Τι είναι η «ηθική οικονομία»;

«Ο άνθρωπος δεν κυριαρχεί σήμερα• κυριαρχεί το χρήμα, εξουσιάζει».

Αυτό το έχει πει ο Πάπας Φραγκίσκος, αλλά δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε τον Μπέρνι Σάντερς να λέει το ίδιο.

Ο Σάντερς, ο Εβραίος υποψήφιος των Δημοκρατικών από το Μπρούκλιν, βρέθηκε την Παρασκευή στο Βατικανό για να ενώσει τις δυνάμεις του με τον Πάπα υπέρ μιας περισσότερο «ηθικής οικονομίας».

Στην ομιλία του, ο Σάντερς επέπληξε αυτούς που του λένε ότι «δεν είναι δυνατή η δημιουργία μιας πραγματικά ηθικής οικονομίας». Και ανέφερε τον Πάπα Φραγκίσκο ως «το μεγαλύτερο παράδειγμα κατά της άνευ όρων παράδοσης στην απελπισία και τον κυνισμό».

Αλλά τι ακριβώς είναι η «ηθική οικονομία»;

Ο Πάπας Φραγίσκος έχει αναφέρει πέντε συγκεκριμένα ζητήματα που νοηματοδοτούν τον όρο.

1. Καταπολέμηση των ανισοτήτων

Ο Πάπας Φραγκίσκος έχει επισημάνει ότι ο κόσμος κυριαρχείται από μια «οικονομία του αποκλεισμού» που σκοτώνει ανθρώπους, κυριολεκτικά, επειδή αυτοί δεν έχουν στέγη ή φαί, τη στιγμή που σε άλλα μέρη της γης πετιούνται τρόφιμα στα σκουπίδια. Παράλληλα, ενθαρρύνει τους ηγέτες του κόσμου να εφαρμόσουν αναδιανομή του πλούτου.

2. Καταπολέμηση του καταναλωτισμού

Ο Πάπας Φραγκίσκος σημειώνει ότι οι πλούσιοι λατρεύουν να αγοράζουν καινούργια πράγματα. «Η κουλτούρα της ευημερίας μάς απομακρύνει» απ’ αυτά που έχουν πραγματικά σημασία στη ζωή. Και κάπως έτσι κυνηγάμε τα υλικά αγαθά, πολλά εκ των οποίων απλώς πετιούνται μετά από λίγο.

3. Οικοδόμηση ενός ηθικού χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Ο Πάπας Φραγκίσκος έγραψε στα τέλη του 2013: «Πώς γίνεται ο θάνατος ενός ηλικιωμένου αστέγου να μην αναφέρεται καν στις ειδήσεις και ταυτόχρονα να αποτελεί είδηση η πτώση του χρηματιστηρίου κατά δύο μονάδες;». Ο ίδιος λέει ότι το χρήμα πρέπει να υπηρετεί τους ανθρώπους, και όχι να κυριαρχεί επ’ αυτών.

4. Προστασία του περιβάλλοντος

Ο Πάπας Φραγκίσκος έχει ασκήσει κριτική προς τους ηγέτες του πλανήτη επειδή επιτρέπουν την περιβαλλοντική καταστροφή. «Η Γη, το σπίτι μας, αρχίζει και μοιάζει ολοένα και περισσότερο με χωματερή» είπε. Ο Πάπας πιστεύει ότι υπάρχει τόσο η τεχνολογία όσο και η βούληση για να αλλάξει αυτή η κατάσταση.

5. Καταπολέμηση της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής

Στα τέλη του 2013 – πολύ πριν την αποκάλυψη των Panama Papers – ο Πάπας Φραγκίσκος μίλησε για την ανάγκη να μπει ένα τέλος «στην ευρεία διαφθορά και τη φοροδιαφυγή, φαινόμενα που έχουν λάβει παγκόσμιες διαστάσεις».