Τα Μαζικά Ανοικτά Διαδικτυακά Μαθήματα (MOOC’s) και η Ελλάδα

Πριν επτά χρόνια σε άρθρο του στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» ο καθ. κ. Παπαποστόλου (‘’Το Διαδίκτυο απειλεί την τριτοβάθμια εκπαίδευση;’’) κατέγραψε την αλματώδη αύξηση  της εμφάνισης online μαθημάτων μέσα στους πρώτους ήδη μήνες της λειτουργίας τους. Επίσης αναφέρθηκε εκτενώς στις αντιρρήσεις και τη διαμάχη που είχε ξεσπάσει με την εμφάνιση της πρώτης πλατφόρμας ψηφιακής μάθησης μεταξύ υπερασπιστών και αντιπάλων του νέου «θεσμού».

Λίγους μήνες πριν, φημισμένα Πανεπιστήμια όπως το Στάνφορντ, το Γέιλ, το Πρίνστον, το Χάρβαρντ, το ΜΙΤ και άλλα, είχαν δημιουργήσει τις πλατφόρμες Coursera και edx. Αν και οι ιστοσελίδες αυτές δημιουργήθηκαν λίγους μόνο μήνες πριν, ήδη παρακολουθούσαν τα μαθήματα 2,4 εκατομμύρια φοιτητές από 196 χώρες. Η ιδιαιτερότητα των MOOC είναι ότι ένας οποιοσδήποτε πολίτης, οιασδήποτε χώρας και επιπέδου σπουδών μπορούσε να παρακολουθήσει καθηγητές να διδάσκουν σε σειρά βιντεοσκοπημένων εβδομαδιαίων διδακτικών Ιστορία, Φιλοσοφία- ακόμη και αρχαία Ελληνική φιλοσοφία – στην αγγλική γλώσσα. Παράλληλα κάθε εβδομάδα υπήρχαν τεστ, γραπτές σημειώσεις και ένα τελικό με την ολοκλήρωση της διδακτέας ύλης. Η γενική βαθμολογία και η βεβαίωση επιτυχούς αξιολόγησης μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στο βιογραφικό όσων επιθυμούσαν.

Οι «αντίπαλοι» αυτής της μορφής διδασκαλίας προέβαλαν το ισχυρό επιχείρημα ότι ψηφιακή εκπαίδευση δεν μπορεί να υποκαταστήσει την πανεπιστημιακή διδασκαλία, τα εργαστήρια την συνύπαρξη των φοιτητών στον πανεπιστημιακό χώρο. Και φυσικά είχαν δίκιο. Ένα δεύτερο επιχείρημα ήταν ότι με αυτόν τον τρόπο οι νέες πλατφόρμες θα οδηγούσαν τα αμερικανικά πανεπιστήμια σε οικονομική ασφυξία. Σε αυτό διαψεύστηκαν. Ακόμη και σήμερα πανεπιστημιακά ιδρύματα κύρους χρεώνουν χιλιάδες δολάρια τον χρόνο. Είναι όμως τα Ιδρύματα των ελίτ, αν και προβλέπουν υποτροφίες σε υποψήφιους φοιτητές πολύ υψηλών προδιαγραφών.

Στο μεταξύ πολλά Πανεπιστήμια παρέχουν εκπαίδευση εξ αποστάσεως-και στην Ελλάδα-, τα οποία όμως χορηγούν αναγνωρισμένα  πτυχία στους εξ αποστάσεως φοιτητές τους, αλλά με υποχρέωση καταβολής διδάκτρων.

Παρά την αδυναμία απόκτησης αναγνωρισμένων πτυχίων από τα MOOC ‘s, η συμμετοχή των πανεπιστημίων και των μαθημάτων που προσφέρουν αυξήθηκε σχεδόν εκθετικά (βλ. σχήμα 1)

Ταυτόχρονα είχαμε μεγάλη ποικιλία θεματικών ενοτήτων (σχ. 2)

Σε ότι αφορά την συμμετοχή όσων παρακολούθησαν μαθήματα η συμμετοχή είναι εντυπωσιακή (σχήμα 3).

Συνολικά 900 πανεπιστήμια από όλες τις γωνιές της οικουμένης θεωρούν ότι η φήμη τους κατοχυρώνεται από την παρουσία τους σε αυτού του τύπου την εκπαίδευση και συνεπώς επενδύουν σε μία δράση που δεν τους καλύπτει ούτε τα έξοδά τους, για την ανάρτηση σε μια από τις πολλές πλατφόρμες που έχουν δημιουργηθεί πέραν των δυο αρχικών- edx , Coursera- οι οποίες όμως κατέχουν τα πρωτεία στις επιλογές όσων επιθυμούν να παρακολουθήσουν μαθήματα της προτίμησής τους. Θα παρατηρήσατε ότι στο σχήμα τρία υπάρχει και ένας μικρός αριθμός μαθημάτων που  συνήθως προσφέρουν ειδίκευση, ακόμη και 50 που παρέχουν δίπλωμα μεταπτυχιακών σπουδών έναντι αμοιβής. Η βιβλιογραφία, οι μελέτες, οι στατιστικές και τα άρθρα είναι πολλά για όποιους επιθυμούν να εντρυφήσουν στο θέμα. Θα περιοριστούμε να παρουσιάσουμε την Ελληνική παρουσία.

