Τι ζητούν οι πολυεθνικές για να επενδύσουν στην Ελλάδα

Τον δικό τους «οδηγό» για το πώς μπορεί η Ελλάδα να καταστεί ελκυστικός επενδυτικός προορισμός παρουσίασαν υψηλόβαθμα στελέχη πολυεθνικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του πρώτου forum 2018 «InvestGR – Ξένες Επενδύσεις στην Ελλάδα», παρουσιάζοντας βασικά έξι τομείς που μπορούν να επηρεάσουν τη λήψη μιας επενδυτικής απόφασης. Και οι τομείς αυτοί δεν είναι άλλοι από το Δημόσιο και το ρυθμιστικό πλαίσιο, τη φορολογία, τη Δικαιοσύνη, το ανθρώπινο κεφάλαιο, την καινοτομία και τις υποδομές.

Η «Πρωτοβουλία για τις ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα» βασίστηκε στις θέσεις και προτάσεις των επικεφαλής ξένων πολυεθνικών εταιρειών στην Ελλάδα, ενώ την επιστημονική ευθύνη της σύνταξης του κειμένου είχε ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γιώργος Παγουλάτος.

Ο ιδρυτής του «InvestGR – Ξένες Επενδύσεις στην Ελλάδα» κ. Ανδρέας Γιαννόπουλος ανέφερε ότι το forum επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα «Μπορεί η Ελλάδα να καταστεί ελκυστικός επενδυτικός προορισμός και υπό ποιες προϋποθέσεις;» και εξηγεί πως «το σχέδιό μας είναι να επαναλαμβάνεται η «Πρωτοβουλία» κάθε χρόνο, ώστε να διασφαλιστούν η παρακολούθηση σε βάθος χρόνου και η σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια ως προς το «τι έγινε και τι δεν έγινε». Ενα στοιχειώδες follow-up, με άλλα λόγια, ώστε να αποδίδονται όπου δει και ο έπαινος και ο ψόγος».

Από τις 170 επιχειρήσεις στην Ελλάδα με τζίρο πάνω από 100 εκατ. ευρώ, οι 51 ελέγχονται από πολυεθνικές εταιρείες, καταγράφοντας συνολικό τζίρο 11,2 δισ. ευρώ. Οι συνολικές εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων του 2017 έφτασαν τα 3,6 δισ. έναντι 2,8 του 2016. Είναι, μάλιστα, η καλύτερη ετήσια επίδοση που έχει καταγραφεί από την αρχή της κρίσης. Παρ’ όλα αυτά, ο λόγος των άμεσων ξένων επενδύσεων προς το ΑΕΠ εξακολουθεί να είναι από τους χαμηλότερους στην Ευρωζώνη.Οπως αναφέρθηκε στο forum, η Ελλάδα μπορεί να αναχθεί σε ελκυστικό προορισμό για ξένες επενδύσεις, ιδίως σε τομείς στους οποίους διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα. Ενα από αυτά αφορά τις επενδύσεις τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών, τις οποίες, για πολλούς λόγους, η Ελλάδα μπορεί να προσελκύσει.

Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έχει κάνει σταθερά και αποφασιστικά βήματα, ιδίως με την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων των τριών μνημονίων, για να αντιμετωπίσει τις αδυναμίες στην προσέλκυση ΑΞΕ. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης των βασικών πτυχών του οικοσυστήματος για την επιχειρηματική δραστηριότητα, όπως οι διοικητικές διαδικασίες, το ρυθμιστικό, νομικό και φορολογικό πλαίσιο, το ανθρώπινο και διανοητικό κεφάλαιο και οι υποδομές.

Δημόσια Διοίκηση / Ρυθμιστικό πλαίσιο

Η λειτουργία του κράτους και το ρυθμιστικό πλαίσιο εξακολουθούν να λειτουργούν αποτρεπτικά για τις επενδύσεις. Πολυνομία, χαμηλή ποιότητα, πολυπλοκότητα και αντιφατικότητα διαδικασιών και κανόνων, επικαλύψεις αρμοδιοτήτων, δυσκολίες αδειοδότησης είναι κεντρικά προβλήματα.

