Τελικά η σόγια κάνει καλό ή κακό για την υγεία; Ρωτήσαμε ειδικούς και ιδού η ετυμηγορία

της Ani Freedman

Αν σκεφτήκατε να στραφείτε σε μια πιο φυτική διατροφή, είτε για περιβαλλοντικούς είτε για λόγους υγείας, θα διαπιστώσετε ότι πολλά γεύματα περιλαμβάνουν κάποιο είδος σόγιας. Από το τόφου και το τέμπε μέχρι την πρωτεΐνη σόγιας που βρίσκεται στο ψεύτικο κρέας, υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές σόγιας διαθέσιμες.

Τα προϊόντα σόγιας προέρχονται από το φυτό της σόγιας, το οποίο είναι μέλος της οικογένειας των οσπρίων – ίσως αναγνωρίσετε τους σπόρους της ως το δημοφιλές φαγητό edamame. Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός σόγιας στον κόσμο, σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας.

Είναι αναμφισβήτητα μία από τις πιο σημαντικές καλλιέργειες, παρέχοντας πρωτεΐνες για τα ζώα και τον άνθρωπο, ενώ μετατρέπεται σε βιοκαύσιμα, φυτικά έλαια και άλλα προϊόντα διατροφής.

Μερικά κοινά προϊόντα διατροφής σόγιας περιλαμβάνουν: τόφου, edamame, τέμπε, μίσο, γάλα σόγιας, σάλτσα σόγιας, απομονωμένη πρωτεΐνη σόγιας, λάδι σόγιας και φυτική πρωτεΐνη.

Οι ανησυχίες για τη σόγια πηγάζουν κυρίως από δύο μελέτες που δημοσιεύθηκαν το 1987 και το 1998, λέει η διαιτολόγος Lauren McNeill, η οποία ειδικεύεται στη διατροφή με βάση τα φυτά. Οι ερευνητές βρήκαν πως η ακατέργαστη σόγια που καταναλωνόταν από τα ποντίκια επηρέαζε τα επίπεδα ορμονών και τα αποτελέσματα της υγείας τους. Διαπίστωσαν ότι η σόγια αύξησε τον κίνδυνο καρκίνου στα ποντίκια και διέγειρε την ανάπτυξη του μαστού.

Η σόγια περιέχει φυτοοιστρογόνα, που σημαίνει ότι έχει παρόμοια χημική δομή με τα οιστρογόνα και μπορεί ενδεχομένως να μιμηθεί και να αυξήσει τη δραστηριότητα των οιστρογόνων στο σώμα. Αυτό δημιούργησε την ανησυχία ότι τα φυτοοιστρογόνα, όπως αυτά που βρίσκονται στη σόγια, συνεπάγονταν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού, καθώς η δραστηριότητα των οιστρογόνων μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την ανάπτυξη του καρκίνου.

Άλλες ανησυχίες σχετικά με τη σόγια ήταν πώς θα μπορούσε ενδεχομένως να αναστείλει τη λειτουργία του θυρεοειδούς με βάση μελέτες σε ζώα και σε δοκιμαστικούς σωλήνες.

Αλλά αυτές οι μελέτες είναι βασικά ελαττωματικές, λέει η McNeill.

«Η σόγια δεν είναι εγγενώς αυτό που τρώνε τα ποντίκια κανονικά… δεν είναι μελέτη που μπορεί να γίνει για να μεταφερθεί σε ανθρώπους», επισημαίνει η McNeill στο Fortune. Υπάρχουν πραγματικά στοιχεία που δείχνουν τα συνολικά οφέλη της σόγιας για την ανθρώπινη υγεία.

«Έχουμε πλέον πολύ σαφή δεδομένα βασισμένα σε ανθρώπους που δείχνουν ότι δεν υπάρχει σχέση μεταξύ της κατανάλωσης σόγιας και της αύξησης του κινδύνου εμφάνισης ή επανεμφάνιση καρκίνου», λέει ο Δρ Neil Iyengar, ογκολόγος μαστού στο Memorial Sloan Kettering Cancer Center στη Νέα Υόρκη.

«Υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα για να συμπεριλάβετε τη σόγια στη διατροφή σας», λέει η McNeill.

Στην πραγματικότητα, αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση σόγιας όχι μόνο βοηθά στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου, αλλά μπορεί επίσης να βελτιώσει γενικά την υγεία.

Οι τροφές σόγιας όπως το τόφου, το edamame και το τέμπε είναι γεμάτες με φυτικές ίνες, πρωτεΐνες, βιταμίνες και μέταλλα, με το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι είναι φυτικής προέλευσης, κάτι που ο Iyengar θεωρεί ευεργετικό για τους ασθενείς του λόγω των γενικών οφελών για την υγεία και τη μακροζωία που προέρχονται από μια διατροφή βασισμένη στα φυτά.

«Το καλό με τη σόγια είναι ότι είναι μια τόσο πλούσια πηγή θρεπτικών συστατικών… Σίγουρα δεν θα έλεγα στους ανθρώπους να αποφεύγουν τη σόγια», λέει. «Στην πραγματικότητα θα έλεγα στους ανθρώπους να ενσωματώσουν τη σόγια ως μέρος μιας υγιεινής διατροφής που προστατεύει από τον καρκίνο».

Μια μελέτη του 2009 σε 5.042 γυναίκες που επιβίωσαν από καρκίνο του μαστού στην Κίνα – γυναίκες ηλικίας 20 έως 75 ετών με διαγνώσεις μεταξύ Μαρτίου 2002 και Απριλίου 2006 – διαπίστωσε ότι όσες είχαν δίαιτες υψηλότερες σε σόγια είχαν σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου και υποτροπής του καρκίνου. Εντωμεταξύ, για τους άνδρες, η κατανάλωση σόγιας φαίνεται να βοηθά στη μείωση του κινδύνου καρκίνου του προστάτη, σύμφωνα με μια μελέτη του 2018.

Μια ανασκόπηση του 2019 εξηγεί ότι τα φυτοοιστρογόνα -που βρίσκονται στη σόγια- έχουν συσχετιστεί με μια σειρά από οφέλη, όπως η καρδιαγγειακή και γνωστική λειτουργία, η υγεία του δέρματος, η υποβοήθηση στην απώλεια βάρους και η ελαχιστοποίηση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης.

Ορισμένες μορφές σόγιας είναι πιο επεξεργασμένες από άλλες, όπως η απομονωμένη πρωτεΐνη σόγιας ή η φυτική πρωτεΐνη – κοινή σε σκόνες πρωτεΐνης και εναλλακτικές λύσεις για vegan κρέας – και το σογιέλαιο, που βρίσκεται σε πολλά επεξεργασμένα προϊόντα διατροφής και χρησιμοποιείται ως μαγειρικό λάδι σε πολλά εστιατόρια. Είναι καλύτερο να λαμβάνετε ελάχιστα επεξεργασμένες τροφές σόγιας για να μεγιστοποιήσετε τα οφέλη από τις πρωτεΐνες, τις φυτικές ίνες και άλλα θρεπτικά συστατικά που βρίσκονται στη σόγια.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Σε φάση ισχυρής ανάκαμψης οι ελληνικές τράπεζες: Τα «στοιχήματα» εντός και εκτός συνόρων
• Μια απογοητευτική πραγματικότητα: Η Ελλάδα ηγείται της Ευρώπης στην υποκειμενική φτώχεια
• UBS: Επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης το 2025 με «βαρίδια» τις ΗΠΑ και την Κίνα