Τι συμβαίνει πραγματικά στο Σουδάν: Το πραξικόπημα, οι εντάσεις παρελθόν και η οικονομική κρίση

Μέλη του υπουργικού συμβουλίου του Σουδάν και ένας μεγάλος αριθμός πολιτικών αξιωματούχων συνελήφθησαν σήμερα σε ένα πραξικόπημα, όπως φαίνεται να είναι, ύστερα από εβδομάδες έντασης μεταξύ του στρατού και της πολιτικής κυβέρνησης, σύμφωνα με πηγές.

Ο στρατός στο Σουδάν συνέλαβε σήμερα τους πολιτικούς ηγέτες της χώρας, ανάμεσά τους και τον πρωθυπουργό, διότι αρνήθηκαν να υποστηρίξουν «ένα πραξικόπημα», ανακοίνωσε το υπουργείο Ενημέρωσης έπειτα από εβδομάδες έντασης μεταξύ στρατιωτικών και πολιτικών που μοιράζονται την εξουσία από το 2019.

Πρόκειται για «στρατιωτικό πραξικόπημα», κατήγγειλε η Ένωση Επαγγελματιών, που ηγήθηκε της εξέγερσης του 2019 με την οποία τερματίστηκε η δικτατορία του Όμαρ αλ Μπασίρ έπειτα από 30 χρόνια. Μαζί με το συνδικάτο των γιατρών και των τραπεζοϋπαλλήλων, κάλεσε σε πολιτική ανυπακοή.

Οι ΗΠΑ, ο απεσταλμένος των οποίων Τζέφρι Φέλντμαν βρισκόταν χθες στο γραφείο του πρωθυπουργού Αμπντάλα Χάμντοκ, που σήμερα συνελήφθη, δήλωσαν «βαθιά ανήσυχες» και προειδοποίησαν ότι «οποιαδήποτε αλλαγή στη μεταβατική κυβέρνηση θα θέσει σε κίνδυνο την αμερικανική βοήθεια».

Από την πλευρά του ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ κάλεσε, μέσω ανάρτησής του στο Twitter, τη διεθνή κοινότητα «να βάλει ξανά στις ράγες τη διαδικασία πολιτικής μετάβασης».

Σε μια χώρα όπου οι τηλεπικοινωνίες είναι ολοένα και περισσότερο προβληματικές, σήμερα διακόπηκε και η πρόσβαση στο Διαδίκτυο, ενώ στρατιώτες εισέβαλαν στα γραφεία της κρατικής τηλεόρασης και ραδιοφωνίας. Μόνο ένας δίαυλος επικοινωνίας παραμένει ανοικτός: το Facebook του υπουργείου Ενημέρωσης.

«Οι περισσότεροι υπουργοί και τα πολιτικά μέλη του Συμβουλίου Εθνικής Κυριαρχίας (σ.σ. που κυβερνά της χώρα) έχουν συλληφθεί (…) από τις στρατιωτικές δυνάμεις», είχε ανακοινώσει αρχικά.

Στη συνέχεια πρόσθεσε: «αφού αρνήθηκε να στηρίξει το πραξικόπημα, οι ένοπλες δυνάμεις συνέλαβαν τον πρωθυπουργό Αμπντάλα Χάμντοκ και τον οδήγησαν σε άγνωστη τοποθεσία».

Ποιος είναι επικεφαλής στο Σουδάν;

Το Σουδάν ξεκίνησε τη μετάβασή του προς τη δημοκρατία ύστερα από λαϊκή εξέγερση και την αποπομπή τον Απρίλιο του 2019 του προέδρου Ομάρ αλ-Μπασίρ, ενός ισλαμιστή τον οποίο η Δύση κρατούσε στο περιθώριο και ο οποίος προήδρευσε της χώρας για σχεδόν τρεις δεκαετίες. Βάσει συμφωνίας του Αυγούστου του 2019, ο στρατός μοιράζεται στην εξουσία με αξιωματούχους που έχουν διοριστεί από πολιτικές οργανώσεις σε ένα σώμα διακυβέρνησης, γνωστό ως Συμβούλιο Εθνικής Κυριαρχίας, που στόχο έχει να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές έως τα τέλη του 2023.