Οι προτάσεις περιλαμβάνουν: ελάφρυνση του γραφειοκρατικού βάρους των επιχειρήσεων, επιμόρφωση δημοσίων υπαλλήλων, μεγαλύτερη αξιοποίηση των ψηφιακών εργαλείων και αυτοματοποίηση διαδικασιών, εισαγωγή του κανόνα «οne-in, one-out», δημιουργία σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες ενός Help Desk, απλούστευση και ηλεκτρονικοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης, περιορισμό του προληπτικού ελέγχου και αντικατάστασή του με κατασταλτικό, ορθή διαχείριση και αξιοποίηση των Big Data από τη Διοίκηση, επανακωδικοποίηση και απλούστευση της νομοθεσίας, στρατηγική ανθρώπινων πόρων για την αξιολόγηση της Δημόσιας Διοίκησης, υιοθέτηση βέλτιστων διεθνών πρακτικών για άρση εμποδίων στην αγορά σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, καταπολέμηση της διαφθοράς και στοχευμένη βελτίωση των επιδόσεων στους σχετικούς δείκτες.

Απονομή δικαιοσύνης και επίλυση διαφορών

Η επιβολή των συμβάσεων, η εξασφάλιση τήρησης των συμφωνημένων και δικαστικής διευθέτησης των διαφορών είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τις επενδυτικές αποφάσεις. Οι τεράστιες καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης αποτρέπουν τις ξένες επενδύσεις.

Οι προτάσεις περιλαμβάνουν: επίσπευση της απονομής δικαιοσύνης, αξιοποίηση των τεχνολογικών μέσων που προσφέρει η ψηφιακή εποχή, θέσπιση κινήτρων και αντικινήτρων για τον περιορισμό της χρήσης ένδικων μέσων, αποσυμφόρηση της Δικαιοσύνης και ενίσχυση της εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, επιμόρφωση δικαστικών υπαλλήλων, ενίσχυση της διοικητικής αναβάθμισης του μηχανισμού και των διαδικασιών απονομής δικαιοσύνης, χρήση σύγχρονων τεχνολογικών μέσων κατά τα διάφορα στάδια μιας δίκης, επανεκπαίδευση και κατάρτιση των δικαστών.

Φορολογία

Πάγιο πρόβλημα είναι η συχνή μεταβολή του φορολογικού πλαισίου. Το διαρκώς μεταβαλλόμενο φορολογικό πλαίσιο «εξουδετερώνει» την προβλεψιμότητα και απομακρύνει επενδυτές από την Ελλάδα. Οι υφιστάμενοι φορολογικοί συντελεστές κεφαλαίου και εργασίας είναι πολύ υψηλοί, ιδίως σε συνδυασμό με το ασφαλιστικό κόστος. Στην πρόσφατη έκθεση του World Economic Forum, επί 137 χωρών, η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση όσον αφορά την επίδραση της φορολογίας στα κίνητρα για επενδύσεις.

Οι προτάσεις περιλαμβάνουν: αποκατάσταση διαφάνειας και σταθερότητας στο φορολογικό περιβάλλον, απλούστευση του φορολογικού κώδικα και συνολική αναθεώρηση της φορολογικής νομοθεσίας, μείωση της συνολικής φορολογικής και ασφαλιστικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων και της εργασίας, φορολογικά κίνητρα για τα ξένα στελέχη, μείωση φορολογικών συντελεστών σε εταιρείες που επανεπενδύουν τα κέρδη τους, υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών για τη χάραξη ενιαίας εθνικής φορολογικής πολιτικής, τεχνολογικό εκσυγχρονισμό και ψηφιοποίηση της φορολογικής διοίκησης στο σύνολο των διαδικασιών, βελτίωση της φορολογικής δικαιοσύνης και των διαδικασιών επίλυσης διαφορών, συνεχή επανεκπαίδευση των στελεχών της φορολογικής διοίκησης.

Ανθρώπινο κεφάλαιο

Η Ελλάδα διαθέτει ανθρώπινο κεφάλαιο υψηλής ποιότητας, αλλά η αγορά εργασίας παραμένει δύσκαμπτη και χαρακτηρίζεται από αναντιστοιχία δεξιοτήτων, υψηλή ανεργία και εκπατρισμό ταλαντούχου ανθρώπινου δυναμικού. Οι μεγαλύτερες προκλήσεις εντοπίζονται σε: ανεπαρκή επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων, αναντιστοιχία μεταξύ αναγκών αγοράς και εκπαιδευτικού συστήματος, χαμηλή διασύνδεση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με τις επιχειρήσεις, απουσία «soft skills», αδυναμία της πολιτείας να επανεντάξει στην αγορά εργασίας τους χιλιάδες ανέργους.

Προτείνεται η σταδιακή μείωση των ασφαλιστικών εισφορών ιδιαίτερα στους αμειβόμενους σε χαμηλότερα μισθολογικά κλιμάκια, επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών για τους νεοεισερχομένους στην αγορά εργασίας, παροχή φορολογικών κινήτρων για τους εργοδότες που αυξάνουν τις θέσεις εργασίας και δίνουν παροχές στους εργαζομένους τους.

