«Στενό μονοπάτι» για τον έλεγχο του πληθωρισμού από την ΕΚΤ – Σε ηλεκτρική καρέκλα η Λαγκάρντ
Όταν η Kριστίν Λαγκάρντ την Πέμπτη 9 Ιουνίου ανακοινώσει από την έδρα του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας το τέλος του 8ετούς προγράμματος πράξεων ανοιχτής αγοράς (QE), σίγουρα θα έχει την αμέριστη συμπαράσταση όλων των συναδέλφων μελών του διοικητικού συμβουλίου.
Ο πρωτόγνωρος πληθωρισμός, που αγγίζει σε επίπεδο ευρωζώνης το 8,1%, έχει κάνει ακόμα και τα πιο «χαλαρά» στελέχη της ΕΚΤ να στηρίζουν αναφανδόν μια άνοδο στο κόστος δανεισμού με αύξηση των επιτοκίων τους επόμενους μήνες.
Από την άλλη, η κυρία Λαγκάρντ γνωρίζει πολύ καλά το μέγεθος της πρόκλησης που θα κληθεί να αντιμετωπίσει, ελπίζοντας να αποκτήσει εκ νέου τον έλεγχο των τιμών χωρίς να σύρει την οικονομία σε ύφεση και αποφεύγοντας να πυροδοτήσει sell off στην αγορά ομολόγων – ειδικά στον εύθραυστο Νότο.
Με άλλα λόγια, «η επικεφαλής της ΕΚΤ κάθεται σε ηλεκτρική καρέκλα» ανέφερε ο καθηγητής οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Μάνχαϊμ Κλάους Άνταμ. «Η ΕΚΤ πιστεύει ότι μπορεί να επαναφέρει τον πληθωρισμό στον στόχο με σχετικά δειλές αυξήσεις στα επιτόκια. Αλλά τι γίνεται αν αυτό δεν λειτουργήσει;» αναρωτιέται.
Την τελευταία φορά που η τράπεζα αύξησε τα επιτόκια το 2011, κανένα από τα 25 μέλη του διοικητικού συμβουλίου της δεν είχε ενταχθεί στο όργανο καθορισμού των επιτοκίων και η Λαγκάρντ είχε μόλις γίνει πρόεδρος του ΔΝΤ. Οι οικονομολόγοι ανησυχούν ότι το συμβούλιο δεν διαθέτει την τεχνογνωσία για να βρει την ισορροπία μεταξύ πληθωρισμού και της αποφυγής μιας οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κατάρρευσης.
Ο ρόλος Λέιν
Η Λαγκάρντ, δικηγόρος με εκπαίδευση και υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας πριν μεταβεί στην Ουάσιγκτον, βασίστηκε στον επικεφαλής οικονομολόγο της ΕΚΤ Φίλιπ Λέιν για καθοδήγηση, ο οποίος όμως έχει επικριθεί πολύ για την αργοπορία του να προβλέψει την άνοδο των πληθωριστικών πιέσεων.
Άλλες δυτικές κεντρικές τράπεζες, όπως η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και η Τράπεζα της Αγγλίας, έχουν ήδη αυξήσει τα επιτόκια και έχουν σταματήσει να αγοράζουν ομόλογα. «Σε ποιον μπορεί να βασιστεί τώρα;» είπε ο Ανταμ. «Η ίδια η Λαγκάρντ δεν είναι ειδικός και ο επικεφαλής οικονομολόγος της έκανε λάθος για τον πληθωρισμό».
Τα μέλη του συμβουλίου, που προσήλθαν στο Άμστερνταμ από τη Φρανκφούρτη αυτή την εβδομάδα για μια αλλαγή στη νομισματική πολιτική, ομονοούν στην ανάγκη για αυξήσεις επιτοκίων – αλλά και σε ένα backstop για τις αγορές ομολόγων.
Η Λαγκάρντ και ο Λέιν έχουν δώσει σήμα για αυξήσεις επιτοκίων κατά 0,25% στις συναντήσεις τους τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο – τις δύο που ακολουθούν την απόφαση του Ιουνίου. Ωστόσο, ο ρυθμός με τον οποίο έχουν ενταθεί οι πιέσεις στις τιμές τους τελευταίους μήνες έχει κάνει τα «γεράκια» να ζητούν πιο επιθετικό ρυθμό σύσφιξης, σύμφωνα με τη στρατηγική της Fed για αύξηση κατά 50 μονάδες βάσης κάθε φορά.
