Ταμείο Ανάκαμψης: Κεφάλαια… υπάρχουν, αλλά οι χώρες δεν προλαβαίνουν να τα απορροφήσουν
Με ρυθμό βραδύτερο του αναμενόμενου εισρέουν στην πραγματική οικονομία των χωρών της ΕΕ, τα κεφάλαια από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) για την ανάκαμψη από την πανδημία, τονίζει η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ) που δόθηκε τη Δευτέρα στη δημοσιότητα.
Σύμφωνα με την έκθεση του ΕΕΣ, οι καθυστερήσεις στην εκταμίευση των κονδυλίων και στην υλοποίηση των έργων χαρακτήρισαν τα τρία πρώτα χρόνια εφαρμογής του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), συνολικού ύψους 723,5 δισεκατομμυρίων ευρώ (338 δις. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 385,8 δις ευρώ σε δάνεια). Το ΕΕΣ τονίζει ότι οι καθυστερήσεις αυτές υπονομεύουν την επίτευξη των στόχων του Μηχανισμού για στήριξη της προσπάθειας των χωρών της ΕΕ να ανακάμψουν από την πανδημία και της ανθεκτικότητάς τους.
Ο ΜΑΑ που θεσπίστηκε τον Φεβρουάριο του 2021 για να χρηματοδοτήσει μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις στις χώρες της ΕΕ, μεταξύ άλλων στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, έχει προθεσμία λήξης την 31η Αυγούστου του 2026. Το ΕΕΣ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ότι τα κράτη μέλη μπορεί να μην καταφέρουν να διεκδικήσουν ή να απορροφήσουν εγκαίρως τα κονδύλια και να ολοκληρώσουν τα μέτρα που έχουν προγραμματίσει και άρα να μην προλάβουν να δρέψουν τα αναμενόμενα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη.
«Επισημαίνουμε τους κινδύνους που συνεπάγεται το γεγονός ότι, ήδη στα μισά της περιόδου υλοποίησης, οι χώρες της ΕΕ έχουν διεκδικήσει λιγότερο από το ένα τρίτο των προβλεφθέντων κονδυλίων και έχουν εκπληρώσει λιγότερο από το 30% των προκαθορισμένων ορόσημων και τιμών-στόχου τους», δήλωσε η Ιβάνα Μάλετιτς, μέλος του ΕΕΣ και αρμόδια για τον έλεγχο. Σύμφωνα με την ίδια, «η σημασία της έγκαιρης απορρόφησης των κονδυλίων του ΜΑΑ είναι μεγάλη, όχι μόνο προκειμένου να μην παρατηρηθούν φαινόμενα συμφόρησης στην υλοποίηση μέτρων προς το τέλος της περιόδου εφαρμογής του μηχανισμού, αλλά και για να μειωθεί ο κίνδυνος μη αποδοτικών ή και εσφαλμένων δαπανών».
Από την άλλη πλευρά, το ΕΕΣ εκτιμά ως «θετικό» το γεγονός ότι με την προχρηματοδότηση, που μπορούσε να ανέλθει έως και στο 13% του ποσού που δικαιούνταν, τα κράτη μέλη εισέπραξαν περισσότερα χρήματα στις αρχές, σε πλήρη συμφωνία με τον στόχο της αντιμετώπισης της κρίσης.
Ωστόσο, στην έκθεσή του, το ΕΕΣ επικρίνει τον ρυθμό των εκταμιεύσεων έκτοτε. Mέχρι το τέλος του 2023, η Επιτροπή είχε εκταμιεύσει στα εθνικά δημόσια ταμεία μόλις 213 δισεκατομμύρια ευρώ (συμπεριλαμβανομένων 56,5 δις ευρώ υπό τη μορφή προχρηματοδότησης). Εντούτοις, τα κεφάλαια αυτά δεν είχαν κατ’ ανάγκη φτάσει στους τελικούς αποδέκτες τους, συμπεριλαμβανομένων ιδιωτικών επιχειρήσεων, κρατικών εταιρειών ενέργειας, πανεπιστημίων, σχολείων, κ.α. Συγκεκριμένα, το ήμισυ σχεδόν των κονδυλίων του ΜΑΑ που είχαν εκταμιευθεί στα 15 κράτη μέλη που παρείχαν τις αναγκαίες πληροφορίες στο ΕΕΣ, δεν είχαν φτάσει ακόμη στους τελικούς αποδέκτες.
