Στο κυνήγι του «κρυμμένου θησαυρού» του yachting

Τα τελευταία τουλάχιστον 20 χρόνια πολλά οικονοµικά και lifestyle περιοδικά αναφέρονται στο yachting στις ελληνικές θάλασσες ως µία από τις εν δυνάµει πιο χρυσοφόρες «µπίζνες» για τη χώρα µας. Η πρόβλεψη, όµως, αυτή δείχνει να µην επαληθεύεται, καθώς η εκάστοτε ηγεσία του υπουργείου Τουρισµού επιχειρεί κάθε φορά να αναζητήσει τον «κρυµµένο θησαυρό» του ελληνικού θαλάσσιου τουρισµού, µε στόχο την προσέλκυση πολυτελών σκαφών στις ελληνικές µαρίνες, αλλά και την αύξηση του όγκου ναυλώσεων στα σκάφη αναψυχής.

Η αλήθεια είναι ότι η επιβολή υπέρµετρων φόρων από το 2009 και µετά, η «ποινικοποίηση» της ιδιοκτησίας σκάφους, αλλά και η έλλειψη µαρίνων σε µια χώρα που περιβάλλεται από εκατοντάδες νησιά και διαθέτει αρκετές χιλιάδες χιλιόµετρα ακτογραµµή, έχουν οδηγήσει πολλούς ιδιοκτήτες σκαφών να µεταβούν σε γειτονικές χώρες, στερώντας σηµαντικά έσοδα από τον ελληνικό τουριστικό κλάδο. Τουρκία, Κροατία και Μαυροβούνιο κερδίζουν διαρκώς έδαφος, επωφελούµενες από την οικονοµική κρίση που πλήττει τη χώρα µας, χτίζοντας έτσι ένα ισχυρό brand name στο yachting.

Τα διαθέσιµα στοιχεία δείχνουν την Ελλάδα να δίνει τη δική της µάχη και να µένει πίσω µε µεγάλη απόσταση από τους ανταγωνιστές, αφού το ένα σκάφος ανά δύο χλµ. ακτογραµµής που διαθέτει υπολείπεται έναντι των 4,5 σκαφών, που είναι ο µέσος ευρωπαϊκός όρος, αλλά και εκείνος της Τουρκίας. Γιατί, άραγε, µια χώρα µε µακρά παράδοση στη ναυτιλία, µε εκατοντάδες νησιά και εκατοµµύρια τουρίστες ετησίως δεν αξιοποιεί τον συγκεκριµένο τοµέα, προκειµένου να αυξήσει τα έσοδά της, ανεβάζοντας παράλληλα το επίπεδο των τουριστών της; Τι χρειάζεται να αλλάξει, ώστε να δηµιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και να πιάσουµε τον ευρωπαϊκό µέσο όρο αναλογίας ενός σκάφους ανά 164 κατοίκους, από µόλις ένα σκάφος ανά 621 κατοίκους σήµερα; Μιλώντας στο Fortune αναφορικά µε τα βασικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει αυτή τη στιγµή ο κλάδος του yachting, ο πρόεδρος της Ένωσης Πλοιοκτητών Ελληνικών Σκαφών Τουρισµού (ΕΠΕΣΤ), Αντώνης Στελλιάτος, εστιάζει στη µη εφαρµογή του Ηλεκτρονικού Μητρώου, αλλά και στην επιβολή ΦΠΑ 23%, που ανεβάζει πολύ το κόστος της ναύλωσης συγκριτικά µε τις γειτονικές µας χώρες.

Όπως εξηγεί, ο νόµος Βαρβιτσιώτη του Απριλίου του 2015 ήταν µείζονος σηµασίας, καθώς υποχρέωνε κάθε σκάφος, ανεξαρτήτως σηµαίας, που πλέει στα ελληνικά χωρικά ύδατα να δηλώνεται στο Ηλεκτρονικό Μητρώο, το οποίο θα οργάνωνε το υπουργείο Ναυτιλίας. Χρήσιµες πληροφορίες, όπως το είδος του (ιδιωτικό ή επαγγελµατικό), το αν µεταφέρει ιδιώτες ή ναυλωτές, τι σηµαία έχει και το χρονικό διάστηµα παραµονής του στην Ελλάδα, θα ήταν διαθέσιµες στις αρµόδιες Αρχές και θα εξασφάλιζαν την εύρυθµη λειτουργία του συστήµατος.  Δυστυχώς, το Ηλεκτρονικό Μητρώο δεν εφαρµόστηκε ποτέ µέχρι σήµερα, µε αποτέλεσµα να κάνουν «φτερά» εκατοµµύρια ευρώ, που θα µπορούσαν να αποτελέσουν «ανάσα» για την ελληνική οικονοµία. «Νοµίζω ότι οι γείτονες δεν είναι αφελείς. Η Κροατία εισπράττει από όποιο σκάφος εισέρχεται στα κροατικά χωρικά ύδατα, είτε ιδιωτικό είτε επαγγελµατικό, για µια εβδοµάδα παραµονής 700 ευρώ, προµηθεύοντάς το ταυτόχρονα µε ειδικό σήµα! Συνεπώς, κρίνεται άµεση και επιτακτική η ανάγκη εφαρµογής του Ηλεκτρονικού Μητρώου».

