Τι κομίζει για την ελληνική οικονομία η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας

Ο γερμανικός οίκος Scope Ratings ανακοίνωσε την  αναβάθμιση του αξιόχρεου του ελληνικού Δημοσίου στην επενδυτική βαθμίδα BBB- με σταθερή προοπτική, από ΒΒ+ με θετική προοπτική προηγουμένως.

Η Scope ήταν ο πρώτος δυτικός οίκος που αξιολόγησε θετικά την Ελλάδα και, παρότι δεν συγκαταλέγεται σε αυτούς που είναι επιλέξιμοι από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αποτελεί προάγγελο και άλλων αναβαθμίσεων. Η ήδη αναγνωρισμένη  καναδική DBRS ανακοινώνει τη δική της έκθεση στις 8 Σεπτεμβρίου και αναμένεται, εκτός σοβαρού απροόπτου, να αναβαθμίσει το ελληνικό αξιόχρεο.

Μία εβδομάδα μετά, στις 15 Σεπτεμβρίου, ακολουθεί ο οίκος Moody’s, ο οποίος αναμένεται να αναβαθμίσει το ελληνικό αξιόχρεο χωρίς όμως να δώσει την επενδυτική βαθμίδα, αφού πρόκειται για τη μοναδική αξιολόγηση που απέχει τρεις βαθμίδες. Στις 20 Οκτωβρίου είναι η σειρά της Standard&Poor’s.  Τέλος, την πρώτη Δεκεμβρίου, ο κύκλος κλείνει με τη Fitch. Σημειώνεται πως είχε  προηγηθεί λίγες ημέρες πριν, στις 31 Ιουλίου, η ιαπωνική RSI. 

Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, που τα προηγούμενα χρόνια αποτέλεσε εθνικό στόχο, είναι σε κάθε περίπτωση ορόσημο για την ελληνική οικονομία διότι, κακά τα ψέματα, επανατοποθετεί τη χώρα ως επενδυτικό προορισμό κεφαλαίων μακροπρόθεσμης απόδοσης, ενώ θεωρητικά διαμορφώνει ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες ρευστότητας για το ελληνικό Δημόσιο, τις τράπεζες, τα ασφαλιστικά ταμεία και κυρίως τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

Η αλήθεια είναι πάντως πως, παρότι όλοι αναμέναμε την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, ουσιαστικά έχει έλθει από το 2021(!), όταν η Ελλάδα εξέδωσε 30ετή ομόλογα, έκδοση η οποία υπερκαλύφθηκε κατά 9 φορές, απτή απόδειξη εμπιστοσύνης των αγορών στο ελληνικό χρέος. 

Τα οφέλη

Όπως φαίνεται λοιπόν, η Ελλάδα σύντομα θα πάρει σύντομα τη «σφραγίδα» της επενδυτικής βαθμίδας από τους μεγάλους οίκους αξιολόγησης.

Σε αυτή την περίπτωση, σύμφωνα με σχετικές αναφορές, η ελληνική οικονομία θα έχει ετήσιο δημοσιονομικό όφελος της τάξης του 1 δισ. και τα ελληνικά ομόλογα θα μπουν στα ραντάρ διεθνών επενδυτικών κεφαλαίων που επενδύουν σε ομόλογα και διαχειρίζονται περί τα 28 τρισεκ. δολάρια ΗΠΑ σε στοιχεία ενεργητικού.

Η επενδυτική βαθμίδα θα φέρει νέες εισροές στα ελληνικά ομόλογα, από τα index funds, οι οποίες εκτιμώνται από την Bank of America στα 16 δισ. ευρώ. Αυτό είναι ένα σημαντικό μέγεθος, δεδομένου ότι υπάρχουν μόνο 74 δισ. ευρώ ελληνικών ομολόγων σε κυκλοφορία, εκ των οποίων τα 35 δισ. ευρώ βρίσκονται στην ΕΚΤ.

Η BofA περιμένει κάποια διάχυση στις εισροές, ανάλογα με το πόσο γρήγορα θα αναβαθμίσουν τις αξιολογήσεις τους οι τρεις μεγάλοι οίκοι. Συνεπώς, οι ροές αυτές αναμένονται περισσότερο μέσα στο 2024.

Η είσοδος των ελληνικών ομολόγων στην επενδυτική βαθμίδα θα επιτρέψει επίσης τη συμπερίληψη σε ευρέως χρησιμοποιούμενους δείκτες αναφοράς, ενώ θα θέλξει πολλούς μεγάλους θεσμικούς επενδυτές.

Σύμφωνα με παλαιότερη δήλωση του διοικητή της ΤτΕ, αν σήμερα στην Ελλάδα ασχολούνται 100 περίπου επενδυτικοί οργανισμοί κι επενδύουν σ’ αυτήν, αυτός ο αριθμός περίπου θα δεκαπλασιαστεί μόλις πάρουμε την επενδυτική βαθμίδα.

