Τι μας διδάσκει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος για τη μάχη κατά του κορωνοϊού
του Jeremy Kahn
«Είμαστε σε πόλεμο» δήλωσε ο Emmanuel Macron απευθυνόμενος στον γαλλικό λαό, καθώς στη Γαλλία κορυφωνόταν η μάχη κατά της πανδημίας.
Ο Γάλλος Πρόεδρος δεν είναι ο μόνος πολιτικός που παρομοίωσε την κατάσταση με τον κορωνοϊό με πόλεμο. Ο Βρετανός Πρωθυπουργός Boris Johnson αποκάλεσε τον ιό «θανάσιμο εχθρό» που πρέπει να πολεμηθεί. Και διάφοροι venture capitalists έχουν συμβουλέψει δημοσίως τους επιχειρηματίες να γίνουν «CEO εν καιρώ πολέμου».
Αυτοκινητοβιομηχανίες μετατρέπουν τα εργοστάσιά τους σε μονάδες κατασκευής αναπνευστήρων. Εταιρείες μόδας αφήνουν την υψηλή ραπτική και παράγουν μάσκες. Οι προσπάθειες να μπει και η βιομηχανία στη μάχη κατά του κορωνοϊού θυμίζουν τον μετασχηματισμό της οικονομίας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, οι βιομηχανίες βοήθησαν στην κατασκευή ενός «Οπλοστασίου Δημοκρατίας», παράγοντας χιλιάδες άρματα μάχης, πολεμικά αεροσκάφη και πλοία.
Υπάρχουν άραγε διδάγματα που πρέπει να αντλήσουν οι κυβερνήσεις από την εμπειρία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ως προς την επιτυχημένη κινητοποίηση της βιομηχανίας;
Ιστορικοί που μελετούν τις πολεμικές οικονομίες της δεκαετίας του ’40 λένε ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ της τότε εποχής και του σήμερα, αλλά υπάρχουν και πολιτικές που οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να εφαρμόσουν στο τωρινό πλαίσιο.
Το πρώτο και ίσως το σημαντικότερο δίδαγμα είναι ότι η κυβέρνηση έχει κρίσιμο ρόλο να παίξει στον συντονισμό της παραγωγής και στην παροχή των κατάλληλων κινήτρων στις επιχειρήσεις, λέει ο Mark Wilson, καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας.
Στις ΗΠΑ, αμέσως μετά το Περλ Χάρμπορ δημιουργήθηκε το Συμβούλιο Παραγωγής Εν Καιρώ Πολέμου για να συντονίσει την παραγωγή κρίσιμου πολεμικού υλικού. Το Συμβούλιο υπήρξε ο οργανισμός απ’ όπου προέκυψαν μια σειρά προσπαθειών για την ενίσχυση της παραγωγής πλοίων, αεροπλάνων και πυρομαχικών, λέει ο Wilson, συγγραφέας του βιβλίου Destructive Creation: American Business and the Winning of World War II.
Γι’ αυτό και ο ίδιος θεωρεί πολύ περίεργο το γεγονός ότι ενώ ο κορωνοϊός εξαπλωνόταν στις ΗΠΑ, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν ανταποκρίθηκε στον ρόλο της ως συντονίστρια της προμήθειας υλικών. Ο Donald Trump δίστασε να εφαρμόσει τον Νόμο Αμυντικής Παραγωγής που θα του επέτρεπε να δώσει εντολή στις εταιρείες να παράγουν ιατρικές προμήθειες για την κυβέρνηση και να κατάσχει υλικά που θα προορίζονταν για εξαγωγές ή για ιδιώτες πελάτες.
Ο Σύνδεσμος Αμερικανών Βιομηχάνων φέρεται να άσκησε πίεση στον Trump ώστε να μην εφαρμόσει τον νόμο. Εν τέλει, την περασμένη Πέμπτη ο πρόεδρος των ΗΠΑ αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τις εξουσίες που του δίνει ο νόμος και, στην περίπτωση της εταιρείας παραγωγής χειρουργικών μασκών 3M, διέταξε την κατάσχεση ενός φορτίου μασκών στο εξωτερικό που προοριζόταν για τη Γερμανία.
Ο Trump είπε στις Πολιτείες ότι ήταν δική τους ευθύνη να αγοράσουν τους δικούς αναπνευστήρες και προστατευτικό εξοπλισμό. «Αναπνευστήρες και ό,τι άλλο εξοπλισμό χρειάζεστε – προσπαθήστε να τα προμηθευτείτε μόνοι σας» είπε ο Trump κατά τη διάρκεια τηλεδιάσκεψης με τους Κυβερνήτες στις 16 Μαρτίου.
Και κάπως έτσι, αυτή την εβδομάδα ένας απελπισμένος Andrew Cuomo – ο Κυβερνήτης της Νέας Υόρκης – ζήτησε βοήθεια από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση καθώς τα νοσοκομεία της Πολιτείας δεν διαθέτουν πλέον επαρκείς ποσότητες ιατρικών υλικών. «Πραγματικά, η μόνη ελπίδα για μία Πολιτεία σε αυτή τη φάση πλέον είναι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση» είπε.
Ακόμα χειρότερα, χωρίς ομοσπονδιακό συντονισμό, οι Πολιτείες των ΗΠΑ έχουν αναγκαστεί να ανταγωνίζονται η μία την άλλη για κρίσιμο εξοπλισμό και προμήθειες, και το γεγονός αυτό έχει οδηγήσει σε αύξηση των τιμών.
Ο Wilson λέει ότι οι ΗΠΑ έπρεπε να έχουν διδαχθεί από την πικρή εμπειρία του Εμφυλίου Πολέμου, όταν οι Πολιτείες είχαν αφεθεί αρχικά μόνες τους να εξοπλίσουν τις δικές τους στρατιωτικές μονάδες. Η προσέγγιση αυτή ήταν εξαιρετικά προβληματική. Όπως και τώρα, οι Πολιτείες ανταγωνίζονταν η μία την άλλη, γεγονός που «οδήγησε σε τεράστιες διαφορές μεταξύ των στρατιωτικών μονάδων μεγαλύτερων και πλουσιότερων Πολιτειών, όπως η Νέα Υόρκη, και μονάδων των φτωχότερων Πολιτειών όπως η Ιντιάνα».
«Νοιώθω μεγάλη έκπληξη που 160 χρόνια μετά, δεν έχουμε καταφέρει ακόμα να ενσωματώσουμε αυτό το δίδαγμα» καταλήγει ο Wilson.
