Τέλος τα capital controls: Πώς φτάσαμε ως εδώ, τι να περιμένουμε στη συνέχεια

Με ικανοποίηση υποδέχθηκαν οι τράπεζες και οι παραγωγικοί φορείς την απόφαση για πλήρη άρση των περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων.  Αν και το πλαίσιο είχε ήδη χαλαρώσει, οι οριστικοί τίτλοι τέλους σηματοδοτούν μία ποιοτική αλλαγή, που έρχεται να αλλάξει το τοπίο ριζικά σε πολλά επίπεδα.

Πρόκειται για ένα ουσιαστικό βήμα εναρμόνισης των συνθηκών με εκείνες στις άλλες χώρες του ευρώ, το οποίο θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για την κατάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από οικονομίες και τράπεζες και να καταστήσει τον δανεισμό από τις αγορές αισθητά φθηνότερο.

Ο κεντρικός τραπεζίτης, Γιάννης Στουρνάρας, σε σύντομη δήλωσή του στο Reuters τόνισε πως η εξέλιξη σηματοδοτεί την επιστροφή της χώρας στη κανονικότητα. Είχε άλλωστε ο ίδιος εισηγηθεί στην κυβέρνηση την πλήρη άρση των περιορισμών από το Σεπτέμβριο ή το αργότερο Οκτώβριο.

Κύκλοι των τραπεζών αναφέρουν ότι η πλήρης άρση των capital controls θα έχει σημαντική θετική επίδραση στη δραστηριότητα των τραπεζών, λόγω της ανάπτυξης δραστηριοτήτων που μέχρι σήμερα δεν μπορούσαν, ενώ αναμένεται να ευνοηθούν και από την ανάπτυξη της οικονομίας. Μάλιστα εκτιμάται ότι μπορεί να υπάρξει και «έκτακτη» αξιολόγηση από τους οίκους που πρόσφατα «σιώπησαν», όπως οι Moody’s και Fitch, ή ακόμη και από την S&P, η οποία έχει προγραμματίσει αξιολόγηση στις 25 Οκτωβρίου.

Πώς υποδέχθηκαν την εξέλιξη οι παραγωγικοί φορείς

– ΣΕΒ: «Με την ανακοίνωση για την πλήρη άρση των κεφαλαιακών περιορισμών, από 1ης Σεπτεμβρίου, αίρεται μια σημαντική επιβάρυνση στην αξιοπιστία και την προοπτική της ελληνικής οικονομίας», αναφέρεται σε δελτίο Τύπου του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ).

«Είναι, πλέον, στο χέρι μας να αξιοποιήσουμε αυτή τη θετική εξέλιξη, ώστε υλοποιώντας όλες τις αναγκαίες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και μεταρρυθμίσεις, να κερδίσουμε και να διασφαλίσουμε την εμπιστοσύνη των καταθετών και των επενδυτών, προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας συνολικά», υπογραμμίζει ο ΣΕΒ.

– ΚΕΕ-ΕΒΕΑ: «Η άρση στα capital controls αποτελεί το τελευταίο βήμα για την επιστροφή της οικονομίας και της αγοράς στην κανονικότητα και σίγουρα είναι μία θετική απόφαση», δήλωσε χθες ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων και του ΕΒΕΑ Κωνσταντίνος Μίχαλος. «Έπειτα από σχεδόν εννέα χρόνια ύφεσης, και περισσότερο από τέσσερα χρόνια επιβολής περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων, επιτέλους έφτασε η ώρα για την απελευθέρωση των ροών κεφαλαίων χρήματος και την κατάργηση των πρόσθετων βαρών που είχαν επιβληθεί στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές νομικών και φυσικών προσώπων με τα τραπεζικά ιδρύματα με αιτιολογία το υψηλό γραφειοκρατικό κόστος που επέφεραν τα capital controls», τόνισε ο κ. Μίχαλος. Κατά συνέπεια, συνέχισε ο ίδιος, «η πλήρης άρση των capital controls θα πρέπει να συνοδευθεί με την κατακόρυφη μείωση σε όλα τα τέλη και τις προμήθειες που επιβάλλουν οι τράπεζες, καθώς τα υψηλά αυτά κόστη επηρεάζουν αρνητικά την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα οδηγούν τις επιχειρήσεις σε οικονομικό αδιέξοδο». «Σε κάθε περίπτωση, η επιστροφή στην κανονικότητα του τραπεζικού συστήματος με την άρση των capital controls στη χώρα μας, θα πρέπει να αποτελέσει μια νέα αρχή για την ελληνική οικονομία, καθώς θα επαναφέρει πλήρως την εμπιστοσύνη στις διεθνείς αγορές», υπογράμμισε ο κ. Μίχαλος.