Επίσης: απλοποίηση και κωδικοποίηση της εργατικής νομοθεσίας, αύξηση της ευελιξίας των επιχειρήσεων όσον αφορά τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, ενίσχυση δεξιοτήτων των ανέργων με βάση τις ανάγκες της αγοράς, προσαρμογή του εκπαιδευτικού συστήματος στα τεχνολογικά δεδομένα της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, εκσυγχρονισμό επαγγελματικού προσανατολισμού, καλύτερη σύνδεση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, ενσωμάτωση της πρακτικής άσκησης φοιτητών σε επιχειρήσεις και οργανισμούς, συστηματική στόχευση πολιτικών για τον επαναπατρισμό επαγγελματιών από το εξωτερικό.

Ερευνα και καινοτομία

Η Ελλάδα διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα αλλά και σημαντικές υστερήσεις στο πολύ σημαντικό πεδίο της έρευνας, τεχνολογίας και καινοτομίας, αδυναμίες που περαιτέρω ενισχύουν το πρόβλημα «διαρροής εγκεφάλων» στο εξωτερικό. Είναι στρατηγικό ζητούμενο για την ελληνική οικονομία να πείσει τις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις να εγκαταστήσουν και να αναπτύξουν στην Ελλάδα τα τμήματα έρευνας και ανάπτυξης (R&D), καθιστώντας την Ελλάδα χώρα καινοτόμου παραγωγής, με πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα για την οικονομία, την εκπαίδευση, την κοινωνία.

Οι προτάσεις περιλαμβάνουν: εισαγωγή φορολογικών και άλλων κινήτρων για επένδυση στην έρευνα και τεχνολογία με βάση επιτυχημένες διεθνείς πρακτικές, αυστηρή προστασία της καινοτομίας και των πνευματικών δικαιωμάτων, υποστηρικτικό κανονιστικό πλαίσιο για νεοφυείς εταιρείες, Patent Box Regime, απελευθέρωση των ΑΕΙ από τους γραφειοκρατικούς περιορισμούς του κράτους, για να αναπτύξουν ερευνητικές συνεργασίες και συμπράξεις με τον ιδιωτικό τομέα.

Υποδομές

Η λειτουργία των υποδομών είναι εξαιρετικά σημαντική για την παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Η κατάσταση των υποδομών είναι σε γενικές γραμμές καλή, κυρίως λόγω του αποθέματος υποδομών που δημιουργήθηκαν κατά την προ κρίσης περίοδο.

Προτάσεις βελτίωσης περιλαμβάνουν: σχεδιασμό επενδύσεων σε υποδομές με στόχο την αποδοτική λειτουργία (αύξηση παραγωγικότητας, μείωση κόστους επιχειρήσεων, αμεσότερη πρόσβαση σε ξένες αγορές), έμφαση στην ανάπτυξη υποδομών τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας, εκσυγχρονισμό των υποδομών στις βιομηχανικές περιοχές, ανάπτυξη συστημάτων επεξεργασίας λυμάτων και διαχείρισης αστικών αποβλήτων, εκσυγχρονισμό του δικτύου παραγωγής ενέργειας και άρση των υφιστάμενων εμποδίων με στόχο τη μείωση του ενεργειακού κόστους, δημιουργία επιχειρηματικών πάρκων, επιτάχυνση των αποκρατικοποιήσεων, ενιαίο σχέδιο ανάπτυξης των μεταφορών (λιμάνια – σιδηρόδρομος – αυτοκινητόδρομοι – αεροδρόμια), διεύρυνση της χρηματοδότησης έργων με ΣΔΙΤ, φορολογικά κίνητρα για την ανάπτυξη «πράσινων» επενδύσεων υποδομών.

Τέλος, όπως επισημαίνει η «Πρωτοβουλία», καμία εθνική εκστρατεία προσέλκυσης ξένων επενδύσεων και επέκτασης της παρουσίας υψηλής ποιότητας πολυεθνικών επιχειρήσεων στη χώρα μας δεν μπορεί να ευοδωθεί χωρίς το βασικό προαπαιτούμενο της μακροοικονομικής και πολιτικής σταθερότητας.

Η «Πρωτοβουλία» θα σταλεί στην κυβέρνηση, στα κόμματα, στη Βουλή των Ελλήνων, σε φορείς στην Ελλάδα και στην ΕΕ.