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, μέχρι το τέλος του 2023, η Επιτροπή είχε εκταμιεύσει το 40% των συνολικών κονδυλίων του ΜΑΑ, σε συνέχεια της ικανοποιητικής εκπλήρωσης του 26% του συνόλου των ορόσημων και των τιμών στόχου, λαμβανομένων υπόψη των ποσών των προχρηματοδοτήσεων. Σημειώνεται ότι ο συνολικός αριθμός ορόσημων και τιμών-στόχου για την Ελλάδα είναι 331 – μεταξύ των υψηλότερων στην ΕΕ. Με κονδύλια ύψους 35,9 δις ευρώ τα οποία αντιστοιχούν στο 16,3% του ΑΕΠ της, η Ελλάδα είναι ένας από τους μεγαλύτερους δικαιούχους των πόρων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στην ΕΕ ως προς το ΑΕΠ.
Όλες σχεδόν οι χώρες καθυστέρησαν να υποβάλουν τα αιτήματα πληρωμής τους στην Επιτροπή και οι αιτίες ήταν συνήθως ο πληθωρισμός ή οι ελλείψεις εφοδιασμού, η αβεβαιότητα ως προς τους περιβαλλοντικούς κανόνες και η ανεπαρκής διοικητική ικανότητα. Μέχρι το τέλος του 2023, οι χώρες είχαν υποβάλει το 70% των αιτημάτων που αναμένονταν, για ποσό κατά 16% χαμηλότερο εκείνου που είχε προβλεφθεί. Επτά χώρες μάλιστα, για διάφορους λόγους, δεν είχαν εισπράξει κανένα κονδύλι για την ικανοποιητική εκπλήρωση ορόσημων και τιμών-στόχου. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη έλαβαν μέτρα για να διευκολύνουν την απορρόφηση, ιδίως το 2023, ωστόσο το ΕΕΣ εκτιμά ότι είναι πολύ νωρίς για να αξιολογηθεί ο αντίκτυπος των μέτρων αυτών.
«Ο κίνδυνος να μην ολοκληρωθούν στην ώρα τους όλα τα μέτρα που έχουν προγραμματιστεί είναι υπαρκτός», τονίζει το ΕΕΣ. Μέχρι το τέλος του 2023, τα αιτήματα πληρωμής που είχαν υποβληθεί αφορούσαν την εκπλήρωση του 28% των 6.234 ορόσημων και στόχων (δηλαδή των δεικτών προόδου). Αυτό σημαίνει ότι μένει να εκπληρωθεί σημαντικός αριθμός αυτών, ενδεχομένως τα πλέον απαιτητικά. Οι περισσότερες χώρες έδωσαν προτεραιότητα στις μεταρρυθμίσεις προτού προχωρήσουν στις επενδύσεις. Ωστόσο, η συγκέντρωση των επενδύσεων προς το τέλος της περιόδου εφαρμογής του Μηχανισμού, είναι πιθανό να αυξήσει περαιτέρω τις καθυστερήσεις και να επιβραδύνει την απορρόφηση, προειδοποιεί το ΕΕΣ.
Τέλος, επισημαίνεται ότι δεν είναι απαραίτητο ότι οι εκταμιεύσεις είναι συνάρτηση του αριθμού των ορόσημων και των στόχων. Με άλλα λόγια, είναι δυνατό να καταβάλλονται σημαντικά κονδύλια χωρίς τα κράτη μέλη να έχουν ολοκληρώσει τα αντίστοιχα μέτρα. Το ΕΕΣ τονίζει ότι οι κανόνες δεν προβλέπουν δυνατότητα ανάκτησης κονδυλίων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε περίπτωση που έχουν μεν καταβληθεί για εκπληρωθέντα ορόσημα και στόχους, αλλά τα σχετικά μέτρα δεν ολοκληρώνονται εν τέλει.
Σημειώνεται ότι ως το τέλος του 2023 η Επιτροπή είχε αναλάβει δεσμεύσεις ύψους 648 δισεκατομμυρίων ευρώ για επιχορηγήσεις και δάνεια προς τα 27 κράτη μέλη. Ως «απορρόφηση» το ΕΕΣ εννοεί την εκταμίευση ενωσιακής χρηματοδότησης από την Επιτροπή στα κράτη μέλη (δικαιούχους και δανειολήπτες). Το κλιμάκιο ελέγχου πραγματοποίησε επιτόπιες επισκέψεις σε τέσσερις χώρες: στην Ισπανία, την Ιταλία, τη Σλοβακία και τη Ρουμανία.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:
Bloomberg: Η εξαήμερη εργασία δεν είναι μύθος για τους Έλληνες