Στην πλατφόρμα edx δεύτερο σε εγγραφές  είναι το μάθημα από το Harvard The Ancient Greek Hero. Μπορείτε να δείτε και άλλα μαθήματα για την Αρχαία Ελληνική Ιστορία. Μυθολογίας  ή Φιλοσοφίας. Κάτι που αποδεικνύει το παγκόσμιο ενδιαφέρον του παρελθόντος μας.

Με ένα άρθρο μας στο Fortune το 2015 (‘’Πού είναι τα ελληνικά πανεπιστήμια στην εποχή παγκοσμιοποιημένης γνώσης;’’), αναφερόμενος στις εξελίξεις τα τρία χρόνια που είχαν περάσει από την αρχή των μαθημάτων που λέγαμε, ανακαλύψαμε την εμφάνιση μιας ελληνικής πλατφόρμας. Γράφαμε τότε: «Τα πρώτα διαδικτυακά μαθήματα Ελλήνων καθηγητών στην Ελλάδα αρχίζουν τους επόμενους μήνες μέσα από την διαδικτυακή πλατφόρμα Mathesis . Και ήδη μπορείτε να πάρετε μια πρόγευση από τα βίντεο στα μαθήματα «Ελληνιστική Εποχή» του καθ. του Princton Α. Χανιώτη, «Νεώτερη Ελληνική Ιστορία» της αν. καθηγήτριας Μ.Ευθυμίου και Κβαντομηχανικής της «ψυχής» του εγχειρήματος Σ. Τραχανά».

O κ. Τραχανάς, υπεύθυνος των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, ενέταξε την πλατφόρμα mathesis ως ιδιαίτερο τμήμα των εκδόσεων και έκτοτε συνεχίζει να εμπλουτίζει με νέες μαθησιακές ενότητες. Χιλιάδες Έλληνες παρακολουθούν τα μαθήματα και μεγάλο ποσοστό των εγγεγραμμένων ολοκληρώνει την παρακολούθησή του.

Φυσικά ένα τέτοιο εγχείρημα απευθυνόμενο μόνο στους Έλληνες, δεν θα μπορούσε να είχε αποκτήσει την σημερινή του αναγνώριση αν δεν υπήρχε η χρηματοδότηση του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» και η εθελοντική εργασία των συντελεστών του εγχειρήματος, αλλά και άλλων ιδρυμάτων όπως το Ίδρυμα Μποδοσάκη, και το Κληροδότημα της Παγκρητίου Ενώσεως Αμερικής.

Φυσικά δεν θα θέλαμε να υποτιμήσουμε την αξιέπαινη πρωτοβουλία  των Ελληνικών Πανεπιστημίων  ‘’Ανοιχτά Μαθήματα’’ , αλλά τόσο το κοινό στο οποίο απευθύνονται είναι διαφορετικό από το κοινό των MOOC’ s, όσο και ο τρόπος διδασκαλίας.

Στο σχήμα 4 δείτε την δραστηριότητα του Κέντρου Μάθησης

Κλείνοντας θα ήθελα να κάνω μια έκκληση στα μεγάλα Ιδρύματά μας, στο Κράτος και στον υπουργό κ. Πιερρακάκη να δώσουν την δυνατότητα δίγλωσσης-έστω-παρουσίασης των μαθημάτων, που με βεβαιότητα θα προσελκύσουν χιλιάδες ενδιαφερόμενους από δεκάδες χώρες από όλον τον κόσμο. Από την εμπειρία μου στην παρακολούθηση διαφόρων μαθημάτων από τις μεγάλες πλατφόρμες, πιστεύω ότι θέματα όπως Αρχαία Ελληνική Μυθολογία, Νεοελληνική Ιστορία και  Φιλοσοφία, που ήδη υπάρχουν στην Mathesis, αλλά και θέματα όπως η Αρχαία Ιατρική, Διαιτητική, εκμάθηση της Νέας και Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας  κ.α.  θα μπορούσαν να γίνουν επιτυχείς πρεσβευτές της Ελλάδας σε φιλομαθείς ανθρώπους όλων των ηλικιών, επιπέδου εκπαίδευσης  και εθνικοτήτων. Αλλά και θέματα θετικών επιστημών που ήδη υπάρχουν στην πλατφόρμα.

Χάσαμε δεκαετίες από την άρνησή μας να υιοθετήσουμε την λειτουργία μη κερδοσκοπικών Ιδρυμάτων που θα λειτουργούσαν ως πρεσβευτές γνώσης στην γειτονία μας. Η Κυβέρνηση προσπαθεί σε συνεργασία με τα ΑΕΙ να αναπληρώσει την αποτυχία μας ανοίγοντας ξενόγλωσσα τμήματα. Ας δώσουμε λοιπόν την ευκαιρία να εξάγουμε την Ελλάδα σε όλον τον κόσμο χωρίς να σκοντάφτουμε σε Σύνταγμα και ανταγωνισμούς. Απλά με μία μετάφραση!