Θα μπορέσουν οι παραγωγικές επιχειρήσεις να συνεχίσουν δυναμικά την πορεία τους στη μετά Covid-19 εποχή;

*του Μάριου Στεργίου

Εδώ και ενάμιση χρόνο, η πανδημία του Covid-19 αποτελεί τον μεγαλύτερο εξωτερικό κίνδυνο για όλο τον πλανήτη, δημιουργώντας σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομία και την κοινωνία όλων των χωρών. Στην Ελλάδα, η πανδημία ανέκοψε την οικονομική ανάκαμψη, δοκιμάζοντας παράλληλα τις αντοχές της. Το πραγματικό ΑΕΠ, το 2020, συρρικνώθηκε κατά 8,2%, κυρίως λόγω της μείωσης των εξαγωγών υπηρεσιών και της ιδιωτικής κατανάλωσης, ενώ την ίδια στιγμή, οι επιπτώσεις στους επιμέρους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, όπως ο τουρισμός, η εστίαση, οι μεταφορές, το λιανικό εμπόριο και ο πολιτισμός ήταν δραματικές.

Μέσα σε αυτό το δυσχερές κλίμα, που δημιούργησε η πανδημία, η ελληνική κυβέρνηση, προχώρησε άμεσα στη λήψη εκτεταμένων μέτρων δημοσιονομικής πολιτικής και στην αγορά εργασίας με στόχο τη στήριξη της απασχόλησης και των επιχειρήσεων. Παράλληλα προχώρησε στην ψηφιοποίηση του κράτους και μάλιστα με επιτυχία, κάτι που πρέπει να πιστωθεί στην κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Ταυτόχρονα, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αντέδρασαν έγκαιρα και συντονισμένα, ίσως και για πρώτη φορά, εφαρμόζοντας ρεαλιστικές πολιτικές και περιορίζοντας σημαντικά τις επιπτώσεις της πανδημίας. Ωστόσο, σύμφωνα με τους οικονομολόγους, τα σημάδια στην πραγματική οικονομία, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ευρωζώνη, θα είναι πολύ πιο εμφανή μετά την άρση των μέτρων στήριξης. Οι μεταλλάξεις του Covid-19, που οδηγούν σε παράταση και αυστηροποίηση των περιοριστικών μέτρων διεθνώς, καθυστερούν την ανάκαμψη της οικονομίας, με δυσμενείς επιπτώσεις στα οικονομικά αποτελέσματα των επιχειρήσεων και στις θέσεις εργασίας.

Τα έκτακτα μέτρα στήριξης, σίγουρα ήταν απαραίτητα για το μετριασμό των πρωτόγνωρων επιπτώσεων της πανδημίας, ειδικότερα στους κλάδους που αναφέρθηκαν παραπάνω, όπως ο τουρισμός, οι μεταφορές, το λιανικό εμπόριο κλπ. Τι συμβαίνει όμως με τους υπόλοιπους κλάδους της ελληνικής οικονομίας;

Όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα του ΣΕΒ, ως προς τα μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, η εικόνα είναι μικτή, με την πλειονότητα (47,3%) να θεωρεί αποτελεσματικά τα γενικά μέτρα την περίοδο Μαρτίου-Σεπτεμβρίου 2020, αλλά μη αποτελεσματικά (σε ποσοστό 45,3%) τα ειδικά μέτρα ανά κλάδο. Μεγαλύτερη δυσαρέσκεια καταγράφεται για τα μέτρα της περιόδου Οκτωβρίου-Νοεμβρίου, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι προτεραιότητες της κυβέρνησης προκειμένου να ανακάμψει η οικονομία από την κρίση της πανδημίας πρέπει να αποτελέσουν την εξασφάλιση της ρευστότητας σε ανταγωνιστικούς όρους, καθώς και τη διασφάλιση με κάθε μέσο της βιωσιμότητας εκείνων των επιχειρήσεων, που έχουν πληγεί από την κρίση της πανδημίας.

Πώς η παραγωγική οικονομία διατήρησε τις θέσεις εργασίας της

Οι παραγωγικές επιχειρήσεις στη βιομηχανία, τη μεταποίηση, την τεχνολογία, και άλλους κλάδους υψηλής και μέσης προστιθέμενης αξίας, διατήρησαν τον παραγωγικό ιστό και το ανθρώπινο δυναμικό τους. Αναμφίβολα σε αυτό καθοριστικό ρόλο έπαιξε και το γεγονός πως δεν απασχολούν εποχιακό, αλλά μόνιμο προσωπικό μεσαίας και υψηλής εξειδίκευσης πλήρους απασχόλησης. Μάλιστα, η διατήρηση του παραγωγικού ιστού, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΒ, συνέβαλε και στην προστασία των θέσεων εργασίας χαμηλής εξειδίκευσης.