Έχουν υπάρξει εντάσεις στο παρελθόν;

Αν και ο ρόλος του στρατού είναι υποτίθεται σε μεγάλο βαθμό συμβολικός, οι πολίτες έχουν κατ’ επανάληψη προχωρήσει σε καταγγελίες για υπερβάσεις από την πλευρά του στρατού στην εξωτερική πολιτική και τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.

Ο στρατός έχει κατηγορήσει τα πολιτικά κόμματα για κακοδιαχείριση και μονοπώλιο εξουσίας. Οι αρχές είπαν τον Σεπτέμβριο ότι είχαν καταστείλει απόπειρα πραξικοπήματος, κατηγορώντας συνωμότες πιστούς στον Μπασίρ.

Τι αφορούν οι διαφωνίες;

Ένα σημείο έντασης είναι η επιδίωξη απόδοσης δικαιοσύνης για τις καταγγελίες εγκλημάτων πολέμου από τον στρατό και τους συμμάχους του στη σύγκρουση του Νταρφούρ από το 2003. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) επιδιώκει δίκες για τον Μπασίρ και άλλους Σουδανούς υπόπτους. Το υπουργικό συμβούλιο έχει υπογράψει την παράδοση των υπόπτων, όχι μόνο το Συμβούλιο Εθνικής Κυριαρχίας.

Ένα άλλο σημείο είναι η έρευνα για τις δολοφονίες φιλοδημοκρατικών διαδηλωτών στις 3 Ιουνίου του 2019, στις οποίες εμπλέκονται στρατιωτικές δυνάμεις. Ακτιβιστές και οργανώσεις πολιτών έχουν εξοργιστεί από τις καθυστερήσεις στη δημοσίευση των ευρημάτων της έρευνας.

Πολίτες πιέζουν επίσης για μεγαλύτερη επίβλεψη και αναδιάρθρωση του στρατού, κυρίως μέσω της ενσωμάτωσης των πανίσχυρων, παραστρατιωτικών Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης, κάτι στο οποίο αντιτίθενται οι στρατιωτικοί ηγέτες.

Τι γίνεται με την οικονομία;

Η επιδείνωση της οικονομικής κρίση που έχει οδηγήσει σε βουτιά το νόμισμα της χώρας και συχνά προκαλεί ελλείψεις ψωμιού και καυσίμων ήταν αυτή που πυροδότησε την πτώση του Μπασίρ.

Η μεταβατική κυβέρνηση εφάρμοσε αυστηρές, γρήγορες μεταρρυθμίσεις τις οποίες επέβλεψε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε μια πετυχημένη προσπάθεια για ελάφρυνση χρέους και προσέλκυση ξένης χρηματοδότησης.

Υπό το φως των μεταρρυθμίσεων, ο πληθωρισμός ανήλθε σε ιστορικά υψηλά επίπεδα άνω του 400% και πολλοί Σουδανοί λένε ότι πασχίζουν να τα βγάλουν πέρα. Κατά καιρούς έχουν υπάρξει διαδηλώσεις για τις οικονομικές συνθήκες.

Πώς είναι οι σχέσεις με τους γείτονες;

Το Σουδάν είναι σε ασταθή περιοχή, που συνορεύει με την Ερυθρά Θάλασσα, το Σαχέλ και το Κέρας της Αφρικής. Αρκετές από τις γειτονικές χώρες, μεταξύ των οποίων η Αιθιοπία, το Τσαντ και το Νότιο Σουδάν επηρεάστηκαν από την πολιτική αναταραχή και τη σύγκρουση.

Από τα τέλη της περασμένης χρονιάς, η σύγκρουση στην περιοχή Τιγκράι της Αιθιοπίας έχει οδηγήσει δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες στο ανατολικό Σουδάν και έχει προκαλέσει στρατιωτική ένταση σε αμφισβητούμενες αγροτικές εκτάσεις κατά μήκος των συνόρων.

Το Σουδάν πιέζει, μαζί με την Αίγυπτο, για μια δεσμευτική συμφωνία για τη λειτουργία ενός γιγάντιου υδροηλεκτρικού φράγματος που χτίζει η Αιθιοπία κοντά στα σουδανικά σύνορα. Οι συζητήσεις έχουν περιέλθει σε τέλμα, αλλά η Αιθιοπία έχει ξεκινήσει να γεμίζει τους ταμιευτήρες πίσω από το φράγμα, κάτι που το Σουδάν λέει ότι μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τους πολίτες του, τα φράγματα και τις εγκαταστάσεις ύδατος.