Θαλάσσιο Χωροταξικό: Ο συμβολισμός, η ΑΟΖ και η επιχειρηματικότητα
Προγραμματισμένη και κίνηση υψηλού συμβολισμού χαρακτηρίζουν κυβερνητικοί παράγοντες την κατάρτιση και επίσημη κατάθεση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον Θαλάσσιο Χώρο, για την οποία απαιτήθηκε πολύς χρόνος συνεργασίας αρμόδιων υπουργείων -όπως Εξωτερικών και Περιβάλλοντος-, τοπικής αυτοδιοίκησης και άλλων εμπλεκόμενων φορέων.
Ο χάρτης του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) αποτελούσε υποχρέωση της Ελλάδας στο πλαίσιο ευρωπαϊκής οδηγίας με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2021 κι επομένως η περαιτέρω καθυστέρηση θα επιβάρυνε τη χώρα με πρόστιμα. Επίσης, δεν αποτελεί ανακήρυξη ΑΟΖ. Κατοχυρώνει ωστόσο τις εθνικές θέσεις σε μια πράξη που συνδέεται με τη βιώσιμη ανάπτυξη, καθώς οριοθετεί τα σημεία που μπορούν να αναπτυχθούν ΑΠΕ, όπως θαλάσσια αιολικά πάρκα αλλά και ιχθυοκαλλιέργειες και άλλες δραστηριότητες. Όλα αυτά δρομολογούνται στη βάση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας και των εθνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών νόμων, καθώς και των δύο ΑΟΖ που έχει υπογράψει η Ελλάδα με την Ιταλία και την Αίγυπτο.
Σημειώνεται ότι η ανακήρυξη ΑΟΖ απαιτεί διμερείς συμφωνίες με τις όμορες χώρες και ειδικά σε ότι αφορά την ανατολική Μεσόγειο απαιτεί συμφωνία με την Τουρκία. Πάντως, ο ΘΧΣ αποτυπώνει τον μέγιστο χώρο ΑΟΖ που δικαιούται η Ελλάδα και όπου δεν υπάρχει διμερής συμφωνία καθορίζει το εξωτερικό όριο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας με βάση την αρχή της μέσης γραμμής μέχρι τη σύναψη συμφωνιών οριοθέτησης με γειτονικά κράτη, των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές, όπως αναφέρει και το σχετικό ενημερωτικό σημείωμα.
Ωστόσο ο χάρτης του ΘΧΣ προκάλεσε ήδη αντίδραση από του τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών που ανέφερε ότι η Ελλάδα παραβιάζει περιοχές δικαιοδοσίας της Τουρκίας στο Αιγαίο ενώ κυκλοφόρησε και τουρκικός, ανεπίσημος χάρτης (στο πλαίσιο του αναθεωρητικού δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας), που εντάσσει εντός δικαιοδοσίας της Τουρκίας τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Όπως εξηγούν αναλυτές, η Τουρκία θεωρεί ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και κατά μία έννοια τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου εμπίπτουν στην τουρκική υφαλοκρηπίδα, κάτι αφενός μη αποδεκτό από την ελληνική πλευρά και αφετέρου αντιφατικό από την τουρκική πλευρά η οποία διεκδικεί υφαλοκρηπίδα για τους Τουρκοκύπριους στην Κύπρο. Πρόκειται επίσης για μια θεωρία που βάλλει κατά νησιωτικών χωρών και περιοχών όπως η Κύπρος, η Μάλτα, η Σαρδηνία και η Κορσική στην Ιταλία κ.α..
Στην ελληνοτουρκική διαφορά για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο η θέση της Ελλάδας είναι ότι η Τουρκία οφείλει να υιοθετήσει το Διεθνές Δίκαιο και τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της Χάγης. Επιπλέον, επιδιώκει τον διάλογο για την επίλυση της διαφοράς στην οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.
Τέλος θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο ΘΧΣ είναι ένα πρώτο σημαντικό βήμα εναρμόνισης με το κοινοτικό πλαίσιο και θα πρέπει να αναμένονται πολλά ακόμη βήματα μέχρι την οριστικοποίηση θεσμικού πλαισίου για την ανάπτυξη επιχειρηματικών και άλλων δραστηριοτήτων στις 4 χωρικές ενότητες του θαλάσσιου χώρου, όπως ορίζονται στο χάρτη.
Εξάλλου, θα ακολουθήσει η έκδοση των αντίστοιχων θαλάσσιων χωροταξικών πλαισίων, όπως συνέβη και με τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια (12 από τα συνολικά 13 έχουν ήδη δημοσιευθεί, ενώ δρομολογείται και το 13ο) και θα πρέπει να αναμένεται εξειδίκευση για τους κανόνες που θα διέπουν την ανάπτυξη δραστηριοτήτων όπως η εκμετάλλευση ενεργειακών πόρων της χώρας και ιδιαίτερα των δυνητικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου αλλά και των υπεράκτιων αιολικών μας πάρκων, η ιχθυοκαλλιέργεια, η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, τα θαλάσσια πάρκα για την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και ιδιαίτερα των ενάλιων αρχαιοτήτων, η βελτίωση και προστασία των θαλασσίων μεταφορών και η ενίσχυση των διασυνοριακών υποδομών κοινού ενδιαφέροντος με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ.
