Τι συμβαίνει εάν ένας αστροναύτης αρρωστήσει στο διάστημα;
Οι αστροναύτες είναι από τους πιο γυμνασμένους και υγιείς ανθρώπους στον κόσμο. Περνούν από εξαντλητική εκπαίδευση, αυστηρούς ελέγχους και καραντίνα πριν τους επιτραπεί να ταξιδέψουν στο διάστημα. Κι όμως, παρά όλα αυτά τα μέτρα, περιστασιακά αρρωσταίνουν.
Για παράδειγμα, ο αστροναύτης Φρεντ Χάιζ της αποστολής Apollo 13 υπέφερε από επώδυνη νεφρική λοίμωξη κατά τη διάρκεια της αποστολής που μας έδωσε τη διάσημη φράση “Houston, we have a problem”. Επίσης, το 1985, ο αστροναύτης Τζέικ Γκαρν αρρώστησε τόσο πολύ από ναυτία κατά την αποστολή Discovery, που πλέον οι αστροναύτες βαθμολογούν τα επίπεδα της ναυτίας τους στην “Κλίμακα Garn”. Και επειδή οι διαστημικές αποστολές λειτουργούν με αυστηρά χρονοδιαγράμματα, ένας άρρωστος αστροναύτης δεν μπορεί απλά να επιστρέψει στη Γη για να επισκεφθεί έναν γιατρό.
Ωστόσο, η NASA και οι άλλες διαστημικές υπηρεσίες που στέλνουν αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) είναι προετοιμασμένες για τέτοιες καταστάσεις.
Ναυτία και προσαρμογή στην έλλειψη βαρύτητας
Η έλλειψη βαρύτητας αλλάζει πολλές φυσιολογικές λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος. Ένα από τα πιο περίεργα αποτελέσματά της είναι ότι τα υγρά μέσα στο σώμα αρχίζουν να επιπλέουν, κάτι που μπερδεύει το εσωτερικό αυτί, με αποτέλεσμα να χάνεται η αίσθηση του πάνω-κάτω. Αυτό προκαλεί το Σύνδρομο Προσαρμογής στο Διάστημα (SAS), το οποίο μοιάζει με ναυτία, αλλά στο διάστημα.
Η ναυτία κίνησης είναι το πιο συχνό σύμπτωμα, επηρεάζοντας 67-75% των αστροναυτών. Οι πρώτες μέρες στο διάστημα είναι οι πιο δύσκολες, καθώς το σώμα προσπαθεί να προσαρμοστεί στην έλλειψη βαρύτητας. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, ζαλάδα, ακόμη και εμετό.
Για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, η NASA έχει ένα ειδικό σύστημα: Οι αστροναύτες κουβαλούν σακούλες για εμετό με ενσωματωμένα μαντηλάκια και αεροστεγείς σφραγίδες, τις οποίες μπορούν να χρησιμοποιούν κατά την εκτόξευση ή σε τροχιά. Αφού τις χρησιμοποιήσουν, τις πετούν στα απορρίμματα.
Κρυολογήματα και λοιμώξεις στο διάστημα
Επειδή οι αστροναύτες μπαίνουν σε καραντίνα πριν την αποστολή, οι πιθανότητες να εκτεθούν σε ιούς ή βακτήρια στο διάστημα είναι ελάχιστες. Ωστόσο, αν κάποιος αρρωστήσει, η κατάσταση μπορεί να γίνει χειρότερη από ό,τι στη Γη.
Το κρυολόγημα στο διάστημα είναι πολύ πιο έντονο, επειδή οι ρινικές κοιλότητες δεν στραγγίζουν κανονικά λόγω έλλειψης βαρύτητας, με αποτέλεσμα οι αστροναύτες να αισθάνονται ακόμα πιο μπούκωμένοι.
Επιπλέον, σύμφωνα με το TIME, οι μικροοργανισμοί αναπτύσσονται ταχύτερα στο διάστημα. Στο περιβάλλον μικροβαρύτητας, τα βακτήρια αναπτύσσουν πιο ανθεκτικά κυτταρικά τοιχώματα, αυξημένη αντίσταση στα αντιμικροβιακά φάρμακα και ισχυρότερη ικανότητα προσκόλλησης σε επιφάνειες. Παρόλα αυτά, τόσο το κρυολόγημα όσο και η γρίπη συνήθως περνούν μόνα τους, χωρίς ανάγκη για θεραπεία.
Μικροτραυματισμοί στο διάστημα
Η έλλειψη βαρύτητας κάνει τους αστροναύτες να αιωρούνται και συχνά να χτυπούν αντικείμενα μέσα στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
“Λαμβάνουμε συχνά κλήσεις για μικρά χτυπήματα, μελανιές ή μικρές πληγές”, ανέφερε η Shannan Moynihan, αναπληρώτρια επικεφαλής ιατρός στο NASA Johnson Space Center. Για παράδειγμα, ένας νέος αστροναύτης μπορεί να προσπαθήσει να “πετάξει” μέσα από μια καταπακτή και να χτυπήσει στο κεφάλι του.
Αν κάποιος αστροναύτης χρειάζεται ιατρική βοήθεια, μπορεί να επικοινωνήσει με έναν γιατρό στη Γη μέσω τηλεδιάσκεψης. Ειδικοί στη NASA έχουν οδηγήσει αστροναύτες στη χρήση υπερήχων, καθώς και σε διαγνωστικά τεστ για προβλήματα όρασης που σχετίζονται με το διάστημα.
Ιατρική εκκένωση και χειρουργικές επεμβάσεις
Αν ένας αστροναύτης πάθει κάτι πολύ σοβαρό, μπορεί να επιστρέψει στη Γη μέσω της διαστημικής κάψουλας Soyuz, η οποία είναι πάντα προσδεμένη στον ISS για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Μέχρι στιγμής, μόνο μία ιατρική εκκένωση έχει συμβεί στην ιστορία, το 1986, όταν ο Σοβιετικός κοσμοναύτης Βλαντιμίρ Βασιούτιν έπρεπε να επιστρέψει λόγω μόλυνσης του προστάτη.
Σε περίπτωση που μια χειρουργική επέμβαση γίνει απαραίτητη, η NASA δεν έχει ακόμα εκτελέσει χειρουργείο σε άνθρωπο στο διάστημα. Ωστόσο, έχουν γίνει πειράματα σε ζώα και εξελίσσονται νέες τεχνολογίες, όπως το AISS (Aqueous Immersion Surgical System)—ένας ειδικός θόλος με αλατούχο διάλυμα, ο οποίος μπορεί να αποτρέπει το αίμα και τα σωματικά υγρά από το να αιωρούνται.
Καθώς οι άνθρωποι σχεδιάζουν επανδρωμένες αποστολές σε Άρη και βαθύ διάστημα, η NASA αναπτύσσει τεχνολογίες για έκτακτες ιατρικές παρεμβάσεις, όπως οδοντιατρικές διαδικασίες χωρίς τρυπάνι και συστήματα έκτακτης συρραφής τραυμάτων.