Την ίδια στιγμή, αναδείχθηκαν η ανθεκτικότητα και οι αυξανόμενες αντοχές πολλών επιχειρήσεων -ανάλογα με το μέγεθος τους-, που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της βιομηχανίας. Και δεν είναι η πρώτη φορά. Το ίδιο είχαμε δει να συμβαίνει και κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008, όπου η βιομηχανία απέδειξε ότι έχει αντοχές. Οι χώρες που είχαν ισχυρή βιομηχανία κατάφεραν να ανακάμψουν ταχύτερα. Όμως και στη χώρα μας εκείνη την περίοδο, οι εξαγωγικές εταιρείες αποτέλεσαν τους πρεσβευτές της Ελλάδας στο εξωτερικό. Οι επιχειρήσεις αυτές -στις οποίες ανήκει και η MVS & Associates που εκπροσωπώ- και στην εποχή της πανδημίας έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό. Προσπάθησαν και έμειναν ανοιχτές χωρίς να επιβαρύνουν το ελληνικό κράτος με αναστολές συμβάσεων εργασίας, φορολογικών υποχρεώσεων και ασφαλιστικών εισφορών. Ταυτόχρονα, διασφάλισαν με κάθε δυνατό τρόπο την προστασία της υγείας των εργαζομένων τους -ειδικότερα των ευάλωτων ομάδων-, τηρώντας τα υγειονομικά πρωτόκολλα, διενεργώντας σε εβδομαδιαία βάση rapid test και απολυμάνσεις στους χώρους εργασίας, εφαρμόζοντας την τηλεργασία και μία σειρά από άλλα μέτρα, που αύξησαν τα κόστη στις επιχειρήσεις, δυσκόλεψαν τη δουλειά τους και μείωσαν την παραγωγικότητα. Θα πρέπει δε να σημειωθεί ότι παρά τις αντίξοες συνθήκες, αρκετές εταιρείες όπως και η MVS & Associates προέβησαν και σε αύξηση του δυναμικού τους με νέες προσλήψεις.

Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει είναι αν υπάρχει κάποιο πλάνο οικονομικής ενίσχυσης από την πλευρά της κυβέρνησης για αυτές τις επιχειρήσεις, ώστε να συνεχίσουν δυναμικά την πορεία τους. Μέχρι αυτή τη στιγμή που μιλάμε δεν υπήρξε ουδεμία οικονομική στήριξη για αυτές ακριβώς τις υγιείς εταιρείες, που στήριξαν την οικονομία της χώρας την δύσκολη αυτή περίοδο, χωρίς να επιβαρύνουν το κράτος και δεν υπάρχει πρόβλεψη από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης, που βρίσκονται προ των πυλών. Η κυβέρνηση θα πρέπει να μελετήσει τη συνεισφορά και στήριξη των υγειών επιχειρήσεων στην οικονομία της χώρας, και ελπίζω στον νέο αναπτυξιακό νόμο -που προγραμματίζεται να ενεργοποιηθεί από το 2022-, να προβλεφθούν οικονομικά μέτρα στήριξης και χρηματοδοτικά εργαλεία τόσο για τα έξοδα που είναι συνυφασμένα με την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, όσο και για την ενίσχυση και ανάπτυξη των εξωστρεφών επιχειρήσεων, όπου δυναμώνοντας την παρουσία τους στο διεθνή χάρτη θα συνεισφέρουν σημαντικά στην  ταχύτερη οικονομική ανάπτυξη της χώρας και στο Rebrain.

Το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων έχει θέσει ως προτεραιότητα την αναβίωση της βιομηχανίας και η κυβέρνηση έχει επισημάνει πολλές φορές ότι η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου θα έρθει μέσα από τη μεταποίηση και επιδίωξή της είναι η συμμετοχή της βιομηχανίας στο ΑΕΠ να ανέλθει στο 12% (από 9,5% που είναι σήμερα) σε διάστημα 3 ετών και στο 15% σε βάθος 10ετίας, φτάνοντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Εύχομαι η πανδημία να μην αποπροσανατολίσει το κυβερνητικό επιτελείο από αυτό το στόχο. Αντίθετα η στρατηγική που θα επιλέξει για τη διανομή τόσο των εγχώριων, όσο και των ευρωπαϊκών πόρων, να είναι προς την κατεύθυνση αυτή, συνδυάζοντας τη διαφύλαξη του παραγωγικού ιστού και την παραγωγική απασχόληση, την ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων, την αύξηση και την επιτάχυνση των δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων, την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, τον παραγωγικό και ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας και αναμφίβολα την κοινωνική συνοχή.

*Συνιδρυτής MVS & Associates