– ΕΕΑ: Οι εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα και η πλήρης άρση των capital controls δίνουν μία νότα αισιοδοξίας, δήλωσε ο πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθήνας (ΕΕΑ) Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, ο οποίος εκτιμά ότι «πλέον μπορούμε βάσιμα να ελπίσουμε ότι έφτασε η ώρα να επιβραβευτούν επιτέλους οι συνεπείς δανειολήπτες και η σχετική πρόθεση που είχε εκφραστεί από τραπεζικούς κύκλους στο παρελθόν, να γίνει επιτέλους πραγματικότητα». Σύμφωνα με τον ίδιο, «δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κατά τη διάρκεια της κρίσης πολλοί ήταν οι οφειλέτες που στάθηκαν συνεπείς στην καταβολή των οικονομικών τους υποχρεώσεων προς εφορίες, Ταμεία και τράπεζες, παρ’ όλα τα προβλήματα που είχαν. Και ανάμεσά τους είναι και πάρα πολλοί μικρομεσαίοι».  «Έχω την άποψη ότι αυτή η συνέπεια πρέπει να επιβραβευθεί έμπρακτα. Τρόποι υπάρχουν πολλοί, όπως η μείωση των επιτοκίων ή η επιστροφή μέρους των τόκων. Ειδικά τώρα που φαίνεται κάποιο φως στην άκρη του τούνελ. Είναι σημαντικό και σε θέμα ψυχολογίας αλλά και ουσίας να τονιστεί ο θετικός τους ρόλος στην προσπάθεια αντιμετώπισης της κρίσης και παράλληλα να αναδειχθεί η στάση τους και να λειτουργήσει και ως παράδειγμα», τόνισε ο πρόεδρος του ΕΕΑ.

Οι ουρές και τα στάδια της χαλάρωσης

Η επιβολή των περιορισμών στην ανάληψη μετρητών και τη μεταφορά κεφαλαίων έγινε στις 29/6/2015, δύο 24ωρα μετά το διάγγελμα του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα το βράδυ της Παρασκευής 26 Ιουνίου σχετικά με τη διενέργεια του δημοψηφίσματος.

Η αντίδραση των Ελλήνων άγγιξε τα όρια του πανικού σε πολλές περιπτώσεις, κάτι που διαπιστώθηκε από τις ουρές στα μηχανήματα αυτόματης ανάληψης των τραπεζικών καταστημάτων (ATMs). Μάλιστα, εκτιμάται ότι μέχρι να τεθεί το πλαφόν της ανάληψης στα 60 ευρώ, τη Δευτέρα, είχε εκρεύσει από τις τράπεζες περί το 1 δισ. ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι οι τράπεζες προχώρησαν σε αργία έως τις 20 Ιουλίου και το Χρηματιστήριο Αθηνών παρέμεινε κλειστό έως τις 3 Αυγούστου.

Με την επιβολή των capital controls οι πολίτες δεν μπορούσαν να πάρουν από τις τράπεζες περισσότερα από 60 ευρώ την ημέρα. Αν μία ημέρα δεν εισέπρατταν το ποσό, δεν είχαν το δικαίωμα να λάβουν την επομένη το διπλάσιο. Επίσης δεν μπορούσαν να μεταφέρουν χρήματα στο εξωτερικό, να αγοράζουν μετοχές, ομόλογα ή αμοιβαία κεφάλαια, να ανοίξουν νέους τραπεζικούς λογαριασμούς, να πραγματοποιήσουν από καταστήματα του εξωτερικού ηλεκτρονικές αγορές έργων τέχνης, κοσμημάτων, ειδών ένδυσης, υπόδησης, οικιακού εξοπλισμού, ηλεκτρονικών ειδών, καλλυντικών κ.ά.

Σταδιακά και από τον Ιούλιο του 2015 με σειρά υπουργικών και κανονιστικών αποφάσεων άρχισε να μειώνεται η αυστηρότητα του μέτρου. Στις 29 του μηνός και αφού είχε επέλθει η συμφωνία μεταξύ του πρωθυπουργού και της Ε.Ε. στη Σύνοδο Κορυφής, το υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε ότι καταθέτες και συνταξιούχοι θα μπορούσαν οποιαδήποτε ημέρα και στιγμή της εβδομάδας να «σηκώνουν» σωρευτικά το ποσό των 420 ευρώ. Ακόμη επιτράπηκε η μεταφορά 2.000 ευρώ ανά φυσικό πρόσωπο και ανά ταξίδι στο εξωτερικό.

