Tα κριτήρια ESG οδηγούν το μέλλον
Η πορεία για το net-zero και το green deal, αλλά και οι νέοι κανόνες της Ε.Ε. για τον οικολογικό σχεδιασμό και την ανθεκτικότητα των προϊόντων, απαιτούν από τις επιχειρήσεις στοιχεία για την αλληλεπίδρασή τους με το περιβάλλον και την κοινωνία, καθώς και για το σύστημα αρχών υπό το οποίο λειτουργούν.
Πρόκειται για πληροφόρηση συμπληρωματική των οικονομικών τους επιδόσεων, στο πλαίσιο των κριτηρίων ESG (Environmental, Social and Governance), που ενισχύονται σε συνέχεια της πανδημίας και με τον παράγοντα Υγεία (Health), όπως πρεσβεύει το Fortune. Η παρακολούθηση αυτών των δεδομένων συνεισφέρει στην ωρίμανση της αγοράς, τη διαφάνεια και την πρόοδο για την επίτευξη των στόχων της εθνικής στρατηγικής που είναι προσαρμοσμένη στο ευρωπαϊκό πλαίσιο και στους 17 Παγκόσμιους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης. Αν ληφθεί υπόψη ότι τα ESG συνδυάζονται με δείκτες και στόχους και τοποθετούνται στον καμβά της «πράσινης» και ψηφιακής μετάβασης της βιομηχανίας γίνεται αντιληπτό ότι αλλάζει άρδην το περιβάλλον, με ένα νέο πεδίο ανταγωνισμού να αναδύεται. Σε αυτό το περιβάλλον οι εταιρείες αξιολογούνται από επενδυτές και χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς ως προς την επίδρασή τους στους τομείς «περιβάλλον», «κοινωνία» και «εταιρική διακυβέρνηση», με γνώμονα την υγεία και την ευημερία. Αυτά τα στοιχεία τεκμηριώνουν την οικονομική τους σταθερότητα και συνδέονται με την ελκυστικότητά τους για επενδύσεις.
Σήμερα 59 εταιρείες συμμετέχουν στον δείκτη ESG του ελληνικού χρηματιστηρίου, ενώ πολλές μη εισηγμένες δημοσιοποιούν μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση με ανεξάρτητες εκθέσεις ή στο πλαίσιο των ετήσιων οικονομικών τους εκθέσεων. Υπάρχει, ωστόσο, χάσμα μεταξύ των προσδοκιών των επικεφαλής των επιχειρήσεων και των επενδυτών. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της ΕΥ, το 76% των επενδυτών θεωρούν ότι οι επιχειρήσεις δημοσιοποιούν επιλεκτικά τις ενέργειές τους για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
«Το ESG παραμένει χρήσιμο, όσο το χρησιμοποιούμε ουσιαστικά, για να καταλάβουμε τη “μεγάλη εικόνα”» τονίζει στο Fortune Greece η Κιάρα Κόντη, Εταίρος της EY Ελλάδος, Επικεφαλής Υπηρεσιών Κλιματικής Αλλαγής και Βιώσιμης Ανάπτυξης της ΕΥ Ελλάδος και Επικεφαλής Υπηρεσιών Κλιματικής Αλλαγής και Βιώσιμης Ανάπτυξης της EY στην περιοχή της Κεντρικής, Ανατολικής, Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας (CESA). Όπως εξηγεί «σε μια πιο συστημική ανάγνωση, μια επιχείρηση δεν είναι μόνο μία αυτόνομη οντότητα, τα αποτελέσματα της οποίας αξιολογούνται με κάποιους χρηματοοικονομικούς και μη χρηματοοικονομικούς δείκτες. Αποτελεί, επίσης, μέρος ενός ευρύτερου οικονομικού, κοινωνικού και περιβαλλοντικού συστήματος. Κατ’ επέκταση, οι δείκτες ESG που η κάθε επιχείρηση παρακολουθεί και δημοσιοποιεί δεν θα πρέπει να εστιάζουν μόνο στις επιπτώσεις που προκύπτουν από περιβαλλοντικές και οικονομικοκοινωνικές προκλήσεις για την ίδια την επιχείρηση. Χρειάζεται, παράλληλα, να επικεντρώνονται στον τρόπο που η ίδια η επιχείρηση επηρεάζει το φυσικό περιβάλλον, τα ενδιαφερόμενα μέρη της και το ευρύτερο οικονομικοκοινωνικό σύστημα μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται σε όλη την αλυσίδα αξίας της».
