Στον δρόμο προς την ισοτιμία των φύλων

Από την Ρεβέκκα Πιτσίκα*

Μπορεί να χρειάζεται ακόμη να γίνουν βήματα, όμως τα τελευταία χρόνια η ανισότητα των φύλων έχει μειωθεί στη Δύση. Η σύγχρονη γυναίκα έχει πλέον αποδείξει ότι οι δυνατότητες και τα ταλέντα της μπορούν να συμβάλουν θετικά στην οικονομία και την ανάπτυξη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η Βόρεια Ευρώπη όπου, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ, η αυξημένη απασχόληση
των γυναικών αντιστοιχεί στο 0,40% της ετήσιας αύξησης του ΑΕΠ.

Σχετικές μελέτες δείχνουν ότι η σύγχρονη γυναίκα δεν χρειάζεται να υιοθετεί ανδρικά πρότυπα για να εξελιχθεί και να διεκδικήσει θέσεις, αλλά να αξιοποιεί χαρακτηριστικά πιο κοντά στη γυναικεία φύση, όπως η διαλλακτικότητα, η ικανότητα ανάληψης ισορροπημένου ρίσκου και η ευχέρεια να συνδυάζει πολλά πράγματα μαζί. Ειδικά μάλιστα σε περιόδους κρίσεων, οι γυναίκες φαίνεται να είναι αποτελεσματικότερες στη δημιουργία συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας, με στόχο τη μείωση της ανεργίας και την προστασία των οικογενειών με χαμηλό εισόδημα, όπως δείχνει το επιτυχημένο παράδειγμα της Ισλανδίας.

Είναι προφανές ότι για να έχουμε ένα ισορροπημένο οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό σύστημα χρειαζόμαστε εξίσου γυναίκες και άντρες. Μέσα από την επαγγελματική μου εμπειρία, δεν θα διαχώριζα γυναικείους και ανδρικούς τομείς στην αγορά εργασίας. Το πού μπορεί να είναι κάποιος επιτυχημένος εξαρτάται από τα προσωπικά του χαρακτηριστικά και τον τρόπο που αξιοποιεί τις ευκαιρίες, που του παρουσιάζονται. Ένα στέλεχος γένους θηλυκού συναγωνίζεται ισότιμα με έναν άνδρα συνυποψήφιο, εφόσον διαθέτει τα τεχνικά χαρακτηριστικά κάλυψης των αναγκών της θέσης και τα κατάλληλα soft skills.

Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι πλέον συναντάμε αρκετά παραδείγματα γυναικών που επιχειρούν με επιτυχία ή που ηγούνται μεγάλων επιχειρήσεων. Μπορούμε όμως να δούμε περισσότερες – και αυτό δεν είναι θέμα που λύνεται με πολιτικές ποσόστωσης. Η σύγχρονη γυναίκα ακόμα και στον δυτικό κόσμο συνεχίζει να επωμίζεται μεγάλο βάρος των οικογενειακών ευθυνών. Την ίδια στιγμή, οι άνδρες επικεντρώνονται στην καριέρα τους, αποκτούν περισσότερα πτυχία και συνεχίζουν την επαγγελματική τους εξέλιξη.

Για να αρθεί αυτό το εμπόδιο χρειάζεται αλλαγή κουλτούρας, τόσο από την πλευρά των εργοδοτών όσο και από την πλευρά των εργαζομένων:

•Μέσω της ενίσχυσης των κοινωνικών δομών και των πολιτικών γονικής μέριμνας, κυρίως για παιδιά σε προσχολικές ηλικίες, ώστε και η εργαζόμενη γυναίκα να μην περιορίζεται σε στενά χρονικά πλαίσια, αλλά και τα παιδιά να εντάσσονται νωρίτερα σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα και να αναπτύσσουν δεξιότητες.
•Με ισομερή γονική ευθύνη, σε επίπεδο αδειών και ευέλικτων ωραρίων εργασίας, που δεν θα είναι μόνο στα χαρτιά, αλλά και στην πράξη.
•Με ισχυρό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας για ηλικιωμένους, ώστε πρακτικά να μην επιβαρύνονται κυρίως οι γυναίκες.

Σχετικά με τις αμοιβές των δύο φύλων, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, οι γυναίκες κέρδισαν κατά μ.ό. 16% λιγότερα από τους άνδρες το 2016 στην ΕΕ. Στην Ελλάδα τα νούμερα είναι λίγο καλύτερα, καθώς οι γυναίκες στη χώρα μας αμείβονταν, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, που είναι για το 2014, κατά 12,5% λιγότερο κατά μ.ό. από τους άντρες, σε σχέση με το 15%, το 2010.
Όμως αυτό που θα έπρεπε να μας προβληματίσει εξίσου είναι και το χάσμα που χωρίζει τις συντάξεις των δύο φύλων. Η σύνταξη που λαμβάνει μία γυναίκα, κατά μέσο όρο, στην Ευρώπη είναι χαμηλότερη έως 40,2%, σε σχέση με αυτή που λαμβάνει ένας άνδρας – γεγονός που είναι ακόμα πιο σημαντικό, αν λάβουμε υπ’ όψιν μας και το προσδόκιμο ζωής, που είναι ελαφρά υψηλότερο για τις γυναίκες.

Ειδικά στις μεσογειακές χώρες, το συνταξιοδοτικό χάσμα ανδρών-γυναικών είναι υψηλότερο από το αντίστοιχο στις χώρες της βόρειας ή της ανατολικής Ευρώπης, καθώς οι γυναίκες:

•άργησαν να βγουν στην αγορά εργασίας
•για τις οικιακές και αγροτικές εργασίες που έκαναν δεν κατέβαλαν εισφορές,
•για κάποια χρόνια δεν εργάζονταν ή επέλεγαν τη μερική απασχόληση, προκειμένου να μεγαλώσουν τα παιδιά τους,
•αναγκάζονταν να αποχωρήσουν από την αγορά εργασίας σε περίπτωση που ένα ηλικιωμένο μέλος της οικογένειας χρειαζόταν φροντίδα.

Σίγουρα απαιτούνται διορθωτικές κινήσεις σε θεσμικό επίπεδο και αλλαγή κουλτούρας από όλους. Όμως η τεχνολογική επανάσταση που συντελείται αποτελεί μία εξαιρετική ευκαιρία για τις γυναίκες -και ειδικότερα τις νεότερες- για να διεκδικήσουν πιο δυναμικά θέσεις και μισθούς. Παρά τα στερεότυπα, τα επαγγέλματα STEM συνδέονται απόλυτα με τις ικανότητες αλλά και τις ανάγκες των γυναικών, ενώ η διεύρυνση του Τalent Pool με γυναίκες είναι η απάντηση στην έλλειψη ταλέντου σε παγκόσμιο επίπεδο – θεμα που απασχολει ακομα και τη Silicon Valley. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΕ, το 90% των εργασιών χρειάζονται πλέον δεξιότητες, που συνδέονται μόνο με σπουδές επαγγελμάτων STEM. Ξεπερνώντας λοιπόν τα στερεότυπα, ας ενθαρρύνουμε τα νέα κορίτσια να στραφούν εκεί. Αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα στον δρόμο προς την ισοτιμία των φύλων.

*Πρόεδρος και CEO της PfB Group