Τα πέντε σενάρια για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης

«Πού πας Ευρώπη των 27;». Με αυτό το «παλαιό ερώτημα, όσο και η ηλικία της ΕΕ», ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, παρουσίασε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τη Λευκή Βίβλο της Κομισιόν για το μέλλον της Ευρώπης και τα πέντε σενάρια που θα μπορούσε να ακολουθήσει η «ΕΕ των 27» έως το 2025.

The White Paper on the #FutureofEurope ?? is out. It presents 5 scenarios for how the EU at 27 could evolve ➡️ https://t.co/o11S5yPGdu #EU27 pic.twitter.com/3vSkyMfQ5b

— European Commission (@EU_Commission) 1 Μαρτίου 2017

«Τώρα είναι ο καιρός να χαράξουμε ένα όραμα για να μπορούμε να πορευτούμε χέρι-χέρι, ενωμένοι οι 27 προς το μέλλον», δήλωσε ο πρόεδρος της Επιτροπής, τονίζοντας ότι τώρα είναι η πιο κατάλληλη περίοδος να γίνει η συζήτηση σχετικά με το δρόμο που θα πρέπει να ακολουθήσει η ΕΕ.

Ο κ. Γιούνκερ παραδέχτηκε ότι για πολύ καιρό οι προσδοκίες των πολιτών ήταν απομακρυσμένες από αυτά που έκανε η Ευρώπη. «Τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει η Ευρώπη» είναι το ερώτημα, ανέφερε. Όπως σημείωσε, υπερβολικά συχνά η συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης περιορίζεται για το εάν χρειάζεται περισσότερη ή λιγότερη Ευρώπη. Σήμερα, στη Λευκή Βίβλο, η Επιτροπή παρουσιάζει πέντε διαφορετικούς δρόμους (σενάρια) για το μέλλον της Ευρώπης, παρόλο που μπορούν να υπάρξουν πολύ περισσότερες δυνατότητες. Και τα πέντε αυτά σενάρια συζητούνται, άρα πρέπει να αναλυθεί και να εξεταστεί πού μπορεί να οδηγήσει η εφαρμογή καθενός από αυτά.

Όπως είπε ο πρόεδρος της Κομισόν, το πρώτο σενάριο βασίζεται στη συνέχιση της μέχρι τώρα ασκούμενης πολιτικής. Το δεύτερο σενάριο είναι να επιλέξει η ΕΕ να επικεντρωθεί «μόνο στην ενιαία αγορά», όμως «η Ευρώπη είναι πολλά περισσότερα από αγορές, αγαθά και υπηρεσίες». Το τρίτο σενάριο είναι όσοι θέλουν περισσότερη Ευρώπη να κάνουν περισσότερα. «Είναι ανάγκη όλες οι χώρες της ΕΕ να βαδίζουν μπροστά, πάντα με τον ίδιο ρυθμό;», αναρωτήθηκε ο κ. Γιούνκερ. Αν δεν μπορούμε να συμβαδίζουμε θα πρέπει αυτοί που μπορούν περισσότερο να μπορούν να κάνουν κι άλλα βήματα προόδου, όπου τούς φαίνεται αναγκαίο. Ταυτόχρονα, οι υπόλοιποι, που δεν μπορούν ή δεν θέλουν, θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν αργότερα. Το τέταρτο σενάριο, θέλει την «ΕΕ των 27» να μπορεί να αποφασίζει από κοινού, να κάνει περισσότερα πράγματα ενωμένη, αλλά σε μικρότερο αριθμό τομέων.

Τέλος, το πέμπτο σενάριο σημαίνει ότι θα αποφασίζουν οι χώρες-μέλη να κάνουν περισσότερα μαζί, να μοιράζονται περισσότερες αρμοδιότητες και πόρους, όσον αφορά πχ τη βιώσιμη ανάπτυξη και την άμυνα.