Επίσης επιτράπηκε η αποστολή στο εξωτερικό (π.χ. σε φοιτητή) έως και 500 ευρώ μηνιαίως, τον Σεπτέμβριο η ανάληψη έως και του 10% των κεφαλαίων που εισήχθησαν από το εξωτερικό, ενώ έγινε και μερική άρση των capital controls σε ό,τι αφορούσε τις τοποθετήσεις σε αμοιβαία κεφάλαια εξωτερικού.

Τον Δεκέμβριο του 2015 άρθηκαν επίσης οι περιορισμοί στις χρηματιστηριακές συναλλαγές.

Στις αρχές του 2016 αυξήθηκε το όριο από τα 500 ευρώ στα 1.000 ευρώ για τη μεταφορά χρημάτων στο εξωτερικό χωρίς δικαιολογητικά, επιτράπηκε η μερική αποπληρωμή δανείων, το άνοιγμα λογαριασμών για την καταβολή προνοιακών κυρίως επιδομάτων, ενώ δόθηκε και η δυνατότητα πρόωρης εξόφλησης δανείου προς τις τράπεζες εάν τα χρήματα προέρχονταν από το εξωτερικό ή εάν η αποπληρωμή γινόταν στο πλαίσιο αγοραπωλησίας ακινήτου. Οι επιχειρηματίες μπορούσαν να στείλουν στο εξωτερικό έως 20.000 ευρώ (από 10.000 ευρώ) την ημέρα ανά πελάτη.

Με νέα απόφαση τον Ιούλιο του 2016 οι καταθέτες μπορούσαν πλέον να λαμβάνουν ανά 15νθήμερο 840 ευρώ, αντί για 420 ευρώ την εβδομάδα. Αυξήθηκε από 10% σε 30% το ποσοστό του ποσού που μπορούσε να λάβει κάποιος από χρήματα που προέρχονταν από το εξωτερικό, δόθηκε η δυνατότητα πρόωρης εξόφλησης του συνόλου του δανείου.

Για τους επιχειρηματίες αυξήθηκε το όριο των ημερήσιων συναλλαγών με το εξωτερικό ανά πελάτη, από 20.000 στις 30.000 ευρώ.

Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, το όριο αναλήψεων αυξήθηκε στα 1.800 ευρώ, το ποσοστό ανάληψης από λογαριασμό εξωτερικού ανήλθε στο 50%, ενώ το όριο για τη μεταφορά χρημάτων στο εξωτερικό χωρίς δικαιολογητικά αυξήθηκε από τα 1.000 στα 2.000 ευρώ.

Εν συνεχεία τον Νοέμβριο του 2017 επιτράπηκε εκ νέου το άνοιγμα των λογαριασμών από φυσικά πρόσωπα και η δυνατότητα ανάληψης από λογαριασμό του εξωτερικού, του 100% του ποσού.

Τον Φεβρουάριο του 2018 το όριο αναλήψεων ορίστηκε στα 2.800 ευρώ μηνιαίως.

Τον Ιούνιο του 2018 το όριο ανάληψης μετρητών αυξήθηκε περαιτέρω, στα 5.000 ευρώ μηνιαίως, ανήλθε στα 4.000 (από τα 2.000) ευρώ το όριο για τη μεταφορά ποσών στο εξωτερικό και στις 3.000 ευρώ (από 2.300) το ποσό που δικαιούνταν κάποιος να μεταφέρει ανά ταξίδι στο εξωτερικό.

Τέλος, από την 1η Οκτωβρίου 2018 άρθηκαν οι κεφαλαιακοί περιορισμοί και επιτρέπονται χωρίς περιορισμό ποσού οι κάθε μορφής αναλήψεις μετρητών από κατάστημα ή από ATM από τις τράπεζες στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων των αναλήψεων με χρήση πιστωτικών και προπληρωμένων καρτών που έχουν εκδοθεί από πιστωτικά ιδρύματα που λειτουργούν στην Ελλάδα.

Επιτρέπεται η ανάληψη μετρητών σε ξένο νόμισμα από τραπεζικό κατάστημα.

Παράλληλα, επιτρέπονται οι κάθε μορφής αναλήψεις μετρητών στο εξωτερικό, με χρεωστικές, πιστωτικές και προπληρωμένες κάρτες που έχουν εκδοθεί από τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα, έως του ποσού των 5.000 ευρώ ή του ισόποσου σε ξένο νόμισμα, ανά ημερολογιακό μήνα ανά καταθέτη.