Όταν μπούμε στην επενδυτική βαθμίδα, επενδυτές οι οποίοι σήμερα από το καταστατικό τους έχουν περιορισμό στο να επενδύσουν σε χώρα που δεν έχει επενδυτική βαθμίδα θα επενδύσουν στην Ελλάδα. Όπως π.χ τα συνταξιοδοτικά Ταμεία. Σημειώνεται πως οι προσφορές των ασφαλιστικών ταμείων σε εκδόσεις των ελληνικών ομολόγων κινούνται αρκετά κάτω από το 10%.

Δεν είναι πανάκεια

Ωστόσο, η επενδυτική βαθμίδα δεν είναι πανάκεια, με την Ελλάδα να παρουσιάζει ακόμη δυσθεώρητα επίπεδα χρέους, ακόμη διογκωμένα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα στις τράπεζες, υψηλό ποσοστό ανεργίας και δημογραφική γήρανση. Ο δημόσιος τομέας εξακολουθεί να μην είναι φιλικός απέναντι στο επιχειρείν και οι άμεσες ξένες επενδύσεις είναι υποτονικές. 

Συνολικά, 4.200.000 πολίτες έχουν μη εξυπηρετούμενες οφειλές σε τράπεζες, funds, εφορία και ΕΦΚΑ, ενώ 1 εκατ. τραπεζικοί λογαριασμοί είναι κατασχεμένοι.

Σαφές πρόβλημα αποτελεί το ισοζύγιο πληρωμών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος το ισοζύγιο πληρωμών (ΣΤΠ) κατά τη διάρκεια του 2022 φλέρταρε με τιμές που έφεραν στο μυαλό μνήμες της Μεγάλης Ύφεσης του 2009. 

H επανεκκίνηση με τις αυξήσεις δαπανών του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα έφεραν την εκτόξευση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών κοντά στο 10% του ΑΕΠ το 2022 στα επίπεδα του 2008.

Σε απόλυτα μεγέθη, οι εξαγωγές αγαθών είχαν διαμορφωθεί στα 21,2 δισ. ευρώ το 2008, έναντι 65,5 δισ. ευρώ σε εισαγωγές αγαθών, ενώ το 2022 τα αντίστοιχα ποσά ήταν 54,7 δισ. και 93,0 δισ. Συνεπώς, το αυξανόμενο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, αν και το 2023 βαίνει μειούμενο, συμβάλλει στην αύξηση του δημόσιου χρέους και θα είναι ένα από τα πιο δύσκολα αγκάθια που θα αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση.

Ζήτημα θα αποτελέσουν και τα έσοδα, που μοιραία με την πτώση του πληθωρισμού θα υποχωρήσουν. Η υπέρβαση στα έσοδα των πρώτων μηνών του 2023 είναι αποτέλεσμα κυρίως των αυξημένων εσόδων από τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) των πληθωριστικών τιμών αγαθών και υπηρεσιών.

Πράγμα που επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία για 5μηνο Ιανουαρίου-Μαΐου όπου το πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού βρέθηκε αυξημένο κατά 2 δισ. ευρώ.

Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με το ΔΝΤ «για τις χώρες με χρέος υψηλότερο από το 50% του ΑΕΠ, όπως είναι και η Ελλάδα, για κάθε ποσοστιαία μονάδα απρόσμενου πληθωρισμού το δημόσιο χρέος μειώνεται κατά 0,6% του ΑΕΠ. Ωστόσο, καθώς ο πληθωρισμός θα μειώνεται και θα είναι περισσότερο προβλέψιμος δεν θα συμβάλλει πλέον στη μείωση του λόγου του χρέους.

Ο πληθωρισμός μειώνει αντίστοιχα και το ύψος του δημοσιονομικού ελλείμματος ως ποσοστό στο ΑΕΠ καθώς οι δημόσιες δαπάνες αυξάνονται λιγότερο από το ονομαστικό ΑΕΠ, αλλά το αποτέλεσμα αυτό εκλείπει πιο γρήγορα σε σχέση με αυτό που αφορά στη μείωση του χρέους».

Τέλος, για την αγορά ομολόγων η επιστροφή της Ελλάδος στην επενδυτική βαθμίδα ίσως δεν έχει και ιδιαίτερη επίδραση αφού η χώρα μας «απολάμβανε» οφέλη BBB-. Το ελληνικό 10ετές ομόλογο έχει απόδοση 3,80% και θεωρούμε ότι το spread με την Γερμανία (10ετές ομόλογο 2,51%) και το spread με την Ιταλία (10ετές ομόλογο 4,20%) δεν θα μεταβληθεί ουσιωδώς… Επίσης, το Ελληνικό Χρηματιστήριο μάλλον έχει προεξοφλήσει ήδη τη βαθμίδα…

Σε κάθε περίπτωση, το momentum για την ελληνική οικονομία είναι θετικό, αλλά ζητούμενο αποτελεί επίσης η διάρκεια της προόδου. Με άλλα λόγια, ας μην πανηγυρίζουμε. Χρειάζονται πολλά περισσότερα βήματα για να βγούμε από το τούνελ.