Πιο αναλυτικά:

Σενάριο 1: “Συνεχίζουμε κανονικά” – Η ΕΕ των 27 επικεντρώνει την προσοχή της στην επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος θετικών μεταρρυθμίσεων στο πνεύμα των κατευθύνσεων της Επιτροπής και της Δήλωσης την οποία προσυπέγραψαν και τα 27 κράτη μέλη το 2016 στη Μπρατισλάβα.

Σενάριο 2: “Τίποτα περισσότερο από την ενιαία αγορά” – Η ΕΕ των 27 επικεντρώνεται σταδιακά εκ νέου στην ενιαία αγορά, καθώς τα 27 κράτη μέλη δεν κατορθώνουν να βρουν κοινό έδαφος σε όλο και περισσότερους τομείς πολιτικής.

Σενάριο 3: “Αυτοί που θέλουν περισσότερα κάνουν περισσότερα” – Η ΕΕ των 27 προχωρά όπως σήμερα, αλλά επιτρέπει στα κράτη μέλη που το επιθυμούν να αναπτύξουν μεγαλύτερη δράση σε συγκεκριμένους τομείς, όπως η άμυνα, η εσωτερική ασφάλεια ή τα κοινωνικά θέματα. Διαμορφώνονται μία ή περισσότερες «συμμαχίες πρόθυμων κρατών».

Σενάριο 4: “Κάνουμε λιγότερα με πιο αποδοτικό τρόπο” – Η Ευρωπαϊκή Ένωση εστιάζει στην επίτευξη καλύτερων και ταχύτερων αποτελεσμάτων σε επιλεγμένους τομείς πολιτικής, κάνοντας λιγότερα σε τομείς όπου θεωρείται ότι δεν υπάρχει προστιθέμενη αξία. Το ενδιαφέρον και οι περιορισμένοι πόροι εστιάζονται σε επιλεγμένους τομείς πολιτικής.

Σενάριο 5: “Κάνουμε μαζί πολύ περισσότερα” – Τα κράτη μέλη αποφασίζουν να μοιραστούν περισσότερες αρμοδιότητες, πόρους και διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε όλους τους τομείς. Οι αποφάσεις εγκρίνονται ταχύτερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και εφαρμόζονται επίσης ταχύτερα.

Ο κ. Γιούνκερ επεσήμανε ότι όλες αυτές οι προοπτικές είναι θεωρητικά εφικτές μπροστά μας, όμως εναπόκειται στα εθνικά Κοινοβούλια και στην κοινωνία των πολιτών να λάβουν τον λόγο και να πουν ποια από αυτά προτιμούν.

«Η μοίρα της Ευρώπης των 27 είναι στα χέρια μας», υπογράμμισε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και κατέληξε λέγοντας πως η Ευρώπη βασίζεται σε κοινές αξίες που δίνουν την πραγματική διάσταση στους λόγους για τους οποίους τα ευρωπαϊκά κράτη συνεργάζονται. «Οι κοινές μας αξίες πρέπει να συνεχίσουν να μας ενώνουν: Ειρήνη, δημοκρατία, αλληλεγγύη, έννομη τάξη, ισότιμη αξιοπρέπεια, ελεύθερος ανεξάρτητος Τύπος», σημείωσε.

Διαφορετικά σενάρια στηρίζουν οι ευρωομάδες

Οι διαφορετικές οπτικές των ευρωπαϊκών κομμάτων για το μέλλον της Ευρώπης των «27» εκφράστηκαν κατά τη συζήτηση της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μετά την παρουσίαση των πέντε σεναρίων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από τον πρόεδρό της Ζαν Κλοντ Γιούνκερ.

Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα καλωσόρισε τις προτάσεις της Επιτροπής, τονίζοντας ωστόσο πως κανένα από τα σενάρια που παρουσιάστηκαν «δεν είναι απολύτως αποδεκτό». Οι Ευρωπαίοι κεντροδεξιοί προτάσσουν την επιλογή συνδυασμού των σεναρίων της Επιτροπής προκειμένου να «ευθυγραμμιστούν» οι προσδοκίες όλων. Επίσης, το ΕΛΚ υπογράμμισε την ανάγκη να σταματήσουν οι ηγέτες της Ευρώπης να κατηγορούν την ΕΕ για πράγματα τα οποία δεν μπορεί να κάνει, ενώ σημειώνει πως στη συζήτηση πρέπει να έχει κεντρικό ρόλο το Ευρωκοινοβούλιο αλλά και οι ίδιοι οι πολίτες.