Όσο για τον ΦΠΑ που πληρώνουν οι ναυλωτές σκαφών για ναυλώσεις στις ανταγωνίστριες χώρες, η κατάσταση µοιάζει µε τραγέλαφο. Η Ελλάδα κατέχει ακόµη µία αρνητική πρωτιά, αφού η φορολόγηση 23% που επιβάλλεται είναι σχεδόν τέσσερις φορές µεγαλύτερη από την ισχύουσα σε άλλες αγορές. Στη γειτονική Ιταλία ο ΦΠΑ ανέρχεται σε 6%, στην Κροατία σε 6,5%, ενώ στην Τουρκία είναι µηδενικός!

Πέρα από την υψηλή φορολόγηση, που είναι αποτρεπτική για την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων yachting στη χώρα µας, ένα άλλο ανεξήγητο φαινόµενο είναι η έλλειψη µαρίνων. Σε µια χώρα µε χιλιάδες νησιά και τεράστια ακτογραµµή αναλογικά µε το µέγεθός της, υπάρχουν εν ενεργεία µόλις 23 µαρίνες. Η ιστορία είναι γνωστή. Πλήθος τουριστών που ταξιδεύουν µε σκάφη απολαµβάνουν κάθε καλοκαίρι τα ελληνικά νησιά και κάνουν µπάνιο στις θάλασσές µας, αφήνοντας όµως ελάχιστα χρήµατα στις τοπικές κοινωνίες, αφού στο τέλος της ηµέρας επιλέγουν να σταθµεύσουν στα παράλια της Τουρκίας. Σύµφωνα µε τον Αντώνη Στελλιάτο, το σηµείο-κλειδί είναι η δηµιουργία σύγχρονων µαρίνων και αγκυροβολίων, που να παρέχουν ασφαλή ελλιµενισµό σκαφών, προκειµένου να ανταποκρίνονται στις διαρκώς αυξανόµενες ανάγκες που προκύπτουν. «Η Κροατία έχει 103 µαρίνες, ενώ στην Τουρκία ξεφυτρώνουν σαν µανιτάρια, χωρίς να εµφανίζονται οι παράξενες γραφειοκρατικές καταστάσεις που αντιµετωπίζει κάποιος που θέλει να επενδύσει τα χρήµατά του στην Ελλάδα. Χρειάζονται υποδοµές για το ελληνικό yachting και, γενικά, τον θαλάσσιο τουρισµό. Μόνο έτσι θα µπορέσουµε να προσελκύσουµε τα ιδιωτικά ξένα σκάφη που έρχονται στην Ελλάδα. Το θέµα δεν είναι το πού θα “δέσουν” οι τουρίστες, αλλά το πώς θα περάσουν το διάστηµα της παραµονής τους».

Ο πρόεδρος της ΕΠΕΣΤ για τη φετινή τουριστική σεζόν κρατά «µικρό καλάθι», αφού απρόσµενες εξελίξεις σε οικονοµικό και πολιτικό επίπεδο µπορεί να θέσουν την πορεία του yachting εκτός «τροχιάς», όπως ακριβώς συνέβη το 2015. «Η χρονιά που πέρασε άρχισε αρκετά αισιόδοξα, όµως οι εκλογές, τα σενάρια για Grexit, τα capital controls και το δηµοψήφισµα φρέναραν την αγορά του ελληνικού yachting, η οποία, για ακόµη µία σεζόν, στάθηκε ανίκανη να ακολουθήσει τη γενική άνοδο του τουρισµού».

Τα περιθώρια ανάπτυξης του yachting στη χώρα µας παραµένουν µεγάλα, αλλά είναι επείγον να οριστεί ένα πλαίσιο, καθώς είναι ενδεικτικό ότι οι ναυλωτές ξένων σκαφών δεν εφαρµόζουν καν τον νόµο 4256/2014. Έτσι, τα υπό ευρωπαϊκή σηµαία επαγγελµατικά σκάφη εκτελούν ναυλώσεις χωρίς να είναι εγγεγραµµένα στο Ηλεκτρονικό Μητρώο, όπως προβλέπει ο νόµος. Τα δε σκάφη µε σηµαία τρίτων χωρών οργιάζουν σε ναυλώσεις στα πελάγη µας. Πρακτικά αυτό σηµαίνει πως δεν εισπράττουµε ούτε ΦΠΑ ναύλωσης ούτε φόρους. Δεν γίνονται ναυλοσύµφωνα, οι ιδιοκτήτες των σκαφών δεν πληρώνουν ΝΑΤ και δεν έχουν οργανικές συνθέσεις πληρωµάτων, όπως προβλέπει το υπουργείο Ναυτιλίας. Συγχρόνως τα υπό ελληνική σηµαία επαγγελµατικά σκάφη µένουν δεµένα και η ανεργία των Ελλήνων ναυτικών ακολουθεί την ανιούσα.