Ο τράπεζες, για παράδειγμα, καλούνται να ενσωματώσουν κριτήρια ESG στη λειτουργία τους, να χρηματοδοτήσουν νέες υποδομές αειφορίας και τεχνολογίες χαμηλού άνθρακα, και να αναπτύξουν χρηματοδοτικά εργαλεία για τις επιχειρήσεις/πελάτες τους, προκειμένου να επενδύσουν στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματός τους. Το εγχείρημα αυτό αποτελεί πολυδιάστατη πρόκληση για τα τραπεζικά ιδρύματα αλλά και για τις επιχειρήσεις, σύμφωνα με την Ελληνική Ένωση Τραπεζών, που εφοδιάζει τα μέλη της και την αγορά ευρύτερα με σχετικό ενημερωτικό υλικό.
Στόχος η εμπιστοσύνη των stakeholders
Μεγάλες εταιρείες και οργανισμοί στην Ελλάδα δεσμεύονται για ολιστική προσέγγιση των κριτηρίων ESG στη λειτουργία τους, ενώ έχουν θεσμοθετηθεί πιστοποιήσεις στα μεγάλα έργα για την ολοκλήρωση και την παράδοσή τους.
Ο Άρις Καρυτινός, Διευθύνων Σύμβουλος της PRODEA Investments, κορυφαίας εταιρείας επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα, σημειώνει στο Fortune Greece: «Σταθερή επιλογή της PRODEA Investments αποτελεί η επένδυση σε κτίρια που βελτιώνουν την εικόνα και την ποιότητα της πόλης και ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις μισθωτών και επενδυτών, δίνοντας έμφαση στην απόκτηση ή/και ανάπτυξη ακινήτων με προηγμένες βιοκλιματικές προδιαγραφές και ιδιαίτερα χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, γεγονός που της δίνει ηγετική θέση στον τομέα των «πράσινων» επενδύσεων. Υπολογίζεται ότι μέχρι το τέλος της χρονιάς η εταιρεία θα έχει ολοκληρώσει επενδύσεις άνω των 500 εκατομμυρίων σε ιδιαίτερα χαμηλού ενεργειακού αποτυπώματος κτίρια, με το 37% των γραφείων του χαρτοφυλακίου να είναι αειφόρα. Πυρήνας της στρατηγικής είναι η βιωσιμότητα, η ποιότητα της ζωής και της εργασίας στα ακίνητά της, αλλά και η κοινωνική ανταπόδοση μέσω ενός πολυδιάστατου προγράμματος εταιρικής υπευθυνότητας με τον χαρακτηριστικό τίτλο “Δομές Ευθύνης”».
Είναι στοίχημα, όμως, να γίνουν πλειοψηφία οι εταιρείες που αναγνωρίζουν τη σημασία της ποιότητας, όπως και της διαφάνειας και της αξιόπιστης ενημέρωσης, για επενδυτές και δυνητικούς πελάτες.
Για παράδειγμα, το Υπερταμείο κατέχοντας διπλό ρόλο ως εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων αλλά και ως επενδυτής, αναγνωρίζει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία ως τις δύο βασικές αξίες δημοσιοποίησης μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών. Όπως εξηγεί στο Fortune Greece η Ανθή Τροκούδη, Chief Communication & Sustainability Officer του οργανισμού, οι μη χρηματοοικονομικές γνωστοποιήσεις αφενός βοηθούν στον εντοπισμό και τη διαχείριση των κινδύνων ESG στην προσέλκυση βιώσιμων επενδύσεων και στη συμβολή στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης (SDGs), «αφετέρου επιτρέπουν τη συγκριτική αξιολόγηση σε σχέση με τους peers μας, τα υπόλοιπα Sovereign Wealth Funds παγκοσμίως και τη δημιουργία βέλτιστων πρακτικών, προωθώντας τη συνεχή βελτίωση. Με την υιοθέτηση των μη χρηματοοικονομικών γνωστοποιήσεων, το Υπερταμείο και οι θυγατρικές του μπορούν να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη, ένα key KPI του ομίλου μας. Κατόπιν σχετικών μετρήσεων μέσω ερευνών, διαπιστώσαμε ότι οι πρωτοβουλίες που σχεδιάζουμε και εφαρμόζουμε μέσω της ESG στρατηγικής μας έχει οδηγήσει τον Δείκτη Εμπιστοσύνης του Πολίτη (Trust Index) για το έτος 2022 στο +10% σε σχέση με το 2021, πιάνοντας αύξηση εμπιστοσύνης +40% σε έναν χρόνο».
Χωρίς αμφιβολία, η ηθική προσέγγιση επενδύσεων και επιχειρείν, τόσο στην Ελλάδα όσο και στον κόσμο, είναι αέναη και τα κριτήρια ESG δεν είναι παρά μια πυξίδα για την είσοδο της αγοράς στον ενάρετο κύκλο, με απώτερο στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη και το θετικό οικονομικό αποτέλεσμα για την ευημερία της κοινωνίας.
