώσει αποτελεσματικά το κόστος.

Οι άνθρωποι των πωλήσεων διακρίνουν πίσω απ’ αυτή την προβληματική κατάσταση ότι οι πραγµατικές ανάγκες της κοινωνίας είναι µεγάλες και πιο επιτακτικές. Οι καταναλωτές, όπως εξηγεί ο επικεφαλής της Life Plan και πρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσµου Συντονιστών Ασφαλιστικών Συµβούλων, Δηµήτρης Γαβαλάκης, «έχουν πλέον πιο συνετή καταναλωτική συµπεριφορά. Παρά το γεγονός ότι το διαθέσιµο εισόδηµα έχει µειωθεί, οι πολίτες είναι σε θέση να διακρίνουν την αξία που έχει η συµπληρωµατική σύνταξη στη ζωή τους – κάτι που δεν συνέβαινε στο παρελθόν, όταν το κράτος υποσχόταν γενναίες συντάξεις και η έξοδος από τον εργασιακό βίο συνοδευόταν από πλουσιοπάροχα εφάπαξ. Αντίστοιχα, µεγαλύτερη αξία αποκτά στη συνείδηση του κόσµου η ανάγκη για ασφάλιση ζωής, αφού η αβεβαιότητα κινητοποιεί τα αντανακλαστικά των πολιτών, που αναγνωρίζουν με τη σειρά τους τη σηµασία των καλύψεων απέναντι σε απρόβλεπτα γεγονότα».

Η ασφάλιση στην εποχή του διαδικτύου
Οι ανάγκες, όμως, δεν εξαντλούνται μόνο στον τομέα της σύνταξης και της υγείας, αλλά επεκτείνονται στα θέματα των φυσικών καταστροφών. Παρά το γεγονός ότι οι σεισμοί αποτελούν μόνιμη απειλή για τη χώρα μας, που συγκεντρώνει το 50% της σεισμικής δραστηριότητας στην ευρωπαϊκή ήπειρο, μόλις το 10% των κατοικιών είναι ασφαλισμένο. Ακόμη περισσότερο αφορούν απλά θέματα καθημερινότητας, όπως η ασφάλιση αστικής ευθύνης για τα ανασφάλιστα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν στη χώρα, ο αριθμός των οποίων εκτιμάται στις 700.000 και απειλεί να τινάξει στον αέρα το επικουρικό κεφάλαιο.

Αντιμέτωποι με τον ανταγωνισμό στην ασφάλιση αυτοκινήτου, ο οποίος ανακυκλώνει τη διαρκώς συρρικνούμενη πίτα του κλάδου, οι ισχυρότεροι «παίκτες» απαντούν επιθετικά. Η εξάπλωση των πωλήσεων μέσω διαδικτύου δεν είναι παρά το πρώτο επίπεδο, στο οποίο η αγορά τείνει ήδη να προσαρμοστεί. Πίσω από το νέο κανάλι διανομής, που κερδίζει συνεχώς έδαφος, ξετυλίγεται μια νέα τάση, αυτή των aggregators, που, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Interamerican Γιώργο Κώτσαλο, «θα αποτελέσει το επόμενο πεδίο μετεξέλιξης της αγοράς».

Η δυνατότητα άμεσης σύγκρισης από τον καταναλωτή των ασφαλίστρων και των προσφερόμενων καλύψεων ευνοεί όσους έχουν τοποθετηθεί αποτελεσματικά στον κλάδο. Παράλληλα αναδεικνύεται η αξία όγκου των ψηφιακών δεδομένων ως αποτελεσματικού εργαλείου στις πωλήσεις ασφαλιστικών προϊόντων. Η δεξαμενή των big data θα υποκαταστήσει, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Generali, Πάνο Δημητρίου, τις παραδοσιακές μεθόδους του underwriting, «δημιουργώντας customized προϊόντα που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες κάθε πελάτη. Η πλήρης ενημέρωση του προφίλ του με αναλυτικά στοιχεία για τον τρόπο ζωής του αποτελεί μια πραγματικότητα ήδη διεθνώς».

Η τεχνολογία απαιτεί επενδύσεις, δίνοντας το πλεονέκτημα στους μεγάλους ομίλους, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχει χώρος για τις μικρές εταιρείες, αρκεί να υιοθετήσουν μια πιο στοχευμένη προσέγγιση του πελάτη.

Σύνολο Αγοράς – Γενικά Συμπεράσματα

-2015: Συνολικός κύκλος Εργασιών (1,8 δισ. ευρώ)

– Μείωση σε σχέση με το 2014: 4,3%

– A’ εξάμηνο του 2015: Αύξηση 15%

-Σωρευτική μείωση από το 2007: 29%

-Κατά κεφαλήν ασφάλιστρο: 165 ευρώ

-Συνολικά ασφάλιστρα ως ποσοστό του ΑΕΠ:1%

Διαβάστε όλες τις εξελίξεις για το Ασφαλιστικό ΕΔΩ