«Εφόσον τα δεδοµένα συνεχίσουν να είναι αυτά, νοµίζω ότι και η φετινή χρονιά µάλλον πρόκειται να χαθεί. Εάν κάποιος έβλεπε τι σκάφη κυκλοφορούσαν στα ελληνικά πελάγη το καλοκαίρι, θα αισθανόταν µεγάλη θλίψη. Κυµατίζουν όλες οι σηµαίες −ειδικά η τουρκική− σε ολόκληρο το Αιγαίο και σπάνια η γαλανόλευκη. Είναι λυπηρό» σηµειώνει ο πρόεδρος της ΕΠΕΣΤ, ο οποίος χαρακτηρίζει τον θαλάσσιο τουρισµό στην Ελλάδα, και δη το yachting, ως την πιο αδικηµένη και πλέον απαξιωµένη εναλλακτική µορφή τουρισµού, γεγονός που αποδίδει και στην προκατάληψη που επικρατεί για τον συγκεκριµένο κλάδο.

«Ίσως οι λέξεις “σκάφος” και “σκαφάτος” προκαλούν την κοινωνία. Όµως, ο επαγγελµατίας της ελληνικής σηµαίας δεν είναι αυτός. Το yachting συνεισέφερε µε 3,8% από το 18% που προσέφερε ο τουρισµός στο ΑΕΠ. Η Ζώνη Περάµατος λειτουργεί µε το 90% των επαγγελµατικών πλοίων. Πόσες ειδικότητες υπάρχουν που ασχολούνται µε τα επαγγελµατικά πλοία; Δεκάδες. Επίσης, περίπου 3.200 Έλληνες ναυτικοί απασχολούνται στα ελληνικά τουριστικά πλοία, ναυτολογηµένοι στο ΝΑΤ. Άρα το ελληνικό yachting συνεισφέρει στο ΝΑΤ τα µέγιστα στο εισόδηµα της χώρας».

Μάλιστα, υπογραµµίζεται πώς όλοι αυτοί οι άνθρωποι δίνουν ζωή στα αποµακρυσµένα ελληνικά νησιά, στα οποία η πρόσβαση είναι δυνατή µόνο µε σκάφος. Ταυτόχρονα, τα εστιατόρια, τα bars και τα καταστήµατα αποκτούν πελατολόγιο. Με λίγα λόγια, τονώνεται η τοπική οικονοµία και οι µαρίνες, µε τη µόνιµη θέση των επαγγελµατικών σκαφών, επωφελούνται, ασχέτως αν δεν υπάρχει µειωµένο επαγγελµατικό τιµολόγιο. «Η Ένωση Πλοιοκτητών Ελληνικών Σκαφών Τουρισµού ζητεί στενή συνεργασία µε τα υπουργεία Οικονοµίας, Ναυτιλίας και Τουρισµού, καθώς και µε όλους τους φορείς του θαλάσσιου τουρισµού, ώστε η µαγική αυτή χώρα να γίνει το παγκόσµιο κέντρο του yachting και να αναδείξουµε την πολυνησία µας, τις θάλασσές µας, τον πολιτισµό µας και τη φιλοξενία που µόνο ο Έλληνας γνωρίζει» συµπληρώνει ο Αντώνης Στελλιάτος.

Στα άµεσα σχέδια της ΕΠΕΣΤ είναι η µεγαλύτερη δυνατή προβολή του ελληνικού yachting. Έπειτα από 15 χρόνια επιτυχούς διοργάνωσης του EastMedYachtShow στον Πόρο, το 2016 η εν λόγω εκδήλωση αναµένεται να λάβει χώρα στη Μαρίνα Ζέας στον Πειραιά, µεταξύ 13-18 Μαΐου, µε 70 επαγγελµατικά και 300 τουριστικά σκάφη να δίνουν το «παρών». Αξίζει να αναφερθεί πως πρόκειται για ένα από τα τέσσερα µεγαλύτερα επαγγελµατικά yachtshows διεθνώς − τα άλλα διεξάγονται σε Καραϊβική (Αντίγκουα), Τουρκία (Μαρµαρίς) και Ιταλία (Γένοβα).

* Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Fotune Απριλίου που κυκλοφορεί