Τι κάνει εθιστικές τις τηλεοπτικές σειρές;

Γιατί περιμένουμε με ανυπομονησία το επόμενο επεισόδιο του Downton Abbey; Γιατί θέλουμε να δούμε σερί, σε μαραθώνιο τηλεθέασης, ολόκληρο το House of Cards; Γιατί, ενώ εκνευριζόμασταν με την όλο και πιο απίστευτη πλοκή του Lost -νιώθαμε σαν να μας κορόιδευαν- το βλέπαμε φανατικά; Τι μας έκανε να συμπαθούμε τον κεντρικό ήρωα του Breaking Bad, αν και ήταν παράνομος;

Οι επιστήμονες αναλύουν την ανθρώπινη συμπεριφορά και οι δημιουργοί των shows λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τα συμπεράσματά τους και τα εφαρμόζουν στο σενάριο και τη σκηνοθεσία, έτσι ώστε το ενδιαφέρον μας -και τα νούμερα τηλεθέασης- να είναι πάντα στα υψηλότερα επίπεδα.

Ποια είναι, όμως, τα βασικά χαρακτηριστικά της συνταγής;

Διαβάστε ακόμη: Οι πιο «πολυκατεβασμένες» τηλεοπτικές σειρές

Δεν μπορείς να ξεφύγεις από τη δράση
Δράση δεν είναι μόνο τα κυνηγητά και οι πυροβολισμοί. Είναι και το γρήγορο μοντάζ, όπου οι σκηνές διαδέχονται η μία την άλλη με ρυθμό πολυβόλου και εμείς δεν τολμάμε να αφήσουμε από τα μάτια μας την οθόνη για να μην χάσουμε κάποια σημαντική εξέλιξη. Είναι οι γρήγοροι και έξυπνοι διάλογοι όπου το λεκτικό πινγκ πονγκ αποκαλύπτει λεπτομέρειες της υπόθεσης. Είναι οι έξυπνες ατάκες που δίνουν το στίγμα του χαρακτήρα των ηρώων.

Οι επιστήμονες λένε πως είμαστε φτιαγμένοι να παρακολουθούμε τη δράση, ο εγκέφαλός μας ερμηνεύει την κίνηση και εναλλαγή εικόνων ως πεδίο από όπου μπορεί πιθανώς να προκύψει κίνδυνος. Δύο άνθρωποι που συζητούν καθισμένοι στις καρέκλες τους είναι απείρως πιο βαρετοί από δύο ανθρώπους που συζητούν περπατώντας, θυμηθείτε το περίφημο walk and talk στο «West Wing». Αν μάλιστα μιλούν και γρήγορα καθώς περπατούν, το μυαλό μας δεν υπάρχει περίπτωση να μείνει αδιάφορο.

Διαβάστε ακόμη: Οι κορυφαίες τηλεοπτικές σειρές του 2013

Βλέπεις αυτό που πρέπει να δεις
Όπως σίγουρα θα έχει πει κάποιος χαρακτήρας σε μια από τις πολλές εκδοχές του CSI, σε όποιο έγκλημα έχεις δέκα αυτόπτες μάρτυρες, έχεις και δέκα διαφορετικές μαρτυρίες. Κάθε άνθρωπος βλέπει διαφορετικά μια σκηνή για αυτό και οι σκηνοθέτες καταφεύγουν σε τεχνάσματα προκειμένου να στρέψουν την προσοχή μας εκεί ακριβώς που θέλουν.

Ο μεγάλος Άλφρεντ Χίτσκοκ μελετούσε και σχεδίαζε λεπτομερώς κάθε λήψη προτού τη γυρίσει. Κάθε κίνηση της κάμερας, κάθε ζουμ, κάθε κοντινό πλάνο, κάθε αντίδραση του χαρακτήρα είναι εκεί για να πει κάτι, να περάσει ένα μήνυμα. Εδώ είναι η δράση, μην κοιτάς αλλού. Στο House of Cards, κάθε φορά που ο Κέβιν Σπέισι μιλάει τον τηλεθεατή, το σκηνικό πίσω του θολώνει και οι ήχοι χαμηλώνουν, σαν να είναι μόνος του μαζί μας.

Τι θα γίνει μετά;
Είναι από τα πιο πολυχρησιμοποιημένα κόλπα των δημιουργών· και πάντα πιάνει. Σε αυτό καταφεύγουν εξίσου οι σκηνοθέτες επιπέδου ΕΜΜΥ και οι δημιουργοί της τελευταίας σαπουνόπερας. Το λεγόμενο cliffhanger δεν μας γεμίζει αγωνία μόνο στο τέλος των επεισοδίων, αλλά και στην τελευταία σκηνή πριν από το διαφημιστικό διάλειμμα. Ένας θάνατος, μια τρομερή αποκάλυψη, μια αναπάντεχη συνάντηση, οτιδήποτε ανατρέπει τη μέχρι τότε κατάσταση μπορεί να γίνει το «αγκίστρι» που θα μας κρατήσει μέχρι την επόμενη σκηνή – είτε έρχεται την επόμενη εβδομάδα, είτε την επόμενη σεζόν.

Διαβάστε ακόμη: Οι καλύτερες ξένες τηλεοπτικές σειρές

Σεξ. Σε οποιαδήποτε μορφή.
Ο καλύτερος τρόπος να ξεκουράσεις τα μάτια σου από τη δράση. Δεν φταίμε εμείς, έτσι έχουμε κατασκευαστεί. Σεξ και βία είναι οι εικόνες στις οποίες αντιδρούμε εντονότερα από κάθε τι άλλο. Και όταν το σεξ στη σειρά που παρακολουθούμε αλλάζει π.χ. τη σχέση των ηρώων, ή μπορεί να σημάνει την καταστροφή αν τους ανακαλύψουν, το βλέπουμε με ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, επειδή σκεφτόμαστε τις συνέπειες. Ακόμα και όταν αναπαριστάται στην οθόνη επειδή το δίκτυο απλώς θέλει να δείξει γυμνό, κανείς δεν ενοχλείται.

Βία. Σε μεγάλες δόσεις.
Σε αντίθεση με το σεξ, τη βία δεν μπορούν να την παρακολουθήσουν όλοι. Ειδικά όταν καθίσει κανείς να σκεφτεί πόσο εύκολα και πόσοι πολλοί άνθρωποι σκοτώνονται σε μια ταινία δράσης – για αυτό και οι σκηνές τους είναι καταιγιστικές, δεν θέλουν να κάνουμε τέτοιες σκέψεις.

Ωστόσο, μελέτες έχουν δείξει ότι οι θεατές βρίσκουν ευπρόσδεκτες τις σκηνές βίας όταν π.χ. έρχεται η ώρα να πληρώσει ο κακός για τα εγκλήματά του, το βλέπουν ως δικαιοσύνη. Φυσικά, και εδώ λειτουργεί το αρχέγονο ένστικτο της επιβίωσης: όταν γίνεται μακελειό στην οθόνη, ο εγκέφαλός μας θέλει όλη την πληροφορία για να εκτιμήσει τον κίνδυνο. Τόσες δεκαετίες τηλεόρασης και κινηματογράφου και ακόμα δεν έχει μάθει ότι είναι ψεύτικος.