«Τα γεράκια μυρίζουν αίμα», είπε ένα μέλος του συμβουλίου. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η ΕΚΤ είναι πιθανό να αυξήσει τα επιτόκια κατά 25 μονάδες βάσης τον Ιούλιο, εν μέρει λόγω της ανησυχίας ότι μια πιο επιθετική κίνηση θα μπορούσε να προκαλέσει sell off στα ομόλογα του υπερχρεωμένου Νότου, και ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα.
Ο Paul Hollingsworth, επικεφαλής Ευρωπαίος οικονομολόγος της BNP Paribas, δήλωσε ότι μια αύξηση των επιτοκίων κατά 50 μονάδες βάσης «θα ήταν μια απίστευτη έκπληξη και θα μπορούσε να αυξήσει τους κινδύνους για τις περιφερειακές αγορές ομολόγων νωρίτερα από όσο θα ήθελε η ΕΚΤ».
Η διαφορά μεταξύ του 10ετούς ομολόγου της Ιταλίας και του γερμανικού Bund, ανέβηκε πρόσφατα στο υψηλότερο επίπεδο από την έναρξη της πανδημίας.
«Ορισμένοι επενδυτές ανησυχούν για το πού θα μπορούσαν να πάνε τα spreads όταν η ΕΚΤ αρχίσει να αφαιρεί τα κίνητρά της», δήλωσε η Annalisa Piazza, αναλύτρια σταθερού εισοδήματος στην MFS Investment Management.
Η ΕΚΤ έχει ήδη δηλώσει ότι θα αυξήσει το επιτόκιο με το οποίο δανείζει σε πολλές τράπεζες κατά μισή ποσοστιαία μονάδα αυτόν τον μήνα. Θα τερματίσει το ειδικό προεξοφλητικό επιτόκιο -1% για τα τριετή δάνεια που χορηγούνται στο πλαίσιο των τριμηνιαίων στοχευμένων πράξεων μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης ή TLTRO. Αυτό το επιτόκιο θα φέρει το πραγματικό επιτόκιο καταθέσεων στο -0,5%.
Ο Oliver Rakau, οικονομολόγος στην Oxford Economics, είπε ότι η αλλαγή του TLTRO θα μπορούσε να κάνει την ΕΚΤ απρόθυμη να επιδεινώσει τον αντίκτυπο αυξάνοντας επίσης το επιτόκιο καταθέσεων κατά μισή ποσοστιαία μονάδα τον Ιούλιο. «Βλέπουμε ήδη μια αυστηροποίηση των όρων τραπεζικού δανεισμού στην ευρωζώνη. Εάν συνέχιζε έτσι, [η ΕΚΤ] θα διακινδύνευε μια πιο απότομη σύσφιξη», είπε.
Νέο guidance
Στη συνεδρίαση αυτής της εβδομάδας, η ΕΚΤ θα εκδώσει επίσης νέο guidance. Oι τραπεζίτες αναμένεται να προβλέψουν βραδύτερη ανάπτυξη και υψηλότερο πληθωρισμό τα επόμενα τρία χρόνια. Η πρόβλεψή της για τον πληθωρισμό για το 2024 είναι πιθανό να ανέλθει στο στόχο του 2%, εκπληρώνοντας ένα βασικό κριτήριο για την αύξηση των επιτοκίων.
Προς το παρόν, οι δείκτες των επιχειρήσεων, καθώς και τα στοιχεία για τις εξαγωγές, τη βιομηχανική παραγωγή και τις λιανικές πωλήσεις, δείχνουν ότι η ευρωζώνη οδεύει προς επιβράδυνση, αντί για ύφεση φέτος.
Ωστόσο, το μπλοκ πλήττεται σκληρά από τις συνέπειες της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία έχει εκτοξεύσει τις ευρωπαϊκές τιμές ενέργειας και τροφίμων στα ύψη, μειώνοντας τις καταναλωτικές δαπάνες.
Ο οικονομολόγος της Goldman Sachs, Sven Jari Stehn, προειδοποίησε ότι εάν ο πόλεμος βαθύνει και διακοπεί η παροχή ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, θα μπορούσε να βυθίσει την περιοχή σε μια «σύντομη, αλλά απότομη, ύφεση».
Αυτό το σενάριο στασιμοπληθωρισμού μιας συρρικνούμενης οικονομίας με επίμονα υψηλό πληθωρισμό ανησυχεί πολλούς ρυθμιστές επιτοκίων. «Δεν θα είναι εύκολο για την ΕΚΤ», είπε ο Χόλινγκσγουορθ. «Υπάρχουν πολλά εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν.
