Τα «παρατράγουδα» της Eurovision

Καθιερώθηκε ως ετήσιος ευρωπαϊκός μουσικός διαγωνισμός το 1956, στο πλαίσιο των προσπαθειών να ενωθεί μία πολυπολιτισμική ήπειρος που είχε ακόμη ανοιχτές «πληγές» από την περίοδο του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Και συν τω χρόνω ο «χάρτης» των συμμετοχών επεκτάθηκε γεωγραφικά, αντικατοπτρίζοντας το εναλλασσόμενο πολιτικο-κοινωνικό τοπίο μίας διαρκώς μεταβαλλόμενης Ευρώπης.

Σιγά-σιγά λοιπόν μέσα από τη σκηνή της Eurovision, τις κιτς εμφανίσεις και μερικά καλά τραγούδια, άρχισαν να παραδίδονται υποσυνείδητα μαθήματα πολιτικο-πολιτισμικής ενoποίησης (η υποχρεωτική χρήση της επίσημης γλώσσας κάθε χώρας στα τραγούδια καταργήθηκε το 1999), και φυσικά διπλωματίας.

H πολιτική της Eurovision
Σχηματίστηκαν blocks χωρών με ιστορικούς, πολιτισμικούς και πολιτικούς δεσμούς, που ανταλλάσσουν κλασσικά πια τα «douze points» (πρώην ΕΣΣΔ, Βαλκάνια, γερμανόφωνες και σκανδιναβικές, ο «άξονας» Ελλάδας-Κύπρου, τα κράτη πέριξ των Πυρηναίων και πιο πρόσφατα η «συμμαχία των περιθωριοποιημένων», ήτοι Βρετανίας-Β.Ιρλανδίας-Μάλτας). Αν και η αλήθεια είναι ότι η σκληρή λιτότητα στην Ευρώπη έχει οδηγήσει τα τελευταία τρία χρόνια σε ακυρώσεις συμμετοχών και αναταράξεις στη «ζυγαριά» των ψήφων, οι οποίες φέτος θα γίνουν μάλλον πιο έντονες, λόγω της γεωπολιτικής ρευστότητας από την ουκρανική κρίση.

Σε κάθε περίπτωση, από τη σκηνή του μουσικού διαγωνισμού, μικρές χώρες έχουν την ευκαιρία να θυμίσουν την ύπαρξή τους στον ευρωπαϊκό χάρτη – π.χ. η Ανδόρα ή το Σαν Μαρίνο.

Άλλες προσπαθούν να βγουν από την διπλωματική και γεωγραφική τους απομόνωση, όπως συμβαίνει π.χ. με τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Ευρασίας ή -πιο χαρακτηριστικά- με το Ισραήλ, που αν και βρίσκεται πολλά χιλιόμετρα μακριά από την Γηραιά Ήπειρο, μετέχει στη Eurovision ως μέλος της EBU από το 1973.

Όλες ανεξαιρέτως πάντως οι συμμετέχουσες χώρες αρπάζουν την ευκαιρία της Eurovision για ένα πολιτικό PR, για να αποτινάξουν από πάνω τους τα όποια αρνητικά στερεότυπα, να δείξουν το σύγχρονο προφίλ τους και να στείλουν κατά περίπτωση συγκεκαλυμμένα μηνύματα, μέσα από συνθήματα και στίχους.

Το 2004, για παράδειγμα, η τότε διοργανώτρια Τουρκία είχε υιοθετήσει ως motto της το «Under the Same Sky», ελληνιστί «Κάτω από τον ίδιο ουρανό», υπογραμμίζοντας την επιδίωξή της για ένταξη στην ΕΕ.

Το 2011, αντίστοιχα, η διοργανώτρια Γερμανία επέλεξε το motto «Feel Your Heartbeat» (Νιώσε τον χτύπο της καρδιά σου): μία έμμεση αναφορά ότι η Γερμανία είναι η «καρδιά» της ενοποιημένης Ευρώπης, ως η πιο ισχυρή της χώρα. Φέτος η διοργανώτρια Δανία διάλεξε ως motto το «#JoinUs» (Ελάτε μαζί μας), το οποίο αποτελεί κατά πολλούς ένα «κρυφό» πολιτικό μήνυμα στην σπαρασσόμενη από τον εμφύλιο Ουκρανία.

Ουκρανία και Ρωσία διασταυρώνουν τα… μικρόφωνα τους
Μοιραία, η ανοιχτή διαμάχη μεταξύ Κιέβου-Δύσης από τη μία, της Μόσχας από την άλλη, θα μεταφερθεί σήμερα πάνω στην σκηνή του τελικού της Eurovision, μέσα από μία «πλημμυρίδα» υποσυνείδητων συμβολισμών και έμμεσα πολιτικοποιημένων στίχων.

«Νομίζω ότι σε αγάπησα από την πρώτη στιγμή που σε είδα», θα τραγουδήσει σήμερα με την ουκρανική συμμετοχή η 21χρονη Μαρίγια Γιαρέμτσουκ (μία έμμεση κατά ορισμένους αναφορά στην Κριμαία, που ο Χρουστσόφ «δώρισε» το 1954, στα πλαίσια της ΕΣΣΔ, στην Ουκρανία), την ώρα που πίσω της ένας χορευτής θα στριφογυρίζει μέσα σε μία τεράστια ρόδα σαν… χάμστερ (ένας συμβολισμός των δεινών των Ουκρανών και του κινδύνου να «εκτροχιαστεί» η εγχώρια κρίση).