Το Κόμμα των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών από την πλευρά του δήλωσε «απογοητευμένο» από τις εναλλακτικές προτάσεις της Επιτροπής, καθώς δεν αποτελούν ένα «ξεκάθαρο πρόγραμμα για την Ευρώπη». Για τους Ευρωπαίους Σοσιαλδημοκράτες το μόνο βιώσιμο σενάριο είναι το πέμπτο, δηλαδή αυτό που προωθεί την όλο και περισσότερη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών, με επίκεντρο μεταξύ άλλων, τον κοινωνικό πυλώνα των δικαιωμάτων, την ολοκλήρωση της ΟΝΕ, την πράσινη ανάπτυξη και τον κοινό ευρωπαϊκό στρατό.

Το Κόμμα Μεταρρυθμιστών και Συντηρητικών απέρριψε το πέμπτο σενάριο ως «ξεπερασμένο», σημειώνοντας πως οι διαδοχικές κρίσεις που έχει κληθεί να αντιμετωπίσει η ΕΕ απέδειξαν την ανάγκη ευελιξίας. Ως εκ τούτου οι Συντηρητικοί δήλωσαν την πρόθεσή τους να στηρίξουν περισσότερο το τέταρτο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο οι αρμοδιότητες σε κοινοτικό επίπεδο είναι λιγότερες αλλά πιο αποτελεσματικές, παρέχοντας την «ελευθερία» στα κράτη-μέλη να συνεργάζονται ή να αποχωρούν από συμφωνίες εφόσον το επιθυμούν.

Το Κόμμα των Φιλελευθέρων επισήμανε πως τώρα η ΕΕ δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια χαλαρή συνομοσπονδία κρατών που βασίζεται στην ομοφωνία δίνοντας έτσι το δικαίωμα σε μια μόνο χώρα να μπλοκάρει τις αποφάσεις, εφόσον διαφωνεί. Ως εκ τούτου, σημειώνει πως η ΕΕ πρέπει να μεταρρυθμιστεί προς την κατεύθυνση του τέταρτου ή του πέμπτου σεναρίου, αλλά αφού πρώτα ξεκινήσει ένας «διαθεσμικός προβληματισμός» προκειμένου να πειστούν οι ηγέτες για ένα «άλμα προς τα εμπρός».

Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Ενωτική Αριστερά υπογράμμισε την ανάγκη να επικρατήσει ένα «διαφορετικό» σενάριο που θα ξεκινάει από τους πολίτες. Βάζοντας στο επίκεντρο το Νότο αλλά και την ίδια την Ελλάδα, η ευρωομάδα της Αριστεράς ανέφερε πως κατά το νέο ξεκίνημα της Ευρώπη πρέπει να βρεθούν νέοι τρόποι παραγωγής και διαχείρισης πλούτου που θα χρηματοδοτήσει την ανάπτυξη στη νότια Ευρώπη και θα δείξει αλληλεγγύη στα υπερχρεωμένα μέλη της.

Το Κόμμα των Πρασίνων, επίσης σημείωσε την ανάγκη σύνδεσης της Ευρώπης με τους πολίτες, εγκαταλείποντας το «δημοσιονομικό» και «κοινωνικό» ανταγωνισμό.

Τέλος, οι εκπρόσωποι των ποικιλόχρωμων ευρωσκεπτικιστών του Ευρωκοινοβουλίου, απέρριψαν το σύνολο των σεναρίων της Επιτροπής, υπογραμμίζοντας πως η ΕΕ βρίσκεται σε «ελεύθερη πτώση» και ότι η απόφαση για αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου πηγάζει από τις λανθασμένες επιλογές της ηγεσίας της Ένωσης.