Τα κριτήρια ESG συνιστούν σήμερα μια αξιόπιστη και ολοκληρωμένη επιχειρηματική προσέγγιση. Παρά τα κενά που παρατηρούνται στην ελληνική αγορά, γίνεται σημαντική προσπάθεια. Στόχος είναι η ανάπτυξη ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, η αξιοποίηση ευκαιριών και εντέλει η δημιουργία αξίας για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη: από τους μετόχους και τους εργαζόμενους μέχρι τους πελάτες, τους προμηθευτές και την κοινωνία.
Η υπεύθυνη ηγεσία
Για την αποτελεσματικότητα σε αυτούς τους τομείς, και μάλιστα σε συνθήκες υψηλής μεταβλητότητας και προκλήσεων στο μακροοικονομικό περιβάλλον, προϋπόθεση είναι η υπεύθυνη ηγεσία −πολιτική/επιχειρηματική− που θα σχεδιάσει στρατηγική με στόχο την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα. Ο Χάρης Σαχίνης, Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ αναφέρει σχετικά στο Fortune Greece ότι στην ΕΥΔΑΠ δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στα κριτήρια ESG. «Εναρμονιζόμαστε με τις νέες απαιτήσεις της εταιρικής διακυβέρνησης και εργαζόμαστε συστηματικά για την επίτευξη του στόχου μας για παραγωγή νερού μηδενικού ανθρακικού αποτυπώματος. Λειτουργούμε με περιβαλλοντική υπευθυνότητα και διαμορφώνουμε τη στρατηγική μας με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη των δραστηριοτήτων μας. Στο πλαίσιο αυτό, σχεδιάζουμε και υλοποιούμε έργα “πράσινης” και ψηφιακής μετάβασης. Προχωράμε το επενδυτικό μας πλάνο με έργα κυκλικής οικονομίας, καθώς και με δράσεις που έχουν ως στόχο τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας ώστε να κατακτήσουμε το net zero. Απώτερος σκοπός μας είναι να συνεχίσουμε να παράγουμε ποιοτικά ανώτερο νερό, προσβάσιμο από όλους, με καινοτόμες εφαρμογές και προστιθέμενη αξία για την κοινωνία και το περιβάλλον».
Οι αποτελεσματικοί ηγέτες αναζητούν ευκαιρίες βιώσιμης ανάπτυξης μέσα στις κρίσεις. Αναμφισβήτητα, οι πρόσφατες κρίσεις −κυρίως οι παρενέργειες της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία– επηρέασαν τις ελληνικές επιχειρήσεις σε όλα τα επίπεδα αναδεικνύοντας την αλληλεξάρτηση των επιχειρηματικών οικοσυστημάτων: από τις αλυσίδες εφοδιασμού μέχρι την πρόσβαση σε κεφάλαια και την κατανομή των πόρων. Η πανδημία άσκησε επίσης αυξημένες πιέσεις στο περιβάλλον, επιδείνωσε τις κοινωνικές ανισότητες και δοκίμασε τις αντοχές των θεσμών, συμπεριλαμβανομένης της εταιρικής διακυβέρνησης.
Η Accenture ήδη από τo 2013 είχε υπογραμμίσει ότι «Every Business is a Digital Business». Πλέον, όπως λέει στο Fortune Greece ο Φώτης Παναγιωτόπουλος, Strategy & Consulting Managing Director, Accenture, «Every Business is a Sustainable Business». Εξηγεί ότι «αυτό συμβαίνει διότι σε έναν κόσμο διαρκών ανατροπών και παρά τις όποιες προκλήσεις η βιωσιμότητα αποτελεί τεράστια ευκαιρία και μία από τις βασικές δυνάμεις αλλαγής για την επανεφεύρεση των επιχειρήσεων την επόμενη δεκαετία. Νέα κύματα τεχνολογικών επενδύσεων και καινοτομίας μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στην επίτευξη των στόχων βιωσιμότητας, με μοναδική προϋπόθεση οι ηγέτες των επιχειρήσεων να στραφούν στη βιωσιμότητα, με στόχο την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς τους και τη δημιουργία νέων αγορών, προϊόντων και υπηρεσιών».
Εν μέσω ραγδαίων εξελίξεων, οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να αγνοούν τις απαιτήσεις των ενδιαφερομένων μερών, οι οποίες όχι μόνο αντικατοπτρίζουν τους επιχειρηματικούς κινδύνους, αλλά παρέχουν και το γόνιμο έδαφος για να αναπτυχθούν βιώσιμες λύσεις. Οπότε τα θέματα ESG δεν μπορούν παρά να τίθενται ολιστικά στην επιχειρηματική ατζέντα καθορίζοντας τις αποφάσεις που θα θωρακίσουν τους οργανισμούς από τους αναδυόμενους κινδύνους, συνεισφέροντας στην ανθεκτικότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξή τους μακροπρόθεσμα.