«Ζώντας στα όρια, κοντά στο έγκλημα, περνώ τη γραμμή ένα βήμα τη φορά, τώρα ίσως υπάρχει ένα μέρος, ίσως υπάρχει μια στιγμή, ίσως υπάρξει η ημέρα που θα γίνεις δικός μου», ανταπαντούν τραγουδιστά… με νόημα οι 17χρονες Ρωσίδες δίδυμες Τολματσέβι (παλαιότερες νικήτριες του Eurovision Junior), που αρχίζουν την εμφάνισή τους δεμένες από τα μαλλιά, αλλά με μία απότομη κίνηση σπάνε τους μεταξύ «δεσμούς» τους.

Στη «μάχη» του αποψινού τελικού έχει ανακύψει εν τω μεταξύ μέγα ζήτημα με την καταγραφή των ψήφων των τηλεθεατών από τη de facto πια ρωσική Κριμαία: θα προσμετρηθούν ως ψήφοι από ουκρανικού εδάφους (π.χ. υπέρ της ρωσικής συμμετοχής) ή ως ρωσικές ψήφοι προς άλλες χώρες; Θα λειτουργήσουν τα ουκρανικά τηλεπικοινωνιακά δίκτυα στη χερσόνησο ή θα τα επικαλύψουν τα ρωσικά, σε αυτή τη γεωγραφική «γκρίζα ζώνη»;

Πέρα πάντως από τα γεωπολιτικά ζητήματα, υπάρχει ένας ακόμη λόγος που η Μόσχα έχει γίνει «κόκκινο πανί» για τους φανατικούς οπαδούς της Eurovision, οι οποίοι ήδη γιούχαραν άγρια τη ρωσική συμμετοχή στον ημιτελικό της Τρίτης. Δεν είναι  άλλος από τους ομοφοβικούς νόμους που ψηφίσαν πρόσφατα στη Ρωσία.

Για απόψε πλανάται μάλιστα άλλο ένα… βασανιστικό ερώτημα για την EBU: εάν τα ρωσικά ΜΜΕ θα συνεχίσουν κανονικά τη μετάδοση του τελικού, την ώρα που στη σκηνή της Eurovision θα βγει η αυστριακή συμμετοχή, με την τρανσέξουαλ τραγουδίστρια Conchita με το μούσι!

Τα οικονομικά της Eurovision
Κατά τα λοιπά, η Ουκρανή Μαρίγια αναμένεται να συγκεντρώσει πολλές ψήφους διπλωματικής και μη συμπάθειας και συμπόνιας από τις χώρες της βόρειας, κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Πιθανόν τόσες ώστε να εξασφαλίσει μία καλή θέση, χωρίς όμως να διακινδυνεύσει το χρεοκοπημένο Κίεβο να «φορτωθεί» ακόμη μία δαπανηρή διοργάνωση της Eurovision.

Η ιστορία του ευρωπαϊκού μουσικού διαγωνισμού δεν έχει να επιδείξει άλλωστε πολλά success stories. Η νορβηγική διοργάνωση του 2010, για παράδειγμα, κατέληξε στα «βράχια». Τότε, η κρατική τηλεόραση NRK αναγκάζεται να πουλήσει μέχρι και τα δικαιώματα μετάδοσης του Μουντιάλ, καθώς τα ταμεία της είχαν σχεδόν αδειάσει λόγω των εξόδων για την Eurovision, που έφθασαν τα 211 εκατ. κορώνες, ήτοι 23 εκατομμύρια ευρώ!

Μακράν πιο σπάταλη διοργάνωση ήταν πάντως αυτή του Αζερμπαϊτζάν, το 2012, που ξόδεψε το εξωφρενικό ποσό των 60 εκατομμυρίων ευρώ! Πιο οικονομική ήταν η περυσινή στο Μάλμε της Σουηδίας, με τον… ταπεινό προϋπολογισμό των 12 εκατ. ευρώ. Όσο για τη φετινή διοργανώτρια -και περυσινή νικήτρια του διαγωνισμού- Δανία; Λέγεται ότι τίναξε την… μπάνκα στον αέρα!

Ο αρχικός προϋπολογισμός γρήγορα εκμηδενίστηκε με την ανακαίνιση ενός παλιού ναυπηγείου για τις ανάγκες του διαγωνισμού. Και προ ημερών, εγχώρια δημοσιεύματα ανέφεραν ότι ο κρατικός ραδιοτηλεοπτικός φορέας της Δανίας αναγκάστηκε να «ρίξει» επιπλέον 22,8 εκατομμύρια κορώνες -κοντά στα 3 εκατ. ευρώ (!)- προκειμένου να γίνει η φετινή Eurovision!

Τώρα, ευελπιστεί να ισοφαρίσει τη χασούρα ή και να βγάλει κάποια κέρδη, χάρη στην αυξημένη τουριστική κίνηση στην «οικοδέσποινα» Κοπεγχάγη, αλλά και στα διαφημιστικά έσοδα από ένα κατ’ εξοχήν τηλεοπτικό σόου, που κατά μέσο όρο προσελκύει κάθε χρόνο το ενδιαφέρον 125 εκατομμυρίων τηλεθεατών ανά τον κόσμο.

Διαβάστε ακόμη: Είναι ο Σάκης Ρουβάς ο καλύτερος πωλητής της Ελλάδας;