Η «τέλεια καταιγίδα» που οδήγησε στο AIDS

Στην πρωτεύουσα της σημερινής Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, Κινσάσα, εντοπίζουν επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης τις ρίζες της παγκόσμιας πανδημίας του ιού HIV που προκαλεί το AIDS.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης τους που δημοσιεύεται στην επιστημονική επιθεώρηση Science, ο ιός πήρε τη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα και άρχισε να εξαπλώνεται στους ανθρώπους τη δεκαετία του 1920 στην γεωγραφική περιοχή όπου βρίσκεται τώρα η πόλη της Κινσάσα.

Ο HIV είναι γνωστό πως είχε μεταδοθεί τότε από πρωτεύοντα θηλαστικά και πιθήκους σε ανθρώπους τουλάχιστον 13 φορές, πιθανόν μέσω του κυνηγιού ή του χειρισμού κρέατος προερχόμενου από τη ζούγκλα. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ερευνητές, μόνο ένα απ’ αυτά τα κρούσματα μετάδοσης του ιού οδήγησε στην ανθρώπινη πανδημία που έχει μολύνει σχεδόν 7 εκατ. ανθρώπους.

Στη δεκαετία του 1920, όταν το Κονγκό εξακολουθούσε να βρίσκεται υπό την αποικιοκρατική κυριαρχία του Βελγίου, η πόλη της Κινσάσα επεκτεινόταν με ταχύτητα. Παράγοντες όπως το καλό δίκτυο μεταφορών και το εμπόριο του σεξ που ανθούσε -χάρη στη συρροή ανδρικού εργατικού δυναμικού- ευνόησαν τη διάδοση του ιού.

Ως τα τέλη της δεκαετίας του 1940, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι ταξίδευαν κάθε χρόνο μέσω της πόλης με τους σιδηροδρόμους, μεταφέροντας τον ιό σε άλλες περιοχές.

Στο μεταξύ, πρωτοβουλίες δημόσιας υγείας εναντίον άλλων ασθενειών οδήγησαν σε ανασφαλή χρήση συρίγγων, συμβάλλοντας πιθανόν στο να πάρει ο HIV επιδημικές διαστάσεις, σύμφωνα με τη μελέτη.

«Φαίνεται πως ένας συνδυασμός παραγόντων στις αρχές του 20ού αιώνα στην Κινσάσα δημιούργησε μια ‘τέλεια καταιγίδα‘ για την ανάδυση του HIV, οδηγώντας σε μια γενικευμένη επιδημία με ακάθεκτη ορμή που διαδόθηκε στην υποσαχάρεια Αφρική», δήλωσε ο Όλιβερ Πίμπους του τμήματος Ζωολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.