Αυτό πρεσβεύει η Ιουλία Τσέτη, πρόεδρος και CEO του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη (ΟΦΕΤ) και πρόεδρος του UN Global Compact Network Hellas. Όπως αναφέρει, μεταξύ άλλων, στο Fortune Greece, «ο Όμιλος Τσέτη έχει υιοθετήσει τα SDGs και τα πρότυπα Βιώσιμης Ανάπτυξης ως αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής του λειτουργίας. Η διοίκηση του Ομίλου στοχεύει να αυξήσει ακόμη περισσότερο το κοινωνικό του αποτύπωμα, μειώνοντας παράλληλα το περιβαλλοντικό και ενεργειακό αποτύπωμα, παραμένοντας προσηλωμένη στην αποτελεσματική εταιρική διακυβέρνηση και στο Ηθικό Επιχειρείν. Για τον Όμιλο Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη, η βιωσιμότητα αποτελεί μια ολιστική έννοια, που συνδέεται με μακροπρόθεσμα περιβαλλοντικά, οικονομικά, υγειονομικά και κοινωνικά οφέλη, φροντίζοντας τις ανάγκες των παρουσών και μελλουσών γενεών».
Το αποτύπωμα στην αγορά
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, αν και οι σύγχρονες προκλήσεις, από την πανδημία μέχρι τα γεωπολιτικά ζητήματα και την κρίση τιμών (σε τρόφιμα και ενέργεια), χρήζουν κυβερνητικών παρεμβάσεων, αναβαθμίζεται ολοένα περισσότερο ο ρόλος των επιχειρήσεων. Το έλλειμμα εμπιστοσύνης στα πολιτικά συστήματα, το αποτύπωμα των κρίσεων στις ίδιες τις επιχειρήσεις, αλλά και στους καταναλωτές-πελάτες τους και κυρίως η αυξανόμενη εμβέλεια πολλών πολυεθνικών οργανισμών με ισχυρή παρουσία στην τοπική αγορά, συνδέονται με την αυξημένη ευθύνη των επιχειρηματικών ηγετών που καλούνται να μετατοπίσουν την εστίασή τους από τον μονοσήμαντο στόχο για το κέρδος στο κοινό καλό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μια έρευνα της Deutsche Bank, που διενεργήθηκε μετά τη σύνοδο COP 26 για το Κλίμα, έδειξε ότι περίπου το 77% των επενδυτών παγκοσμίως έχει υιοθετήσει κριτήρια ESG. Πρακτικά, λαμβάνει υπόψη αυτό το πλαίσιο σε ορισμένα ειδικά mandates (10%) ή κατά την προσέγγιση των επενδύσεων γενικά (37%) ή το έχει ενσωματώσει πλήρως στην επενδυτική διαδικασία (30%). Ειδικά στην Ευρώπη τα ποσοστά εμφανίζονται υψηλότερα, με σχεδόν 8 στους 10 επενδυτές είτε να έχουν ενσωματώσει πλήρως τα ESG στην επενδυτική διαδικασία ή να τα λαμβάνουν υπόψη στις επενδύσεις που διαχειρίζονται. Εξάλλου, το 43% των επενδυτών αναφέρει υπεραπόδοση τους τελευταίους 24 μήνες των επενδύσεων που είναι συνδεδεμένες με τα ESG, με τους μισούς (50%) να αναφέρουν στασιμότητα και μόλις 7% υποαπόδοση.
Καθώς η αγορά ωριμάζει και οι επενδυτές γίνονται πιο απαιτητικοί όσον αφορά τους στόχους ESG που θέτουν οι εκδότες, κερδίζουν έδαφος νέα επενδυτικά εργαλεία όπως τα ομόλογα που συνδέονται με τη βιωσιμότητα (Sustainability-Linked Bonds – SLBs), βασισμένα σε κίνητρα όπως ελαφρώς χαμηλότερο κόστος και διατήρηση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση. Από την πρώτη έκδοση το 2019, σωρευτικά έχουν ξεπεράσει τα 200 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2022 τα SLBs, με μερίδιο 20% στις εκδόσεις ομολόγων ESG παγκοσμίως.
*Το άρθρο δημοσιεύεται στο νέο τεύχος Fortune που κυκλοφορεί στα περίπτερα και περιλαμβάνει τη λίστα με τις πιο Αξιοθαύμαστες Εταιρείες στην Ελλάδα.
