Τα Οικονομικά δεν είναι(;) επιστήμη
7+1 λόγοι για τους οποίους δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε τυφλά τους οικονομολόγους.
Σύμφωνα με ένα αστείο που ακούγεται συχνά ανάμεσα στους ανθρώπους των χρηματαγορών, οι οικονομολόγοι είναι σαν τους σεισμολόγους.
Μπορούν να σου αναλύσουν με ακρίβεια τον τρόπο με τον οποίο συντελέστηκε η καταστροφή και τις συνέπειές της, αλλά, ακόμα κι ένα δευτερόλεπτο πριν από το γεγονός, δεν είχαν την παραμικρή ιδέα ότι πρόκειται να συμβεί. Η θεώρηση αυτή έχεις τις βάσεις της σε μια πολύ απλή και αντικειμενική αλήθεια: στην προσπάθειά της να γίνει επιστήμη, η οικονομία απογυμνώθηκε από τα στοιχεία που την συνέδεαν με την πραγματικότητα.
Θέλοντας να μοιάσει στα μαθηματικά και τη φυσική, έγινε θεωρητική, δογματική και ατελής. Το αποτέλεσμα είναι διαδοχικές κρίσεις τις οποίες κανείς δεν περιμένει από τον «ορθολογικό άνθρωπο» του 20ού αιώνα.
1. «Τα Οικονομικά προσπάθησαν να ορίσουν κανόνες που ορίζουν την πραγματικότητα και ισχύουν παντού και πάντα, σαν να ήταν Νευτώνεια Φυσική», λέει ο επενδυτής Τζορτζ Σόρος. «Όμως ανήκουν στις κοινωνικές επιστήμες, δεν έχουν καμία σχέση με τον τρόπο που λειτουργεί ο φυσικός κόσμος».
2. «Δεν ανήκουν καν στις κοινωνικές επιστήμες», γράφει η Yves Smith στο βιβλίο Ecconed. «Έχουν αφήσει στην άκρη την κοινωνία και ασχολούνται μόνο με αριθμούς και θεωρίες».
3. «Η θεωρία του Κεϋνσιανισμού στα πανεπιστημιακά εγχειρίδια έχει συναρτήσεις, καμπύλες, πολλαπλασιαστές και υποθέσεις, ωστόσο ούτε καν πλησιάζει στο πνεύμα και τη γνήσια σκέψη του Κέινς», γράφει ο δημοσιογράφος Γιάννης Παπαδογιάννης στο βιβλίο Η άνοδος και η πτώση του Homo Economicus.
4. Ο ίδιος ο Κέινς τόνιζε πως το οικονομικό μέλλον είναι αβέβαιο και ασαφές και ότι οι άνθρωποι στηρίζονται στα αισθήματά τους κι όχι στη λογική. Το οικονομικό αποτέλεσμα εξαρτάται από τις αποφάσεις και τις πράξεις (λογικές ή όχι) εκατομμυρίων ανθρώπων.
5. Τα Οικονομικά δεν μπορούν να επαληθευτούν με την επιστημονική μέθοδο. Δηλαδή, μεταξύ άλλων, δεν μπορούν να αποδειχθούν πειραματικά και δεν μπορεί να αναπαραχθεί ένα αποτέλεσμα.
6. Τα Οικονομικά δεν έχουν νόμους, αλλά θεωρίες. Επιπλέον, ενώ μια θεωρία στη Φυσική επιχειρεί να περιγράψει και να εξηγήσει κάτι που παρατηρούμε, μια οικονομική θεωρία ορίζει τον τρόπο που πρέπει να συμπεριφερθεί μια κοινωνία εφαρμόζοντας την (π.χ. μονεταρισμός, κεϋνσιανισμός κ.λπ.).
7. Ο κάτοχος του Νόμπελ Οικονομίας Φρίντριχ Χάγιεκ (1974) δήλωσε στην τελετή βράβευσής του πως, εάν είχε ερωτηθεί, θα ήταν κατά του συγκεκριμένου βραβείου διότι, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει με τις φυσικές επιστήμες, δίνει στον νικητή «μια εξουσία όχι μόνο πάνω στους όμοιούς του, αλλά επιπλέον στις κυβερνήσεις και τις κοινωνίες».
7+1. Ο Άλφρεντ Νόμπελ δεν συμπεριέλαβε τα Οικονομικά στον κατάλογο των επιστημών του όταν θέσπισε τα ομώνυμα βραβεία το 1895. Αυτά προστέθηκαν το 1969 μετά από επιθυμία -και με τη χορηγία- της Τράπεζας της Σουηδίας.
